Trong một nền kinh tế hiện đại bảo hiểm đóng vai trò như một công cụ bảo vệ tài chính. Giúp cá nhân tổ chức giảm thiểu rủi ro. Để hoạt động bảo hiểm diễn ra minh bạch hiệu quả đúng luật Việt Nam đã ban hành Luật Kinh doanh Bảo hiểm nhằm quản lý toàn diện lĩnh vực này. Nhưng cụ thể Luật Kinh doanh Bảo hiểm là gì? Nội dung của nó bao gồm những gì? Nguyên tắc bồi thường được quy định ra sao?
Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp tất cả những câu hỏi trên một cách rõ ràng, dễ hiểu, có hệ thống.
Luật Kinh doanh Bảo hiểm là gì
Luật Kinh doanh Bảo hiểm là văn bản pháp lý do Quốc hội Việt Nam ban hành, quy định về hoạt động kinh doanh bảo hiểm, quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong quá trình giao kết và thực hiện hợp đồng bảo hiểm.
Luật này bao gồm các quy định cụ thể về tổ chức, hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm, đại lý bảo hiểm, môi giới bảo hiểm, cũng như về hợp đồng bảo hiểm và các dịch vụ phụ trợ liên quan. Mục tiêu của luật là tạo lập hành lang pháp lý vững chắc để bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường bảo hiểm.
Luật Kinh doanh Bảo hiểm tiếng Anh là gì
Trong tiếng Anh Luật Kinh doanh Bảo hiểm thường được gọi là Law on Insurance Business hay Insurance Business Law of Vietnam. Trong các tài liệu chính thức bản dịch tiếng Anh của Luật số 08/2022/QH15 có tiêu đề đầy đủ là
Law No. 08/2022/QH15 on Insurance Business
Việc sử dụng đúng thuật ngữ tiếng Anh là rất quan trọng trong bối cảnh hội nhập quốc tế, đặc biệt là khi các công ty bảo hiểm nước ngoài hoạt động tại Việt Nam hoặc khi Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do có liên quan đến dịch vụ bảo hiểm.
Phạm vi điều chỉnh của Luật Kinh doanh Bảo hiểm
Luật Kinh doanh Bảo hiểm điều chỉnh nhiều nội dung liên quan đến toàn bộ hoạt động bảo hiểm trên lãnh thổ Việt Nam. Theo quy định tại Điều 1 của Luật số 08/2022/QH15, phạm vi điều chỉnh bao gồm
-
Hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp tái bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam.
-
Hoạt động của tổ chức tương hỗ cung cấp bảo hiểm vi mô.
-
Quy định về đại lý bảo hiểm, môi giới bảo hiểm và các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm.
-
Quy định về hợp đồng bảo hiểm, quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng.
-
Quản lý nhà nước về kinh doanh bảo hiểm.
Nói cách khác luật bao quát mọi đối tượng và yếu tố tham gia vào hoạt động bảo hiểm. Từ người mua, doanh nghiệp cung cấp cho đến các tổ chức trung gian và cơ quan quản lý nhà nước đều nằm trong phạm vi điều chỉnh.
Nguyên tắc bồi thường trong Luật Kinh doanh Bảo hiểm
Một trong những nội dung then chốt và thường được quan tâm nhất là nguyên tắc bồi thường khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. Luật quy định rõ các nguyên tắc nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch.
1. Nguyên tắc trung thực tuyệt đối
Cả bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm đều có nghĩa vụ cung cấp thông tin trung thực. Nếu một bên vi phạm nguyên tắc này thì hợp đồng có thể bị vô hiệu hoặc không được bồi thường.
2. Nguyên tắc quyền lợi có thể được bảo hiểm (insurable interest)
Chỉ những người có quyền lợi hợp pháp liên quan đến đối tượng bảo hiểm mới được phép mua bảo hiểm. Điều này đảm bảo rằng người mua có động lực ngăn ngừa tổn thất thay vì hưởng lợi từ việc thiệt hại xảy ra.
3. Nguyên tắc bồi thường (indemnity)
Đây là nguyên tắc cốt lõi trong bảo hiểm phi nhân thọ. Doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm bồi thường thiệt hại đúng bằng giá trị tổn thất thực tế, không để người được bảo hiểm thu lợi từ sự kiện bảo hiểm.
4. Nguyên tắc thế quyền (subrogation)
Sau khi bồi thường doanh nghiệp bảo hiểm có quyền thay thế người được bảo hiểm để đòi lại khoản bồi thường từ bên thứ ba nếu bên đó là nguyên nhân gây ra tổn thất.
5. Nguyên tắc đóng góp (contribution)
Trong trường hợp có nhiều hợp đồng bảo hiểm cùng bảo vệ một đối tượng, mỗi doanh nghiệp bảo hiểm sẽ chia sẻ trách nhiệm bồi thường tương ứng với mức độ cam kết của mình.
Luật Kinh doanh Bảo hiểm không chỉ là bộ quy tắc điều hành hoạt động bảo hiểm còn là cơ chế bảo vệ quyền lợi cho mọi đối tượng tham gia. Việc hiểu rõ khái niệm, phạm vi điều chỉnh đặc biệt là các nguyên tắc bồi thường là điều kiện tiên quyết để người dân với doanh nghiệp có thể chủ động hơn trong sử dụng bảo hiểm như một công cụ quản lý rủi ro hiệu quả.