Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 được Quốc hội thông qua ngày 20 tháng 11 năm 2014 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2016. Là một văn bản pháp luật quan trọng đặt nền móng cho hệ thống bảo hiểm xã hội hiện đại, mở rộng quyền lợi cho người lao động khuyến khích sự tham gia của toàn dân.
Luật được ban hành trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh cải cách chính sách an sinh xã hội nhằm xây dựng một hệ thống bảo hiểm toàn diện, công bằng, bền vững.
Mục tiêu của luật
Mục tiêu chính của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 là
-
Tăng tính bao phủ của bảo hiểm xã hội trong toàn dân.
-
Đảm bảo quyền lợi cho người lao động trong suốt quá trình làm việc với khi hết tuổi lao động.
-
Tạo ra khung pháp lý thống nhất, đồng bộ phù hợp với tình hình kinh tế xã hội mới.
Những điểm nổi bật trong Luật Bảo hiểm xã hội 2014
Mở rộng đối tượng tham gia
Một trong những nội dung then chốt của luật là việc mở rộng đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội. Bao gồm cả người làm việc theo hợp đồng từ đủ một tháng trở lên, người quản lý doanh nghiệp có hưởng lương với cả một số đối tượng hoạt động không chuyên trách tại cấp xã.
Ngoài ra, luật cũng mở rộng cơ hội tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện cho người lao động tự do, tiểu thương, nông dân, các nhóm không có quan hệ lao động cố định.
Cải tiến chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện
Luật 2014 có bước đột phá khi đưa ra nhiều cơ chế khuyến khích tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Mức đóng linh hoạt, phương thức đóng đa dạng đặc biệt là có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước đối với người nghèo với cận nghèo.
Chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện tập trung vào hai quyền lợi quan trọng là hưu trí tử tuất góp phần bảo đảm an sinh cho nhóm dân cư chưa có điều kiện tham gia hệ thống bảo hiểm bắt buộc.
Điều chỉnh chế độ hưu trí
Một điểm đáng chú ý khác là việc nâng dần tuổi nghỉ hưu theo lộ trình, đồng thời giữ vững nguyên tắc đóng – hưởng. Người lao động nữ hay nam đều có thể lựa chọn nghỉ hưu sớm hơn nếu đủ năm đóng bảo hiểm với điều kiện sức khỏe không đảm bảo.
Luật cũng quy định rõ việc hưởng lương hưu khi đạt đủ điều kiện về thời gian đóng cùng độ tuổi khuyến khích người lao động tích lũy đủ số năm để đảm bảo quyền lợi khi về già.
Cải cách quản lý quỹ bảo hiểm xã hội
Việc quản lý sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội được luật hóa chặt chẽ hơn. Các nguyên tắc sử dụng quỹ đều dựa trên cơ sở an toàn, bền vững, công khai. Quỹ được sử dụng để chi trả các chế độ cho người tham gia, đồng thời trích một phần nhỏ cho chi phí quản lý.
Cơ quan bảo hiểm xã hội phải thực hiện công khai, minh bạch hoạt động thu chi chịu trách nhiệm giải trình trước các cơ quan giám sát của Nhà nước.
Tác động của luật đến xã hội
Sau khi có hiệu lực, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 đã tạo ra những chuyển biến tích cực trong thực tiễn:
-
Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm xã hội tăng đều qua từng năm.
-
Ý thức của người lao động với doanh nghiệp về bảo hiểm xã hội được nâng cao rõ rệt.
-
Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức liên quan được cải thiện, góp phần triển khai luật hiệu quả hơn.
-
Chế độ hưu trí với tử tuất được thực hiện nghiêm túc mang lại sự an tâm cho người lao động.
Tuy nhiên, luật cũng bộc lộ một số thách thức, như sự hạn chế trong việc mở rộng bảo hiểm xã hội tự nguyện, hay tỉ lệ tham gia còn thấp ở khu vực phi chính thức. Là những vấn đề cần tiếp tục điều chỉnh trong thời gian tới.
Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 là một trong những nền tảng quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội tại Việt Nam. Với các quy định cụ thể, rõ ràng hướng đến mở rộng quyền lợi cho người lao động cho nên luật đã góp phần hình thành một hệ thống bảo hiểm xã hội ổn định, nhân văn, công bằng.