Trong hệ thống pháp luật Việt Nam Luật Tổ chức chính quyền địa phương giữ vai trò nền tảng trong xác định mô hình tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước tại cấp tỉnh, cấp huyện với cấp xã. Phiên bản hợp nhất năm 2019 của luật này đã hệ thống hóa các nội dung từ Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 77/2015/QH13 cùng các văn bản sửa đổi, bổ sung sau đó. Văn bản hợp nhất ra đời nhằm đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ dễ áp dụng trong thực tiễn điều hành bộ máy chính quyền tại địa phương.
Mục Tiêu Của Việc Hợp Nhất Luật
Việc hợp nhất các văn bản quy phạm pháp luật không làm thay đổi nội dung pháp luật đã được Quốc hội ban hành, nhưng có ý nghĩa rất lớn trong việc minh bạch hóa hệ thống quy định hiện hành. Luật Tổ chức chính quyền địa phương hợp nhất năm 2019 là văn bản thể hiện tinh thần đó. Mục tiêu chính của việc hợp nhất bao gồm
-
Giúp cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị xã hội với người dân dễ dàng tra cứu, áp dụng luật.
-
Hạn chế sai sót trong thực hiện pháp luật do nhầm lẫn giữa luật gốc cùng các luật sửa đổi.
-
Góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý, giám sát, tổ chức thực hiện tại địa phương.
Cấu Trúc Của Luật Hợp Nhất Năm 2019
Luật Tổ chức chính quyền địa phương hợp nhất năm 2019 gồm 9 chương với gần 150 điều khoản, quy định cụ thể về
-
Đơn vị hành chính với nguyên tắc tổ chức chính quyền địa phương.
-
Cơ cấu tổ chức của Hội đồng nhân dân với Ủy ban nhân dân ở ba cấp hành chính.
-
Cơ chế hoạt động, thẩm quyền, trách nhiệm của các thành viên trong bộ máy chính quyền.
-
Mối quan hệ giữa chính quyền địa phương với cơ quan Trung ương với các tổ chức trong hệ thống chính trị.
Các nội dung được biên tập lại theo trình tự logic, gắn liền với thực tiễn tổ chức bộ máy nhà nước ở cấp cơ sở, giúp người sử dụng luật dễ theo dõi áp dụng đúng thẩm quyền.
Nguyên Tắc Tổ Chức Với Hoạt Động Của Chính Quyền Địa Phương
Luật xác lập rõ nguyên tắc tổ chức chính quyền địa phương tại Việt Nam là theo mô hình chính quyền nhân dân, đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, sự thống nhất quản lý hành chính của Nhà nước từ Trung ương đến địa phương, phát huy quyền làm chủ của nhân dân.
Các nguyên tắc chính bao gồm
-
Hội đồng nhân dân là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng, quyền làm chủ của nhân dân.
-
Ủy ban nhân dân là cơ quan chấp hành của Hội đồng nhân dân là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm điều hành các hoạt động thường xuyên.
-
Chính quyền địa phương phải hoạt động công khai, minh bạch, hiệu lực hiệu quả.
Mô Hình Tổ Chức Ở Ba Cấp Hành Chính
Cấp tỉnh
Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có Chủ tịch, các Phó Chủ tịch với đại biểu do nhân dân địa phương bầu ra. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan điều hành do Chủ tịch UBND đứng đầu, cùng các Phó Chủ tịch với ủy viên.
Cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định các vấn đề kinh tế xã hội lớn, quy hoạch, kế hoạch, ngân sách, giám sát các hoạt động hành chính của UBND.
Cấp huyện
Tổ chức tương tự cấp tỉnh nhưng quy mô với phạm vi quản lý hành chính nhỏ hơn. Điểm mới của luật hợp nhất là giảm số lượng Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân cấp huyện từ hai xuống còn một, nhằm tinh gọn bộ máy nâng cao hiệu quả hoạt động.
Cấp xã
Là cấp hành chính gần dân nhất, nơi tiếp xúc trực tiếp với người dân trong các hoạt động thường ngày như hộ tịch, đất đai, xây dựng cơ bản, bảo hiểm, giáo dục, y tế cơ sở.
Luật quy định rõ chức năng của từng chức danh như Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND xã, công chức địa chính xây dựng môi trường, tư pháp hộ tịch, văn phòng thống kê… nhằm đảm bảo mọi hoạt động quản lý nhà nước được thực thi hiệu quả từ cơ sở.
Những Điểm Mới Trong Luật Hợp Nhất 2019
Bên cạnh việc hệ thống lại các điều luật, luật hợp nhất năm 2019 đã cập nhật nhiều nội dung sửa đổi quan trọng cụ thể như
-
Rút gọn số lượng Phó Chủ tịch Hội đồng nhân dân với UBND tại một số cấp hành chính nhất định, nhằm tinh giản bộ máy.
-
Quy định về số lượng đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp được điều chỉnh để phù hợp với quy mô dân số cùng đơn vị hành chính.
-
Thay đổi cách gọi kỳ họp bất thường thành kỳ họp chuyên đề hay đột xuất, phản ánh đúng tính chất linh hoạt trong hoạt động giám sát, điều chỉnh chính sách tại địa phương.
-
Làm rõ trách nhiệm phối hợp giữa chính quyền địa phương với các cơ quan Trung ương trong công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng.
Tác Động Của Luật Đến Quản Trị Nhà Nước Tại Địa Phương
Luật Tổ chức chính quyền địa phương hợp nhất 2019 tạo ra khuôn khổ pháp lý rõ ràng ổn định giúp nâng cao hiệu quả tổ chức, vận hành chính quyền địa phương. Một số tác động thực tiễn đáng chú ý gồm
-
Giúp bộ máy chính quyền hoạt động theo hướng gọn nhẹ, hiệu lực hiệu quả hơn.
-
Cung cấp cơ sở pháp lý cho việc phân cấp, phân quyền phù hợp giữa Trung ương với địa phương.
-
Góp phần tăng cường giám sát của nhân dân đối với hoạt động của các cơ quan công quyền tại cơ sở.
-
Hỗ trợ công tác cải cách hành chính, đặc biệt trong giai đoạn chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ vào quản trị công.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương hợp nhất năm 2019 là một trong những văn bản pháp lý nền tảng. Đảm bảo cho sự vận hành đồng bộ hiệu quả của bộ máy nhà nước ở địa phương. Việc nắm vững các nội dung của luật sẽ giúp cán bộ, công chức, viên chức với người dân hiểu rõ quyền hạn, trách nhiệm cùng cách thức phối hợp giữa các cơ quan trong hệ thống chính quyền.