Tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hiệu lực, hiệu quả luôn là vấn đề trọng tâm trong chiến lược quản trị quốc gia. Ngày 19 tháng 2 năm 2025 quốc hội Việt Nam chính thức thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 65/2025/QH15. Luật này có hiệu lực từ ngày 1 tháng 3 năm 2025 thay thế cho Luật số 77/2015/QH13 mở ra một chương mới trong cải cách hành chính với phân cấp quản lý nhà nước tại địa phương.
Mục Tiêu Với Định Hướng Của Luật Mới
Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 được ban hành nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện tổ chức hoạt động của chính quyền địa phương trong giai đoạn phát triển mới. Các mục tiêu chính của luật bao gồm
-
Xây dựng chính quyền địa phương tinh gọn, chuyên nghiệp, hoạt động hiệu quả.
-
Đẩy mạnh phân quyền, phân cấp phát huy tính chủ động của địa phương trong điều hành phát triển kinh tế xã hội.
-
Tăng cường trách nhiệm giải trình cùng cơ chế kiểm soát quyền lực bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân.
-
Phù hợp với quá trình chuyển đổi số, đô thị hóa, hội nhập quốc tế cũng như yêu cầu hiện đại hóa nền hành chính.
Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa những thành quả tổ chức bộ máy đã có đồng thời khắc phục các tồn tại cũng như bất cập trong Luật năm 2015 với các giai đoạn trước.
Cấu Trúc với Phạm Vi Điều Chỉnh
Luật gồm nhiều chương, điều, quy định chi tiết về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính của Việt Nam. Đối tượng áp dụng của luật bao gồm
-
Cấp tỉnh. tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
-
Cấp huyện. huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương.
-
Cấp xã. xã, phường, thị trấn.
-
Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định thành lập.
Mỗi cấp chính quyền được xác định rõ cơ cấu tổ chức gồm Hội đồng nhân dân với Ủy ban nhân dân, trừ trường hợp đặc biệt do Quốc hội quy định.
Những Điểm Mới Nổi Bật Của Luật 2025
1. Phân loại đơn vị hành chính theo tiêu chí đa chiều
Một trong những thay đổi quan trọng là luật mới quy định việc phân loại đơn vị hành chính dựa trên nhiều tiêu chí như quy mô dân số, diện tích, điều kiện kinh tế xã hội, đặc điểm vùng miền. Việc phân loại này là cơ sở để xác định chế độ chính sách, tổ chức bộ máy, biên chế, phân quyền phù hợp cho từng địa phương.
Ví dụ các tỉnh miền núi, hải đảo có thể được tổ chức bộ máy linh hoạt hơn được hưởng cơ chế phân quyền sâu hơn để đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
2. Cơ chế tổ chức chính quyền linh hoạt
Luật cho phép một số đơn vị hành chính có thể không tổ chức Hội đồng nhân dân nếu Quốc hội xét thấy phù hợp. Trong các trường hợp này Ủy ban nhân dân sẽ đảm nhận toàn bộ chức năng quản lý hành chính nhà nước tại địa phương.
Là bước đi mở nhằm thử nghiệm mô hình quản trị đô thị không Hội đồng nhân dân ở các địa phương có đặc thù về kinh tế xã hội từ đó giảm thủ tục, nâng cao tốc độ phản ứng chính sách.
3. Nguyên tắc tổ chức hiện đại, minh bạch
Luật 2025 nhấn mạnh các nguyên tắc tổ chức chính quyền địa phương bao gồm hiệu lực, hiệu quả, trách nhiệm giải trình minh bạch. Các cơ quan nhà nước phải phục vụ nhân dân, lấy hiệu quả phục vụ là thước đo hoạt động.
Đồng thời, luật cũng yêu cầu phải có cơ chế kiểm tra, giám sát hoạt động của chính quyền địa phương, trong đó giám sát của nhân dân giữ vai trò trung tâm.
4. Phân quyền, phân cấp rõ ràng, thực chất
Luật quy định rõ về ba hình thức là phân quyền, phân cấp, ủy quyền. Trong đó
-
Phân quyền là giao toàn bộ thẩm quyền cho cấp dưới thực hiện cũng như chịu trách nhiệm.
-
Phân cấp là giao một phần nhiệm vụ kèm theo hướng dẫn, giám sát.
-
Ủy quyền là giao việc tạm thời hay cụ thể trong thời hạn nhất định.
Các hình thức được phân định cụ thể trong văn bản pháp luật chuyên ngành để tránh chồng chéo, mâu thuẫn giữa các cấp chính quyền.
Tác Động Của Luật Đến Bộ Máy Chính Quyền Địa Phương
Việc triển khai Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 có nhiều tác động tích cực đến hoạt động quản lý hành chính nhà nước tại địa phương
-
Giúp đơn giản hóa bộ máy, tinh gọn đầu mối, giảm chi phí hành chính.
-
Tăng cường khả năng tự chủ, tự chịu trách nhiệm của cấp tỉnh, cấp huyện trong giải quyết công việc.
-
Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ công.
-
Thúc đẩy đổi mới phương thức lãnh đạo, điều hành của chính quyền địa phương theo hướng hiện đại, minh bạch gần dân.
Kỳ Vọng Trong Giai Đoạn Mới
Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 được kỳ vọng là nền tảng pháp lý giúp hoàn thiện hệ thống quản trị địa phương trong thời đại chuyển đổi số hội nhập sâu rộng. Khi kết hợp cùng Luật Cán bộ, công chức, Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách với các luật chuyên ngành khác, luật mới sẽ đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng chính quyền địa phương thông minh, phản ứng nhanh phục vụ hiệu quả hơn cho người dân, doanh nghiệp.
Luật Tổ chức chính quyền địa phương số 65/2025/QH15 là dấu mốc quan trọng trong tiến trình cải cách thể chế hành chính ở Việt Nam. Với định hướng hiện đại hóa bộ máy tăng cường tự chủ địa phương cho nên luật tạo nền tảng pháp lý vững chắc để nâng cao chất lượng quản trị nhà nước tại các cấp hành chính.