Hệ thống pháp luật về hải quan có vai trò đặc biệt quan trọng trong kiểm soát hàng hóa xuất nhập khẩu, chống buôn lậu, gian lận thương mại thúc đẩy thương mại quốc tế. Tại Việt Nam Luật Hải quan số 54/2014/QH13 đang là văn bản pháp lý nền tảng điều chỉnh toàn bộ hoạt động hải quan. Mặc dù được ban hành từ năm 2014 nhưng luật này vẫn còn hiệu lực đã được cập nhật thông qua nhiều văn bản sửa đổi bổ sung trong những năm gần đây nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Bài viết sau đây sẽ giúp bạn nắm rõ hơn về nội dung chính của Luật Hải quan 2014, tình trạng hiệu lực, các điểm sửa đổi nổi bật cùng ý nghĩa thực tiễn của luật trong bối cảnh hiện nay.
Tổng quan về Luật Hải quan số 54/2014/QH13
Luật Hải quan năm 2014 được Quốc hội khóa XIII thông qua vào ngày 23 tháng 6 năm 2014 chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2015. Đây là phiên bản luật thay thế cho Luật Hải quan năm 2001 (đã được sửa đổi vào năm 2005).
Mục tiêu chính của Luật Hải quan 2014 là hiện đại hóa hoạt động hải quan, rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, tăng cường kiểm tra, giám sát bằng công nghệ thông tin thúc đẩy thực hiện cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN.
Luật này được áp dụng cho các tổ chức, cá nhân có hoạt động liên quan đến xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh hàng hóa; xuất nhập cảnh, quá cảnh phương tiện vận tải; cùng các hoạt động liên quan đến nghiệp vụ hải quan.
Cấu trúc của Luật Hải quan 2014
Luật gồm có 8 chương với 104 điều cụ thể
-
Chương I Những quy định chung
-
Chương II Nhiệm vụ quyền hạn của cơ quan hải quan, công chức hải quan
-
Chương III Thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan
-
Chương IV Chế độ ưu tiên, kiểm tra sau thông quan
-
Chương V Thông tin hải quan
-
Chương VI Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động hải quan
-
Chương VII Hợp tác quốc tế về hải quan
-
Chương VIII Điều khoản thi hành
Nội dung của luật đã được thiết kế theo hướng đơn giản hóa thủ tục, nâng cao năng lực quản lý, đồng thời phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
Các điểm nổi bật của Luật Hải quan 2014
1. Đẩy mạnh cơ chế một cửa
Luật nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ thông tin, triển khai cơ chế một cửa quốc gia với một cửa ASEAN giúp kết nối thông tin giữa các cơ quan nhà nước có liên quan đến xuất nhập khẩu hàng hóa.
Cơ chế này tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc nộp hồ sơ, xử lý thủ tục giảm thiểu sự tiếp xúc trực tiếp với cơ quan nhà nước.
2. Quản lý rủi ro trong kiểm tra hàng hóa
Một trong những điểm cải tiến đáng chú ý là áp dụng quản lý rủi ro trong toàn bộ quy trình hải quan. Tức là, không kiểm tra tất cả mà chỉ tập trung vào các lô hàng, doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao.
Nhờ đó, phần lớn hàng hóa thông thường được thông quan nhanh chóng, còn các trường hợp nghi ngờ được kiểm tra kỹ lưỡng hơn.
3. Chế độ ưu tiên đối với doanh nghiệp
Luật quy định rõ về chế độ ưu tiên dành cho doanh nghiệp có tuân thủ tốt pháp luật hải quan. Các doanh nghiệp này sẽ được hưởng các quyền lợi như giảm tỷ lệ kiểm tra, ưu tiên xử lý hồ sơ, rút ngắn thời gian thông quan.
Đây là cơ chế khuyến khích doanh nghiệp xây dựng văn hóa tuân thủ minh bạch hóa hoạt động xuất nhập khẩu.
4. Kiểm tra sau thông quan
Luật tạo hành lang pháp lý cho hoạt động kiểm tra sau thông quan tại trụ sở doanh nghiệp. Hoạt động này nhằm phát hiện các sai phạm về khai báo, thuế, xuất xứ sau khi hàng hóa đã được thông quan.
Cách tiếp cận này giúp cân bằng giữa tạo thuận lợi thương mại đảm bảo thực thi pháp luật hiệu quả.
5. Hợp tác quốc tế về hải quan
Luật cũng nhấn mạnh vai trò hợp tác quốc tế từ chia sẻ thông tin đến công nhận lẫn nhau trong kiểm định hàng hóa, chống buôn lậu, gian lận thương mại qua biên giới.
Nội dung này phù hợp với cam kết của Việt Nam khi tham gia Tổ chức Thương mại Thế giới với các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.
Những sửa đổi, bổ sung gần đây
Mặc dù chưa có luật mới thay thế, nhưng nhiều nội dung của Luật Hải quan 2014 đã được điều chỉnh, bổ sung bởi các văn bản pháp luật khác như
-
Luật Quản lý thuế sửa đổi
-
Luật Xử lý vi phạm hành chính
-
Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi
-
Các nghị định, thông tư hướng dẫn
Các sửa đổi tập trung vào tăng cường kiểm soát gian lận, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, mở rộng quyền tự khai, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp ứng dụng sâu công nghệ trong quản lý.
Tải Luật Hải quan 2014 dạng PDF
Người dùng có thể dễ dàng tải bản Luật Hải quan 2014 dưới dạng PDF từ các trang chính thức như Cổng thông tin pháp luật của Chính phủ, Cổng thông tin điện tử Tổng cục Hải quan, các thư viện pháp luật trực tuyến.
Việc lưu giữ bản PDF giúp tra cứu nhanh chóng, phục vụ học tập, nghiên cứu, tuân thủ pháp luật trong thực tiễn kinh doanh.
Ý nghĩa thực tiễn
Luật Hải quan hiện hành đang đóng vai trò trung tâm trong việc thực hiện chính sách quản lý nhà nước về xuất nhập khẩu, giúp kiểm soát hiệu quả dòng hàng hóa với phương tiện qua biên giới.
Đồng thời, luật tạo ra môi trường pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp hội nhập, rút ngắn thời gian lẫn chi phí thông quan góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia.
Luật Hải quan số 54/2014/QH13 vẫn là văn bản pháp lý quan trọng đang được áp dụng tại Việt Nam. Với cấu trúc chặt chẽ, nội dung hiện đại cùng các điều chỉnh phù hợp nên luật này đã góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước tạo thuận lợi thương mại.
Trong thời gian tới khi Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số với hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu thì Luật Hải quan sẽ tiếp tục được sửa đổi bổ sung để phù hợp hơn với yêu cầu thực tiễn. Do đó việc thường xuyên cập nhật, nghiên cứu, nắm vững quy định của luật là điều cần thiết đối với bất kỳ tổ chức, cá nhân nào hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu.