Khi nhắc đến các quốc gia Đông Nam Á Việt Nam không thể không kể đến một đối tác chiến lược có vị trí đặc biệt về địa chính trị, văn hóa, lịch sử. Đó là Phi Luật Tân. Mặc dù tên gọi này ngày nay không còn phổ biến trong văn bản hành chính nhưng nó vẫn mang trong mình sắc thái văn hóa gợi nhớ thời kỳ Việt Nam sử dụng hệ chữ Hán-Nôm để phiên âm tên nước ngoài. Phi Luật Tân chính là tên gọi cũ của quốc gia Philippines một quốc gia quần đảo rộng lớn nằm giữa Thái Bình Dương với nền văn hóa đa dạng, lịch sử phong phú với vai trò ngày càng quan trọng trong khu vực châu Á Thái Bình Dương.
Phi Luật Tân là nước nào, Tên gọi Phi Luật Tân và nguồn gốc lịch sử
Phi Luật Tân là cách phiên âm Hán-Việt của từ Philippines, được sử dụng rộng rãi trong các tài liệu tiếng Việt trước năm 1975. Cách gọi này phản ánh xu hướng dịch âm các từ nước ngoài theo lối chữ Nôm hoặc Hán-Việt thời cổ. Tương tự như Cao Ly cho Triều Tiên, Nhật Bổn cho Nhật Bản, Anh Cát Lợi cho Anh Quốc, thì Phi Luật Tân là cách mà người Việt xưa gọi tên quốc gia Philippines.
Tên gọi Philippines có nguồn gốc từ tiếng Tây Ban Nha, được đặt theo tên vua Philip II của Tây Ban Nha khi đoàn thám hiểm phương Tây lần đầu tiên đặt chân tới đây vào thế kỷ 16. Từ đó đến nay quốc gia này trải qua nhiều giai đoạn lịch sử dưới ách đô hộ của Tây Ban Nha, Mỹ, Nhật Bản trước khi giành được độc lập vào giữa thế kỷ 20.
Vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên
Philippines là quốc gia quần đảo nằm ở phía đông của bán đảo Đông Dương, cách Việt Nam qua Biển Đông, giáp Thái Bình Dương ở phía đông, Đài Loan ở phía bắc, Malaysia cùng Indonesia ở phía nam. Với hơn 7.600 hòn đảo, Philippines có đường bờ biển dài hơn 36.000 km, đứng thứ ba thế giới về chiều dài bờ biển.
Quốc gia này được chia thành ba vùng chính gồm Luzon ở phía bắc, Visayas ở trung tâm với Mindanao ở phía nam. Thủ đô Manila nằm trên đảo Luzon, là trung tâm hành chính với chính trị. Trong khi đó, Quezon City là thành phố đông dân phát triển mạnh về kinh tế.
Địa hình Philippines chủ yếu là núi non và đồi núi với nhiều núi lửa đang hoạt động như Mayon, Taal, Pinatubo. Do nằm trên vành đai lửa Thái Bình Dương, nước này thường xuyên hứng chịu động đất, bão nhiệt đới cùng núi lửa phun trào. Tuy vậy nhờ có khí hậu nhiệt đới và đất đai màu mỡ nên Philippines rất thuận lợi cho phát triển nông nghiệp với du lịch biển đảo.
Dân cư và văn hóa
Philippines có dân số khoảng hơn 110 triệu người, đứng thứ hai Đông Nam Á sau Indonesia. Dân cư nước này chủ yếu là người Malay, bên cạnh đó còn có người Hoa, người Tây Ban Nha lai người gốc Ấn. Philippines là quốc gia có nền văn hóa đa dạng do chịu ảnh hưởng sâu sắc từ nhiều nền văn minh lớn trong lịch sử.
Ngôn ngữ chính thức của Philippines là tiếng Filipino (một dạng chuẩn hóa của tiếng Tagalog) và tiếng Anh. Đây là một trong những quốc gia có tỷ lệ người sử dụng tiếng Anh cao nhất châu Á, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu quốc tế thu hút đầu tư nước ngoài.
Về tôn giáo, Philippines là quốc gia có đa số dân theo Công giáo La Mã, chiếm khoảng 80 phần trăm dân số. Đây là điểm đặc biệt trong khu vực Đông Nam Á vốn chủ yếu theo đạo Phật hoặc Hồi giáo. Các nghi lễ, lễ hội với kiến trúc tôn giáo cũng mang đậm dấu ấn Công giáo và văn hóa Tây Ban Nha.
Âm nhạc, khiêu vũ, điện ảnh Philippines cũng rất phát triển. Những tác phẩm điện ảnh, truyền hình, ca khúc của nghệ sĩ nước này ngày càng được yêu thích trong khu vực. Văn hóa đại chúng và đời sống đô thị Philippines có sự pha trộn giữa Á Đông và phương Tây, tạo nên một bản sắc độc đáo hấp dẫn.
Kinh tế và chính trị
Philippines là nền kinh tế lớn thứ năm trong khu vực Đông Nam Á nằm trong nhóm các nền kinh tế mới nổi. Dựa vào dịch vụ, kiều hối và nông nghiệp, nước này đã đạt được tốc độ tăng trưởng ổn định trong hai thập kỷ gần đây. Các ngành công nghiệp trọng điểm gồm gia công phần mềm, xuất khẩu hàng điện tử, nông sản, du lịch.
Một điểm đặc trưng của kinh tế Philippines là lượng kiều hối rất lớn từ hàng triệu lao động làm việc ở nước ngoài, đặc biệt là tại Trung Đông, Mỹ với các quốc gia châu Á. Nguồn tiền này đóng góp đáng kể vào GDP là trụ cột cho tiêu dùng trong nước.
Về chính trị, Philippines theo thể chế cộng hòa tổng thống. Tổng thống là người đứng đầu nhà nước và chính phủ, được bầu trực tiếp với nhiệm kỳ sáu năm. Hệ thống chính trị chia thành ba nhánh quyền lực gồm hành pháp, lập pháp và tư pháp theo mô hình gần giống Hoa Kỳ. Các cuộc bầu cử được tổ chức định kỳ thu hút sự tham gia rộng rãi của người dân.
Tuy nhiên, đất nước này cũng đối mặt với nhiều thách thức như bất ổn chính trị, nạn tham nhũng, sự phân hóa giàu nghèo xung đột sắc tộc tại một số vùng miền nam. Đặc biệt, tình trạng bạo lực ảnh hưởng của các băng nhóm tội phạm vẫn còn là vấn đề nan giải trong một số khu vực đô thị.
Quan hệ với Việt Nam và vị thế quốc tế
Việt Nam và Philippines thiết lập quan hệ ngoại giao từ năm 1976. Quan hệ hai nước không ngừng phát triển trên nhiều lĩnh vực như thương mại, giáo dục, quốc phòng giao lưu văn hóa. Cả hai quốc gia đều là thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á có lợi ích chung trong việc duy trì hòa bình, ổn định tại khu vực Biển Đông.
Philippines hiện là đối tác thương mại lớn thứ năm của Việt Nam trong khối ASEAN. Các doanh nghiệp hai nước đang đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghệ thông tin, giáo dục du lịch. Đặc biệt nhu cầu học tiếng Việt với du lịch Việt Nam trong giới trẻ Philippines đang ngày càng gia tăng.
Trên bình diện quốc tế, Philippines đóng vai trò tích cực trong các tổ chức đa phương như Liên Hợp Quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới, Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương. Chính phủ Philippines duy trì chính sách đối ngoại cân bằng giữa các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và EU đồng thời ưu tiên hợp tác khu vực bảo vệ chủ quyền quốc gia.
Từ tên gọi Phi Luật Tân cổ kính đến hình ảnh Philippines năng động ngày nay là cả một hành trình lịch sử đầy biến động phát triển. Quốc gia quần đảo này không chỉ nổi bật bởi vẻ đẹp thiên nhiên, sự đa dạng văn hóa còn bởi tinh thần độc lập, hội nhập với bản lĩnh đối mặt với thử thách. Trong quan hệ với Việt Nam và khu vực Philippines luôn là một đối tác đáng tin cậy tiềm năng. Việc tìm hiểu sâu về quốc gia này không chỉ giúp ta mở rộng kiến thức địa lý với lịch sử mà còn là bước quan trọng để tăng cường hiểu biết gắn kết trong cộng đồng ASEAN với hội nhập quốc tế.