Quản lý thuế là một trong những yếu tố then chốt trong điều hành ngân sách nhà nước duy trì sự công bằng tài chính trong xã hội. Trước bối cảnh chuyển đổi số cùng xu hướng toàn cầu hóa mạnh mẽ Việt Nam đã ban hành Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế hiện đại hóa hệ thống thuế hỗ trợ tốt hơn cho người nộp thuế. Có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 2020 đánh dấu một bước tiến lớn trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý trong lĩnh vực thuế.
Những nội dung cơ bản của Luật Quản lý thuế 38/2019/QH14
Luật Quản lý thuế mới thay thế cho Luật Quản lý thuế năm 2006 và các luật sửa đổi bổ sung trước đó. Luật quy định rõ về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng. Theo đó các quy định của luật áp dụng cho cả tổ chức và cá nhân nộp thuế, các cơ quan thuế, công chức thuế cũng như các tổ chức cá nhân có liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ thuế.
Nội dung luật bao gồm toàn bộ quy trình quản lý thuế từ đăng ký hay kê khai với nộp rồi hoàn thuế cho đến thanh tra kiểm tra cưỡng chế thi hành. Một điểm đáng chú ý là luật lần đầu tiên ghi nhận các khái niệm về thương mại điện tử với giao dịch liên kết trong quản lý thuế cho thấy nỗ lực của nhà nước trong việc theo kịp xu thế phát triển kinh tế số.
Các điểm mới nổi bật của luật
So với luật cũ Luật số 38/2019/QH14 có nhiều điểm đổi mới quan trọng. Trước tiên là việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn bộ quá trình quản lý thuế. Việc sử dụng hóa đơn điện tử được quy định là bắt buộc giúp giảm thiểu gian lận thuế tiết kiệm chi phí nâng cao tính minh bạch.
Một điểm mới khác là việc áp dụng phương pháp quản lý rủi ro trong công tác quản lý thuế. Thay vì kiểm tra toàn bộ cơ quan thuế sẽ lựa chọn đối tượng kiểm tra dựa trên mức độ rủi ro giúp tối ưu hóa nguồn lực tăng cường hiệu quả giám sát.
Bên cạnh đó quyền lợi của người nộp thuế cũng được mở rộng. Người nộp thuế được cung cấp đầy đủ thông tin về nghĩa vụ được bảo vệ nếu thực hiện đúng hướng dẫn của cơ quan chức năng. Góp phần giảm thiểu xung đột giữa cơ quan thuế và người dân đồng thời nâng cao sự chủ động và trách nhiệm của người nộp thuế.
Quản lý thuế trong bối cảnh thương mại điện tử
Một trong những nội dung nổi bật của luật là việc quy định rõ ràng về trách nhiệm thu thuế trong hoạt động thương mại điện tử. Theo đó các cá nhân tổ chức hoạt động kinh doanh trên nền tảng số đều phải thực hiện nghĩa vụ thuế như các doanh nghiệp truyền thống.
Luật cũng cho phép cơ quan thuế phối hợp với ngân hàng để truy xuất thông tin tài khoản khi cần thiết. Mục tiêu là kiểm soát dòng tiền từ các hoạt động kinh doanh không khai báo đồng thời khuyến khích sự minh bạch trong giao dịch.
Việc bổ sung quy định này được đánh giá là phù hợp với xu thế toàn cầu giúp Việt Nam bắt kịp các nước trong việc quản lý thuế với mô hình kinh doanh mới.
Tăng cường hợp tác quốc tế và cộng đồng
Luật cũng mở rộng phạm vi hợp tác quốc tế trong quản lý thuế. Cơ quan thuế Việt Nam có thể trao đổi thông tin với các nước thông qua các hiệp định thuế song phương hoặc đa phương. Hỗ trợ mạnh mẽ trong việc chống chuyển giá trốn thuế qua biên giới đặc biệt là trong bối cảnh các tập đoàn đa quốc gia hoạt động ngày càng phức tạp.
Ở cấp địa phương luật cũng quy định việc thành lập hội đồng tư vấn thuế xã, phường, thị trấn nhằm kết nối chính quyền với người dân. Là mô hình giúp phản ánh thực tiễn quản lý thuế tại cơ sở, hỗ trợ công tác tuyên truyền giám sát.
Tác động thực tiễn kỳ vọng
Việc ban hành áp dụng Luật Quản lý thuế 38/2019/QH14 tạo ra nhiều tác động tích cực. Một mặt luật giúp nâng cao hiệu quả thu ngân sách giảm thiểu thất thoát. Mặt khác nó tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế một cách minh bạch dễ dàng hơn.
Tuy nhiên để luật thực sự phát huy hiệu quả cần có sự đồng bộ trong triển khai. Cơ quan thuế cần được trang bị công nghệ phù hợp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đồng thời đẩy mạnh truyền thông để người nộp thuế hiểu thực hiện đúng quy định.
Ngoài ra, sự hợp tác giữa các cơ quan liên quan như ngân hàng, hải quan, công an là rất cần thiết để phát hiện xử lý các hành vi gian lận.
Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 là một bước tiến mạnh mẽ trong quá trình cải cách hệ thống thuế Việt Nam. Không chỉ củng cố nền tảng pháp lý cho công tác thu thuế còn thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống thuế công bằng, hiện đại, minh bạch. Trong bối cảnh kinh tế số phát triển nhanh chóng việc thực thi hiệu quả các quy định của luật là yếu tố then chốt để đảm bảo ổn định ngân sách công bằng xã hội.