Quy hoạch là một công cụ nền tảng trong quản lý phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên thực tế ở Việt Nam trong nhiều năm đã cho thấy tình trạng chồng chéo giữa các loại quy hoạch ngành, vùng và địa phương gây cản trở không nhỏ cho việc thực hiện các dự án đầu tư phát triển. Trong bối cảnh đó Luật số 35/2018/QH14 được Quốc hội thông qua đã trở thành một bước ngoặt quan trọng nhằm sửa đổi bổ sung hàng loạt luật có liên quan tạo nên một hệ thống quy hoạch thống nhất minh bạch hơn.
Tổng quan về luật số 35/2018/QH14
Luật số 35/2018/QH14 được ban hành nhằm sửa đổi bổ sung một số điều trong 37 luật liên quan đến lĩnh vực quy hoạch. Có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2019. Mục tiêu chính của luật là tạo ra sự thống nhất trong hệ thống quy hoạch tránh trùng lặp mâu thuẫn giữa các quy hoạch ngành hay quy hoạch vùng với quy hoạch địa phương.
Việc ban hành luật này là bước tiếp theo trong quá trình hoàn thiện khung pháp lý về quy hoạch sau khi Luật Quy hoạch năm 2017 được Quốc hội thông qua. Là nỗ lực mạnh mẽ của nhà nước nhằm khắc phục những tồn tại kéo dài trong hệ thống pháp luật đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội.
Những nội dung chính được sửa đổi bổ sung
Luật số 35/2018/QH14 tập trung sửa đổi các quy định trong các luật chuyên ngành để đảm bảo thống nhất với quy định của Luật Quy hoạch. Trong đó bao gồm các lĩnh vực quan trọng như đất đai hay xây dựng, giao thông, tài nguyên nước, năng lượng, môi trường, nông nghiệp, công thương, giáo dục và y tế.
Một trong những thay đổi nổi bật là việc bãi bỏ các quy định về quy hoạch riêng rẽ trước đây thuộc các ngành như giao thông đường bộ, hàng không, thủy lợi, lâm nghiệp, năng lượng hay thông tin truyền thông. Thay vào đó các quy hoạch này sẽ được tích hợp vào hệ thống quy hoạch quốc gia bảo đảm tính thống nhất từ trung ương đến địa phương.
Ngoài ra luật cũng bổ sung các nguyên tắc và yêu cầu về việc tuân thủ quy hoạch tổng thể khi lập thẩm định phê duyệt các dự án đầu tư giúp giảm tình trạng phê duyệt dự án tùy tiện không phù hợp quy hoạch từ đó hạn chế rủi ro lãng phí tài nguyên gây tác động xấu đến môi trường và đời sống người dân.
Ý nghĩa với tác động thực tiễn
Sự ra đời của luật số 35/2018/QH14 mang lại nhiều tác động tích cực trong quản lý nhà nước. Trước hết giúp xóa bỏ tình trạng quy hoạch chồng chéo thiếu liên kết. Khi các quy hoạch ngành, vùng và địa phương được tích hợp trong một hệ thống quy hoạch thống nhất khiến việc phối hợp thực hiện giữa các bộ ngành với địa phương sẽ trở nên hiệu quả hơn.
Thứ hai luật này góp phần tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động quy hoạch. Các quy hoạch được công khai dễ tra cứu có sự tham gia của người dân và doanh nghiệp trong quá trình xây dựng. Giúp nâng cao chất lượng quy hoạch phản ánh đúng nhu cầu thực tiễn và nguyện vọng của xã hội.
Thứ ba, luật tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút đầu tư. Khi hệ thống quy hoạch trở nên rõ ràng nhất quán, nhà đầu tư dễ dàng hơn trong việc tiếp cận thông tin lập kế hoạch kinh doanh. Đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh hội nhập cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Những thách thức trong quá trình thực hiện
Dù mang lại nhiều kỳ vọng nhưng thực thi luật số 35/2018/QH14 cũng đối mặt với không ít khó khăn. Một trong những thách thức lớn nhất là việc đồng bộ hóa dữ liệu quy hoạch hiện hành. Nhiều địa phương vẫn chưa kịp rà soát cập nhật quy hoạch cũ theo tinh thần mới dẫn đến lúng túng trong việc áp dụng luật vào thực tiễn.
Ngoài ra năng lực của các cơ quan quản lý quy hoạch ở một số nơi còn hạn chế. Việc thiếu chuyên gia có trình độ cũng như thiếu kinh nghiệm trong xây dựng quy hoạch tổng thể khiến cho chất lượng một số bản quy hoạch chưa cao. Ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý thu hút đầu tư.
Bên cạnh đó thói quen hành chính theo mô hình cũ nơi mà mỗi ngành tự xây dựng quản lý quy hoạch riêng biệt vẫn còn tồn tại trong một bộ phận cán bộ. Để khắc phục cần có sự thay đổi từ nhận thức đến hành động cùng với sự hỗ trợ từ cấp trung ương về mặt hướng dẫn kỹ thuật và nguồn lực thực hiện.
Định hướng hoàn thiện trong tương lai
Để luật số 35/2018/QH14 phát huy hiệu quả đầy đủ cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn triển khai đồng bộ ở các cấp. Việc số hóa hệ thống quy hoạch xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung công khai quy hoạch trên cổng thông tin điện tử là bước đi tất yếu để tăng tính minh bạch dễ tiếp cận.
Ngoài ra cần tăng cường công tác đào tạo cán bộ quy hoạch nhất là tại cấp huyện và tỉnh. Việc tổ chức các khóa tập huấn chia sẻ kinh nghiệm cập nhật kiến thức mới sẽ giúp nâng cao năng lực thực thi luật tại cơ sở.
Cuối cùng cần thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ việc tuân thủ quy hoạch đồng thời có chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Khi trách nhiệm được quy định rõ có sự kiểm soát thực chất, việc lập với thực hiện quy hoạch sẽ đi vào khuôn khổ đảm bảo quyền lợi cho cộng đồng và hiệu quả phát triển bền vững.
Luật số 35/2018/QH14 là một bước cải cách pháp lý sâu rộng trong hệ thống quy hoạch của Việt Nam. Thông qua sửa đổi hàng loạt luật chuyên ngành luật này góp phần hình thành nên một hệ thống quy hoạch thống nhất, hiệu quả phù hợp với định hướng phát triển lâu dài của đất nước.