Trong môi trường làm việc hiện đại đảm bảo an toàn sức khỏe cho người lao động không chỉ là trách nhiệm pháp lý còn là nền tảng quan trọng để phát triển bền vững. Luật An toàn vệ sinh lao động năm 2015 được Quốc hội ban hành đã đánh dấu bước tiến lớn trong công tác bảo vệ người lao động ở Việt Nam. Sau gần một thập kỷ áp dụng luật này vẫn giữ vai trò chủ đạo nhưng đã có những văn bản hợp nhất sửa đổi bổ sung nhằm phù hợp hơn với thực tiễn và các luật liên quan. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan cập nhật mới nhất về văn bản pháp lý quan trọng này.
Tổng quan về Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015
Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015 được thông qua tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIII. :à lần đầu tiên Việt Nam có một đạo luật riêng biệt, độc lập với Bộ luật Lao động để điều chỉnh các vấn đề liên quan đến an toàn, vệ sinh trong lao động sản xuất. Trước đó các quy định về lĩnh vực này thường chỉ xuất hiện rải rác trong các văn bản dưới luật hoặc nằm chung trong các chương mục của Bộ luật Lao động.
Luật bao gồm 7 chương với 93 điều, quy định cụ thể các nguyên tắc, trách nhiệm, quyền nghĩa vụ của các bên liên quan như người lao động, người sử dụng lao động, tổ chức công đoàn và cơ quan quản lý nhà nước.
Mục tiêu của luật là ngăn ngừa tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp đồng thời đảm bảo quyền được làm việc trong môi trường an toàn, lành mạnh cho người lao động. Điểm đặc biệt là luật còn điều chỉnh cả người lao động không có hợp đồng lao động như người làm nghề tự do, người học nghề, người lao động tại các cơ sở hộ gia đình.
Các nội dung chính trong Luật ATVSLĐ
Luật tập trung điều chỉnh ba nhóm nội dung chính. Thứ nhất là công tác phòng ngừa quản lý rủi ro. Người sử dụng lao động có trách nhiệm tổ chức đánh giá nhận diện nguy cơ rủi ro tại nơi làm việc từ đó có biện pháp khắc phục hoặc hạn chế. Việc huấn luyện an toàn cấp phát thiết bị bảo hộ xây dựng quy trình làm việc an toàn đều được luật quy định cụ thể.
Thứ hai là chính sách và chế độ đối với người bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. Người lao động trong trường hợp bị tai nạn hoặc mắc bệnh nghề nghiệp được hưởng nhiều chế độ như chi trả viện phí bồi thường hoặc trợ cấp khám giám định sức khỏe hỗ trợ phục hồi chức năng lao động. Người lao động cũng có quyền khiếu nại tố cáo khi quyền lợi không được đảm bảo.
Thứ ba là công tác quản lý nhà nước và thanh tra chuyên ngành. Cơ quan nhà nước có trách nhiệm xây dựng hệ thống tiêu chuẩn với tổ chức thanh tra cùng xử lý vi phạm đồng thời tuyên truyền phổ biến kiến thức về an toàn lao động đến cộng đồng doanh nghiệp và người dân.
Tính ứng dụng hiệu quả thực tiễn
Từ khi có hiệu lực vào ngày 1 tháng 7 năm 2016, Luật ATVSLĐ đã giúp nâng cao đáng kể nhận thức và trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc xây dựng môi trường làm việc an toàn. Nhiều doanh nghiệp đã chủ động đầu tư vào thiết bị bảo hộ huấn luyện nhân sự áp dụng công nghệ quản lý rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế.
Tuy nhiên vẫn còn những thách thức không nhỏ. Một số doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chưa thực hiện đầy đủ các quy định. Tỷ lệ tai nạn lao động trong một số ngành nghề đặc thù như xây dựng, khai khoáng, cơ khí vẫn ở mức cao. Công tác kiểm tra xử lý vi phạm tại một số địa phương còn chưa quyết liệt.
Ngoài ra, với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế số với sự gia tăng của các hình thức lao động phi truyền thống, Luật ATVSLĐ cũng đứng trước áp lực cần điều chỉnh để bao phủ các đối tượng mới đảm bảo công bằng trong tiếp cận chính sách an toàn.
Những điểm cập nhật mới nhất
Mặc dù chưa có luật mới thay thế nhưng Luật ATVSLĐ đã được cập nhật qua văn bản hợp nhất mới nhất là số 14/VBHN-VPQH do Văn phòng Quốc hội ban hành năm 2024. Văn bản này hợp nhất toàn bộ nội dung của Luật ATVSLĐ 2015 với các nội dung sửa đổi bổ sung từ Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024.
Các cập nhật chủ yếu tập trung vào việc đồng bộ hóa chính sách giữa an toàn lao động với bảo hiểm xã hội. Ví dụ việc đóng bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp sẽ được điều chỉnh về mức đóng, thời gian đóng phù hợp hơn với thực tiễn. Ngoài ra một số điều khoản cũng được làm rõ để tránh hiểu nhầm trong quá trình thực hiện như tiêu chuẩn giám định y khoa xác định mức độ thương tật, quy trình khiếu nại xử lý vi phạm.
Văn bản hợp nhất có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2025. Tuy nhiên về bản chất pháp lý, luật gốc năm 2015 vẫn là nền tảng chính để áp dụng không có sự thay thế hoàn toàn.
Xu hướng hoàn thiện pháp luật trong tương lai
Sự chuyển dịch của thị trường lao động trong kỷ nguyên số đang tạo ra những đòi hỏi mới đối với chính sách an toàn lao động. Lao động làm việc từ xa, freelancer, công nhân gig economy là những nhóm ít được bảo vệ bởi khung pháp lý hiện hành. Vì thế trong tương lai gần rất có thể Luật ATVSLĐ sẽ tiếp tục được sửa đổi toàn diện để mở rộng phạm vi điều chỉnh tăng cường cơ chế giám sát thúc đẩy vai trò của công nghệ trong kiểm soát rủi ro.
Đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật đào tạo chuyên sâu về an toàn lao động cũng là hướng đi cần thiết để luật thật sự đi vào cuộc sống. Không chỉ doanh nghiệp mà cả người lao động cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng để tự bảo vệ chính mình.
Luật An toàn vệ sinh lao động năm 2015 là cột mốc quan trọng trong tiến trình xây dựng nền tảng lao động an toàn tại Việt Nam. Với hệ thống quy định rõ ràng luật đã góp phần bảo vệ hàng triệu người lao động trên khắp cả nước. Dù còn tồn tại một số bất cập nhưng nhờ những điều chỉnh qua văn bản hợp nhất với sự vào cuộc của nhiều bên, hệ thống pháp luật về an toàn lao động đang ngày càng hoàn thiện. Trong bối cảnh thị trường lao động liên tục biến đổi, việc nâng cao chất lượng thực thi mở rộng phạm vi bảo vệ sẽ là chìa khóa để xây dựng môi trường làm việc an toàn, bền vững nhân văn hơn.
Tag luật atvslđ 2015