Trong mỗi gia đình tài sản là thành quả tích lũy cả đời của cha mẹ. Việc chia sẻ những tài sản này cho con cái là điều tất yếu theo lẽ thường tình. Tuy nhiên chia sao cho đúng luật, công bằng tránh được xung đột không phải ai cũng hiểu rõ. Đặc biệt là khi bố mẹ còn sống một trong hai người qua đời khiến việc phân chia tài sản nếu không dựa trên quy định pháp luật rất dễ nảy sinh mâu thuẫn. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ các khía cạnh pháp lý liên quan đến việc chia tài sản cho con cái theo luật hiện hành tại Việt Nam.
Khi bố mẹ còn sống có được chia tài sản cho con không
Việc bố mẹ chia tài sản cho con cái khi còn sống là hoàn toàn hợp pháp. Luật cho phép chủ sở hữu tài sản có toàn quyền định đoạt tài sản của mình. Điều này có thể được thực hiện thông qua hai hình thức chính là tặng cho hoặc lập thỏa thuận phân chia.
Trong trường hợp tặng cho tài sản, bố mẹ và con cái có thể ký hợp đồng tặng cho tài sản. Hợp đồng này cần được lập thành văn bản có công chứng hoặc chứng thực tùy theo loại tài sản. Ví dụ như nhà đất thì bắt buộc phải công chứng tại phòng công chứng hoặc chứng thực tại ủy ban nhân dân cấp xã.
Việc tặng cho phải hoàn toàn tự nguyện không có tranh chấp, người được tặng phải đủ điều kiện theo quy định pháp luật. Nếu con cái chưa thành niên, người đại diện hợp pháp sẽ đứng ra thực hiện các thủ tục.
Ngoài ra, bố mẹ cũng có thể lập văn bản thỏa thuận phân chia tài sản với con cái đặc biệt khi có nhiều con. Văn bản này cũng cần được công chứng hoặc chứng thực để có hiệu lực pháp lý. Đây là cách giúp tránh tranh chấp về sau nhất là trong các gia đình có tài sản lớn hoặc nhiều con.
Khi nào tài sản không được xem là của bố mẹ
Không phải tài sản nào đang sử dụng chung trong gia đình cũng là tài sản của bố mẹ. Pháp luật quy định rõ sự khác biệt giữa tài sản chung và tài sản riêng.
Tài sản chung vợ chồng bao gồm những tài sản hình thành trong thời kỳ hôn nhân như tiền lương, tiền thưởng hay như thu nhập từ hoạt động sản xuất kinh doanh, tài sản mua sắm chung. Còn tài sản riêng là tài sản có trước hôn nhân, tài sản được tặng cho riêng hoặc thừa kế riêng trong thời kỳ hôn nhân.
Vì vậy khi muốn chia tài sản cần xác định rõ đó là tài sản chung hay tài sản riêng. Nếu là tài sản chung thì cả hai vợ chồng đều phải đồng ý việc chia sẻ cho con cái. Nếu là tài sản riêng của một người thì người đó có toàn quyền quyết định việc chia tài sản mà không cần sự đồng ý của người còn lại.
Khi bố mất thì tài sản được chia như thế nào
Trường hợp một trong hai người bố hoặc mẹ mất đi, tài sản để lại sẽ trở thành di sản thừa kế. Việc phân chia di sản này có thể thực hiện theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật nếu không có di chúc.
Nếu có di chúc hợp pháp thì việc chia tài sản sẽ tuân theo nội dung trong di chúc. Tuy nhiên pháp luật vẫn bảo vệ quyền lợi của những người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc gọi là những người thừa kế bắt buộc. Những người này bao gồm con chưa thành niên, người đã thành niên nhưng mất khả năng lao động, cha mẹ già yếu không có thu nhập… Họ vẫn có quyền được hưởng một phần di sản cho dù bị loại khỏi di chúc.
Nếu không có di chúc, di sản sẽ được chia theo pháp luật. Theo đó, những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất bao gồm vợ hoặc chồng còn sống, các con ruột hoặc con nuôi hợp pháp, cha mẹ ruột hoặc cha mẹ nuôi hợp pháp. Tất cả sẽ được chia đều phần di sản.
Ví dụ nếu người bố mất đi để lại vợ và ba người con thì tài sản sẽ được chia đều cho bốn người. Mỗi người nhận được một phần bằng nhau, bất kể con trưởng hay con út, con trai hay con gái.
Cần làm gì để chia tài sản đúng luật
Việc chia tài sản đúng luật cần thực hiện qua các bước cụ thể để đảm bảo tính pháp lý và tránh tranh chấp sau này. Trước tiên cần xác định rõ nguồn gốc tài sản là tài sản chung hay tài sản riêng. Nếu là tài sản chung vợ chồng thì cần sự đồng ý của cả hai người. Nếu là tài sản thừa kế thì phải xác định rõ người thừa kế và phần thừa kế.
Sau đó nếu các bên thỏa thuận được thì có thể lập văn bản phân chia tài sản, văn bản này cần được công chứng hoặc chứng thực. Nếu không thỏa thuận được, một trong các bên có thể khởi kiện ra tòa án để yêu cầu chia tài sản theo quy định pháp luật.
Trong trường hợp chia tài sản là bất động sản như đất đai, nhà cửa, sau khi hoàn tất việc phân chia, người nhận tài sản phải làm thủ tục đăng ký sang tên tại cơ quan có thẩm quyền. Việc này cần có đầy đủ giấy tờ chứng minh việc chia tài sản hợp pháp.
Cách xử lý khi có tranh chấp giữa các con
Không ít trường hợp xảy ra tranh chấp giữa các con khi chia tài sản. Nguyên nhân thường đến từ việc chia không đồng đều không có giấy tờ rõ ràng lại có nghi ngờ về tính hợp pháp của di chúc. Trong các trường hợp này, tòa án là nơi cuối cùng để phân xử.
Tòa án sẽ xem xét các bằng chứng liên quan như giấy chứng nhận quyền sở hữu, hợp đồng tặng cho, di chúc… để đưa ra phán quyết. Nếu không có bằng chứng cụ thể, việc chia tài sản sẽ dựa trên nguyên tắc chia đều cho hàng thừa kế theo pháp luật.
Do đó để tránh tranh chấp các gia đình nên thực hiện việc chia tài sản một cách rõ ràng có giấy tờ hợp pháp với cả có sự đồng thuận của các bên liên quan. Việc lập di chúc sớm và đúng quy định pháp luật cũng là giải pháp hiệu quả.
Chia tài sản cho con cái là việc nên làm nhưng cần thực hiện đúng luật. Hiểu rõ các quy định về tài sản chung, tài sản riêng, di chúc, thừa kế… sẽ giúp mỗi người bảo vệ quyền lợi của mình và người thân. Quan trọng nhất là tính minh bạch công khai có sự thống nhất trong gia đình để mọi việc diễn ra suôn sẻ tránh mâu thuẫn không đáng có. Nếu có điều gì chưa rõ việc tham khảo ý kiến luật sư là cần thiết để đảm bảo đúng pháp luật giữ gìn hòa khí gia đình.