Trong chương trình học phần Luật Dân sự 1 thì nội dung về thừa kế là một trong những phần được đưa vào giảng dạy cuối kỳ. Nhưng lại giữ vai trò nền tảng quan trọng. Đây cũng là chủ đề thường xuyên xuất hiện trong đề thi, đặc biệt là dưới dạng bài tập tình huống. Tuy nhiên nhiều sinh viên vẫn gặp khó khăn khi phân tích với xác định phần thừa kế cụ thể trong các tình huống thực tế. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách làm bài tập chia thừa kế theo pháp luật dựa trên quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015.
Kiến thức cơ bản cần nhớ
Trước khi đi vào bài tập cụ thể, cần nắm vững một số nguyên tắc chia thừa kế theo pháp luật như sau
-
Khi người để lại di sản không có di chúc, có di chúc nhưng không hợp pháp hoặc bị vô hiệu, thì áp dụng quy định thừa kế theo pháp luật.
-
Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ hoặc chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
-
Các đồng thừa kế cùng hàng sẽ được chia phần bằng nhau nếu không có thỏa thuận khác.
-
Người thừa kế có thể từ chối nhận di sản, nhưng việc từ chối phải được thực hiện bằng văn bản theo đúng thủ tục pháp luật.
Bài tập tình huống minh họa
Tình huống
Ông A và bà B là vợ chồng hợp pháp. Họ có hai người con là C và D. Tài sản chung của vợ chồng được xác định là 1,2 tỷ đồng. Ông A đột ngột qua đời mà không để lại di chúc. Sau khi ông A mất, người con trai C từ chối nhận phần di sản. Hỏi: Phần di sản của ông A được chia như thế nào?
Hướng dẫn giải
Bước 1: Xác định di sản để lại
Vì toàn bộ tài sản chung của vợ chồng là 1,2 tỷ đồng nên phần của ông A là 600 triệu đồng. Đây là số tài sản được đưa vào chia thừa kế.
Bước 2: Xác định hàng thừa kế
Do ông A mất không để lại di chúc, nên áp dụng thừa kế theo pháp luật. Những người ở hàng thừa kế thứ nhất của ông A bao gồm: bà B (vợ), C và D (hai con).
Bước 3: Tính phần thừa kế hợp pháp
Theo nguyên tắc chia đều, mỗi người thuộc hàng thừa kế thứ nhất sẽ nhận một phần bằng nhau từ 600 triệu đồng, tức là mỗi người nhận 200 triệu đồng.
Bước 4: Xử lý trường hợp từ chối nhận di sản
Vì C từ chối nhận di sản nên phần của C sẽ không được chia cho người khác theo ước nguyện của ông A, vì không có di chúc. Phần từ chối này được chia lại cho những người còn lại cùng hàng thừa kế.
Ở đây, phần 200 triệu đồng của C sẽ được chia đều cho bà B và D.
Tổng cộng
-
Bà B nhận: 200 triệu đồng + 100 triệu đồng = 300 triệu đồng
-
D nhận: 200 triệu đồng + 100 triệu đồng = 300 triệu đồng
Lưu ý khi làm bài tập về thừa kế
-
Đọc kỹ tình huống để xác định có di chúc hay không.
-
Phân biệt giữa tài sản chung và tài sản riêng.
-
Phải xác định rõ hàng thừa kế để tránh bỏ sót người được hưởng di sản.
-
Trường hợp có người từ chối nhận di sản hoặc không đủ điều kiện hưởng thừa kế thì cần xử lý đúng theo pháp luật.
-
Trong bài tập nâng cao, có thể có tình huống thừa kế thế vị hoặc người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc.
Bài tập chia thừa kế trong Luật Dân sự 1 đòi hỏi sinh viên phải áp dụng chính xác các quy định pháp luật về thừa kế theo pháp luật với cả hiểu rõ về cách xác định di sản, hàng thừa kế, phương thức chia. Việc luyện tập thường xuyên với nhiều tình huống khác nhau sẽ giúp bạn xử lý linh hoạt tăng khả năng tư duy pháp lý. Hy vọng qua bài viết này bạn sẽ cảm thấy tự tin hơn khi gặp các dạng bài tập tương tự trong kiểm tra hay thi học phần.