Bộ luật Hình sự là một trong những văn bản pháp luật nền tảng để xây dựng trật tự. Bảo vệ quyền lợi ích của Nhà nước, tổ chức, công dân. Trong lịch sử phát triển pháp luật Việt Nam Bộ luật Hình sự năm 1985 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về Bộ luật Hình sự năm 1985, nội dung trọng yếu, ý nghĩa trong quá trình xây dựng pháp luật hình sự ở Việt Nam.
Bộ luật Hình sự năm 1985 là gì
Bộ luật Hình sự năm 1985 là văn bản pháp luật quy định về các tội phạm và hình phạt, nguyên tắc xử lý người phạm tội, do Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thông qua và ban hành nhằm thay thế Bộ luật Hình sự năm 1981.
Bộ luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 1986, được xem là bước phát triển trong việc hoàn thiện pháp luật hình sự của Việt Nam sau giải phóng đất nước và trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Bối cảnh ra đời của Bộ luật Hình sự năm 1985
Sau khi đất nước thống nhất năm 1975, Việt Nam cần một hệ thống pháp luật thống nhất và hoàn chỉnh để phục vụ công cuộc xây dựng xã hội chủ nghĩa mới. Bộ luật Hình sự năm 1981 được thông qua nhằm đáp ứng yêu cầu đó nhưng còn một số điểm cần chỉnh sửa và bổ sung để phù hợp hơn với thực tiễn.
Do vậy, Bộ luật Hình sự năm 1985 ra đời với mục tiêu:
-
Hoàn thiện các quy định về tội phạm và hình phạt.
-
Điều chỉnh những nội dung chưa phù hợp với thực tiễn xã hội.
-
Thể hiện quan điểm và chính sách xử lý tội phạm của Nhà nước Việt Nam trong giai đoạn mới.
-
Tăng cường bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Nội dung trọng yếu của Bộ luật Hình sự năm 1985
Bộ luật Hình sự năm 1985 gồm các phần chính sau:
1. Phần chung
-
Định nghĩa tội phạm, nguyên tắc pháp luật hình sự.
-
Quy định về chủ thể trách nhiệm hình sự.
-
Các yếu tố cấu thành tội phạm.
-
Nguyên tắc xử lý hình sự, hình phạt và các biện pháp tư pháp.
-
Quy định về miễn trách nhiệm hình sự, giảm nhẹ và tăng nặng hình phạt.
-
Trình tự, thủ tục xử lý người phạm tội.
2. Phần các tội phạm
-
Chi tiết về các loại tội phạm: Tội xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm xâm phạm quyền con người, tội phạm về tài sản, tội phạm kinh tế, tội phạm xã hội, tội phạm về môi trường,…
-
Mức phạt tương ứng với từng loại tội phạm, các biện pháp xử lý cụ thể.
Ý nghĩa và vai trò của Bộ luật Hình sự năm 1985
-
Hoàn thiện hệ thống pháp luật hình sự: Bộ luật góp phần làm rõ các quy định, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc bảo vệ trật tự xã hội.
-
Thể hiện quan điểm nhân đạo, bảo vệ quyền con người: Bộ luật thể hiện sự cân bằng giữa việc trừng trị người phạm tội và chính sách khoan hồng, giáo dục cải tạo.
-
Tăng cường công tác phòng chống tội phạm: Với các quy định rõ ràng, cụ thể, bộ luật hỗ trợ cơ quan chức năng trong việc phát hiện, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm.
-
Cơ sở để sửa đổi, bổ sung các bộ luật tiếp theo: Nhiều quy định trong Bộ luật 1985 đã trở thành nền tảng cho các bộ luật hình sự hiện đại của Việt Nam.
So sánh với Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017)
So với Bộ luật hình sự mới nhất (2015 và sửa đổi 2017), Bộ luật năm 1985 có nhiều điểm khác biệt, thể hiện sự phát triển của pháp luật hình sự:
-
Bộ luật 1985 có quy định hình phạt nghiêm khắc hơn ở một số tội phạm.
-
Bộ luật mới chú trọng nhiều hơn đến quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân.
-
Các khái niệm, nguyên tắc xử lý và các loại tội phạm được cập nhật để phù hợp với sự phát triển xã hội hiện đại.
-
Bộ luật mới có nhiều quy định về tội phạm công nghệ cao, tội phạm môi trường chi tiết hơn.
Bộ luật Hình sự năm 1985 là một văn bản pháp luật quan trọng trong lịch sử phát triển pháp luật hình sự Việt Nam. Góp phần xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc để bảo vệ trật tự xã hội, quyền cùng lợi ích hợp pháp của công dân trong giai đoạn đầy biến động của đất nước.
Hiểu về Bộ luật Hình sự năm 1985 giúp ta nhận thức được sự tiến bộ trong công tác lập pháp quản lý xã hội của Việt Nam qua từng thời kỳ. Đồng thời nó cũng là tài liệu tham khảo quý giá cho những ai nghiên cứu lịch sử pháp luật hình sự nước nhà.