Trong bối cảnh tình hình thế giới có nhiều biến động phức tạp yêu cầu bảo vệ tổ quốc đặt ra ngày càng cao. Do đó việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về quân sự, quốc phòng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Trên cơ sở đó năm 2024 Quốc hội đã xem xét thông qua dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam. Mang lại nhiều điểm đổi mới đáng chú ý phản ánh tinh thần cải cách với thích ứng của ngành quốc phòng trong thời đại mới. Dự thảo này được xây dựng trên cơ sở thực tiễn kế thừa các quy định phù hợp của luật hiện hành đồng thời điều chỉnh một số nội dung quan trọng để nâng cao hiệu quả công tác cán bộ trong quân đội.
Điều chỉnh tuổi phục vụ tại ngũ phù hợp với thực tiễn sử dụng cán bộ
Một trong những nội dung cốt lõi được đưa vào dự thảo là việc điều chỉnh giới hạn tuổi phục vụ tại ngũ của sĩ quan. Trước đây tuổi phục vụ của sĩ quan thường kết thúc sớm hơn năng lực thực tế của cán bộ, dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn nhân lực có kinh nghiệm, đặc biệt là trong các lĩnh vực chuyên môn kỹ thuật cao. Với dự thảo mới giới hạn tuổi phục vụ được nâng lên theo từng cấp bậc. Cụ thể cấp úy có thể phục vụ đến 50 tuổi, thiếu tá đến 52 tuổi, trung tá đến 54 tuổi, thượng tá đến 56 tuổi, đại tá đến 58 tuổi và cấp tướng tối đa là 60 tuổi.
Điểm đáng chú ý là dự thảo còn cho phép kéo dài thời gian phục vụ thêm tối đa 5 năm đối với những sĩ quan có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực chuyên môn cao và được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng phê duyệt. Cơ chế linh hoạt này tạo điều kiện thuận lợi để giữ lại những nhân sự có trình độ cao, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh công tác đào tạo và thay thế đội ngũ kế cận vẫn còn nhiều thách thức.
Mở rộng chức danh và chức vụ phù hợp với yêu cầu hiện đại hóa quân đội
Dự thảo đã cập nhật bổ sung thêm nhiều chức vụ mới trong hệ thống tổ chức quân đội phù hợp với xu thế hiện đại hóa và yêu cầu của chiến lược quốc phòng toàn diện. Những chức danh mới như Tư lệnh Bộ Tư lệnh Tác chiến không gian mạng, Chính ủy Bộ Tư lệnh Tác chiến không gian mạng, hay các vị trí tương đương trong các lực lượng chuyên trách về kỹ thuật, thông tin, an ninh mạng đã được đưa vào hệ thống pháp lý.
Việc quy định rõ ràng các chức vụ này không chỉ giúp thống nhất về mặt pháp lý mà còn phản ánh xu thế chuyển dịch sang mô hình quân đội công nghệ cao, nơi các yếu tố chiến tranh mạng, thông tin và tác chiến điện tử ngày càng giữ vai trò then chốt. Đồng thời, điều này cũng tạo tiền đề để xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho những đơn vị mũi nhọn về kỹ thuật.
Làm rõ mối quan hệ giữa chức vụ và cấp bậc quân hàm
Một điểm cải tiến đáng kể khác trong dự thảo là việc xác lập mối quan hệ rõ ràng giữa chức vụ và cấp bậc quân hàm cao nhất tương ứng. Trước đây trong một số trường hợp thực tiễn chưa có sự nhất quán giữa cấp hàm và chức vụ, gây khó khăn trong công tác tổ chức cán bộ cũng như ảnh hưởng đến tính minh bạch trong việc phong hàm, bổ nhiệm.
Dự thảo quy định chi tiết các chức vụ gắn với cấp bậc cao nhất. Ví dụ Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tham mưu trưởng và Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị được phong quân hàm Đại tướng. Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Phó Tổng Tham mưu trưởng và các chức danh tương đương được phong hàm Thượng tướng nhưng có giới hạn về số lượng. Cấp Trung tướng, Thiếu tướng cũng được gắn với các vị trí cụ thể trong hệ thống tổ chức quân đội.
Việc thiết lập mối quan hệ hài hòa giữa cấp hàm và chức vụ giúp tăng tính công khai minh bạch, tránh tình trạng phong cấp không hợp lý đồng thời bảo đảm tính hiệu quả trong quản lý cán bộ.
Bổ sung chính sách đối với sĩ quan biệt phái và dự bị
Trong dự thảo cũng dành sự quan tâm đặc biệt đến lực lượng sĩ quan biệt phái và sĩ quan dự bị. Theo đó, các sĩ quan biệt phái được đảm bảo quyền lợi tương đương với khi còn phục vụ tại ngũ. Các cơ quan tiếp nhận sĩ quan biệt phái có trách nhiệm bố trí công việc phù hợp, đảm bảo điều kiện sinh hoạt, chế độ chính sách, xử lý kịp thời các vướng mắc phát sinh.
Với sĩ quan dự bị, dự thảo nâng tuổi phục vụ cao hơn, đồng thời bổ sung một số chế độ chính sách mới như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, chế độ nghỉ hưu phù hợp với thời gian đóng bảo hiểm và đóng góp thực tế. Đây là bước tiến rõ rệt nhằm tăng tính gắn kết và sẵn sàng huy động khi có tình huống khẩn cấp xảy ra.
Cải thiện chế độ nghỉ phép, khám chữa bệnh và chăm sóc thân nhân
Một số điều khoản trong dự thảo cũng thể hiện rõ tính nhân văn trong chính sách đối với sĩ quan và gia đình họ. Quy định mới cho phép sĩ quan không nghỉ phép vì yêu cầu nhiệm vụ được thanh toán tiền lương tương ứng. Đồng thời mở rộng quyền lợi bảo hiểm y tế cho thân nhân sĩ quan bao gồm cả con nuôi hoặc con đẻ từ 18 tuổi trở lên nếu còn đang học phổ thông.
Những bổ sung này thể hiện sự ghi nhận đóng góp thầm lặng của gia đình sĩ quan trong việc hậu thuẫn tinh thần, vật chất để cán bộ yên tâm công tác. Điều này cũng là cơ sở để nâng cao chất lượng sống, động viên sĩ quan phục vụ lâu dài trong quân ngũ.
Phân cấp trách nhiệm và hoàn thiện cơ chế thực thi
Dự thảo mới phân định rõ trách nhiệm của các cơ quan từ trung ương đến địa phương trong quản lý sĩ quan, triển khai chế độ chính sách, hỗ trợ nhà ở, đất ở và các phúc lợi khác. Chính phủ, Bộ Quốc phòng và các bộ ngành liên quan được quy định rõ trách nhiệm điều phối, theo dõi và kiểm tra việc thực hiện pháp luật về sĩ quan trong toàn quân.
Sự phân cấp trách nhiệm này không chỉ giúp tăng hiệu quả quản lý mà còn đảm bảo tính đồng bộ trong hệ thống chính sách quốc phòng. Từ đó tránh tình trạng chồng chéo, thiếu thống nhất hoặc không phù hợp giữa các cấp.
Dự thảo Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam năm 2024 là kết quả của quá trình rà soát tổng kết thực tiễn thi hành luật hiện hành và tham khảo các mô hình tiên tiến trên thế giới. Những thay đổi mang tính thực tiễn với chiến lược cao thể hiện tinh thần cải cách đồng bộ và hướng tới xây dựng một quân đội hiện đại, chuyên nghiệp gắn bó với nhân dân.
Việc nâng tuổi phục vụ xác lập mối quan hệ chức vụ cấp bậc rồi thì mở rộng các chức danh mới với cả điều chỉnh chính sách thăng quân hàm chăm lo đời sống sĩ quan biệt phái và dự bị là những bước đi mạnh mẽ, toàn diện. Là cơ sở pháp lý quan trọng góp phần tạo môi trường phục vụ bền vững, công bằng hiệu quả hơn cho đội ngũ sĩ quan hiện nay.