Quốc hội đã chính thức thông qua Luật Việc làm sửa đổi tại kỳ họp tháng 6 năm 2025 với tỷ lệ tán thành cao chứng tỏ sự thống nhất nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của thị trường lao động trong giai đoạn hội nhập. Văn bản mới gồm tám chương 55 điều sắp xếp lại nội dung rõ ràng sẽ có hiệu lực từ ngày đầu năm 2026. Được xem là bước đột phá trong việc hoàn thiện cơ chế hỗ trợ bảo vệ quyền lợi người lao động kết nối cung cầu lao động một cách hiệu quả hơn.
Những điểm nhấn của dự thảo Luật Việc làm mới
Vấn đề bảo hiểm thất nghiệp trước đây chỉ áp dụng cho lao động ký hợp đồng dài hạn đã được mở rộng theo hướng bao gồm cả lao động làm việc ngắn hạn hay không ổn định. Từ đó tạo ra môi trường an sinh xã hội toàn diện hơn trong bối cảnh thị trường lao động nhiều biến động.
Chính sách hỗ trợ đào tạo nghề được làm mới sao cho phù hợp với nhu cầu từng người lao động tùy theo đặc thù địa phương. Nội dung đào tạo không còn giới hạn trong danh mục nghề chính thức mà mở rộng thêm các khóa nâng cao kỹ năng chuyên môn để giúp người lao động thích ứng linh hoạt với việc làm hiện tại với tương lai.
Dự thảo nhấn mạnh xây dựng hệ thống dữ liệu thị trường lao động mà các trung tâm dịch vụ việc làm sẽ đóng vai trò cốt lõi. Việc đầu tư vào hạ tầng thông tin áp dụng công nghệ số giúp cập nhật dự báo cung cầu lao động sát thực tế hỗ trợ nhà tuyển dụng với người lao động quyết định hiệu quả hơn.
Về hỗ trợ tạo việc làm, dự thảo tiếp tục khuyến khích hộ kinh doanh doanh nghiệp nhỏ và vừa với cá nhân nhất là các nhóm yếu thế như người khuyết tật, dân tộc thiểu số, phụ nữ nông thôn có cơ hội tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi để tạo việc làm ổn định hay lập nghiệp.
Thanh niên qua thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự hay tham gia các chương trình phát triển kinh tế xã hội được ưu tiên tiếp cận đào tạo nghề hỗ trợ tạo việc làm phù hợp.
Cơ chế kiểm tra giám sát an toàn thực thi luật
Một nội dung quan trọng khác của dự thảo là bổ sung chế tài mạnh nhằm xử phạt hành vi chậm đóng hay trốn đóng bảo hiểm thất nghiệp từ phía người sử dụng lao động. Là bước đi thực chất giúp bảo vệ quyền lợi của người lao động gia tăng tính nghiêm minh trong thực thi chính sách an sinh.
Vai trò của cơ quan quản lý từ trung ương tới địa phương được làm rõ hơn. Trong đó Bộ Nội vụ, Bộ Lao động Thương binh Xã hội cùng các cấp chính quyền chịu trách nhiệm xây dựng kiểm tra giám sát xử phạt vi phạm. Tạo hành lang pháp lý cho việc thực thi luật được hiệu quả khả thi.
Tinh gọn để thực thi hiệu quả
Dự thảo ban đầu gồm 8 chương 58 điều nhưng sau khi tiếp thu góp ý đã tinh giản còn 55 điều. Sự rút gọn này giúp nội dung sát thực hơn tăng tính khả thi khi thực thi. Việc điều chỉnh văn phong cũng đồng nhất giữa các chương mục giúp người dân dễ tiếp cận hay cơ quan quản lý dễ áp dụng.
Ý nghĩa với tầm nhìn dài hạn
Luật Việc làm sửa đổi là một phần trong chiến lược đổi mới hệ thống an sinh xã hội phát triển kinh tế giai đoạn 2025 – 2030. Việc sửa đổi này cho thấy Nhà nước quan tâm không chỉ giải quyết việc làm mà còn hướng đến bảo vệ quyền lợi phát triển kỹ năng nghề cho người lao động.
Việc mở rộng đối tượng hưởng bảo hiểm thất nghiệp đồng nghĩa người lao động gánh chịu ít rủi ro khi mất việc có cơ hội tái hòa nhập thị trường nhanh hơn. Chính sách đào tạo nghề linh hoạt giúp tăng chất lượng nguồn nhân lực đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số tự động hóa diễn ra mạnh mẽ.
Thách thức trước khi thực thi luật
Việc thực thi luật đòi hỏi hệ thống dữ liệu và cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin phải hoàn chỉnh ngay từ đầu. Cần nguồn lực tài chính lớn, năng lực chuyên môn của cán bộ được nâng cấp với sự phối hợp nhịp nhàng giữa nhiều cơ quan.
Ngoài ra cần đánh giá định kỳ hiệu quả của các chính sách thiết kế để điều chỉnh kịp thời nếu chưa thể đạt kết quả mục tiêu. Cơ chế phản biện xã hội qua tổ chức công đoàn, hiệp hội cũng được dự thảo hỗ trợ nhưng vẫn cần xây dựng mạnh mẽ thực chất.
Chuẩn bị đón đầu cơ hội từ luật mới
Người lao động nên chủ động tìm hiểu về điều kiện để hưởng bảo hiểm thất nghiệp, các chương trình đào tạo nghề do nhà nước hỗ trợ cùng cách đăng ký hồ sơ để tiếp cận dịch vụ tư vấn hỗ trợ tìm việc kịp thời.
Doanh nghiệp nhỏ với đại lý việc làm cần chuẩn bị kế hoạch vay vốn ưu đãi tiếp cận dữ liệu thị trường lao động để tuyển đúng người triển khai mô hình đào tạo nội bộ phù hợp.
Cơ quan chính quyền địa phương cần có kế hoạch xây dựng hạ tầng IT tập huấn cán bộ để vận hành dịch vụ việc làm bảo hiểm thất nghiệp hiệu quả.
Luật Việc làm sửa đổi là bước chuyển mình cần thiết để nâng cấp hệ thống việc làm của Việt Nam theo hướng hiện đại. Triển khai hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp giữa người lao động, doanh nghiệp với các cơ quan chức năng.