Trong bối cảnh cải cách hành chính tinh gọn bộ máy nhà nước thì luật Cán bộ công chức hợp nhất năm 2019 ra đời như một bước tiến lớn trong việc quản lý sử dụng đội ngũ cán bộ công chức tại Việt Nam. Không chỉ kế thừa những nội dung cốt lõi của văn bản gốc năm 2008 còn tích hợp các sửa đổi bổ sung từ năm 2019 nhằm phù hợp hơn với tình hình thực tiễn. Vậy đâu là những điểm mới nổi bật với ý nghĩa thực tiễn của văn bản hợp nhất này.
Tổng quan về luật hợp nhất
Luật Cán bộ công chức được ban hành lần đầu vào năm 2008 đặt nền móng pháp lý quan trọng cho việc quản lý công vụ. Đến năm 2019 Quốc hội thông qua Luật sửa đổi bổ sung một số điều, dẫn tới sự ra đời của văn bản hợp nhất Luật Cán bộ công chức hợp nhất năm 2019. Tích hợp toàn bộ nội dung của luật gốc và luật sửa đổi giúp người đọc dễ dàng tra cứu, áp dụng.
Điểm nổi bật của văn bản hợp nhất là hệ thống hóa nội dung thành các chương, mục rõ ràng, nhất quán. Các quy định mới được làm nổi bật dễ nhận biết. Là công cụ quan trọng không chỉ cho cán bộ làm công tác tổ chức nhân sự còn cho người dân, sinh viên, học giả khi nghiên cứu về công vụ, công chức.
Khái niệm về cán bộ, công chức
Một trong những nội dung quan trọng của Luật là phân định rõ ràng khái niệm cán bộ với công chức. Theo đó cán bộ là những người do cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Nhà nước bầu hoặc phê chuẩn, giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong bộ máy nhà nước. Công chức là người được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong các cơ quan nhà nước, hưởng lương từ ngân sách.
Việc xác định đúng đối tượng áp dụng giúp đảm bảo nguyên tắc quản lý chặt chẽ, công bằng thống nhất trong toàn bộ hệ thống chính trị.
Những điểm mới nổi bật trong luật sửa đổi năm 2019
Sự khác biệt lớn nhất của văn bản hợp nhất năm 2019 nằm ở việc tích hợp các nội dung sửa đổi quan trọng. Có thể kể đến ba thay đổi lớn
Xếp loại chất lượng thay cho phân loại công chức
Thay vì phân loại theo hình thức cứng nhắc (ví dụ loại A, B, C), luật mới chuyển sang xếp loại chất lượng dựa trên hiệu quả công tác, mức độ hoàn thành nhiệm vụ, thái độ cùng tinh thần trách nhiệm. Khuyến khích sự chủ động, nỗ lực cá nhân trong công việc đồng thời tạo động lực để các cơ quan xây dựng môi trường làm việc minh bạch, công bằng hơn.
Đổi mới hình thức tuyển dụng
Luật bổ sung hình thức xét tuyển bên cạnh thi tuyển truyền thống. Xét tuyển áp dụng trong các trường hợp đặc biệt, ví dụ người có trình độ cao, đã có kinh nghiệm làm việc thực tế, tốt nghiệp xuất sắc. Mở ra cơ hội cho các đối tượng ưu tú tham gia vào khu vực công tránh tình trạng bỏ lỡ nhân tài chỉ vì quy trình cứng nhắc.
Siết chặt hợp đồng làm việc trong khu vực công
Luật quy định hạn chế việc ký hợp đồng không xác định thời hạn đối với viên chức mới. Người mới vào làm việc chỉ được ký hợp đồng có thời hạn, sau một thời gian đánh giá thực tế mới được ký hợp đồng dài hạn. Nhằm đảm bảo chất lượng đầu vào, tránh tình trạng vào rồi là yên tâm, giảm thiểu bộ máy cồng kềnh kém hiệu quả.
Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu
Một điểm quan trọng nữa là Luật đề cao trách nhiệm người đứng đầu trong việc quản lý cán bộ, công chức. Nếu để xảy ra sai phạm thì lãnh đạo đơn vị không thể vô can. Việc quy định rõ ràng này tạo áp lực tích cực, buộc lãnh đạo phải quan tâm sát sao đến từng khâu tuyển dụng, sử dụng, đánh giá xử lý vi phạm.
Bên cạnh đó quy định mới cũng khuyến khích sự minh bạch trong đánh giá, thuyên chuyển, khen thưởng kỷ luật cán bộ. Là tiền đề để nâng cao chất lượng đội ngũ trong dài hạn.
Tác động tới thực tiễn quản lý nhân sự công
Từ khi có hiệu lực Luật Cán bộ công chức hợp nhất năm 2019 đã ảnh hưởng sâu rộng đến hoạt động quản lý nhân sự trong các cơ quan nhà nước. Một số địa phương, bộ ngành đã tiến hành rà soát lại toàn bộ quy trình tuyển dụng, sàng lọc cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu, xây dựng quy chế đánh giá minh bạch sát thực tế hơn.
Nhiều cơ quan đã áp dụng công nghệ trong việc đánh giá hiệu quả công việc. Việc xếp loại chất lượng trở nên linh hoạt hơn phù hợp với đặc thù từng vị trí tránh tình trạng đánh giá hình thức, cảm tính.
Tuy nhiên, cũng có những thách thức đặt ra. Việc thay đổi cơ chế đánh giá yêu cầu cán bộ quản lý phải có năng lực thực chất tránh lợi dụng quy định mới để ưu ái người nhà. Ngoài ra hình thức xét tuyển nếu không minh bạch sẽ dễ phát sinh tiêu cực. Là lý do vì sao trách nhiệm giám sát, kiểm tra nội bộ cần được thực thi nghiêm ngặt.
Luật Cán bộ công chức hợp nhất năm 2019 không chỉ là văn bản pháp lý đơn thuần còn là công cụ chiến lược trong cải cách hành chính. Những điểm mới như thay đổi cách xếp loại, bổ sung hình thức tuyển dụng, tăng cường trách nhiệm người đứng đầu là bước chuyển mạnh mẽ thể hiện quyết tâm nâng cao hiệu quả bộ máy nhà nước.
Trong giai đoạn tiếp theo việc thực thi đúng với đầy đủ luật này sẽ là thước đo năng lực quản lý điều hành của từng cơ quan đơn vị. Đồng thời cũng là cơ hội để đội ngũ cán bộ, công chức khẳng định mình trong môi trường công vụ ngày càng minh bạch chuyên nghiệp hơn.
Từ khóa luật cbcc