Trong bộ máy kế toán của bất kỳ tổ chức nào thì kế toán trưởng giữ vai trò trung tâm trong việc tổ chức giám sát chịu trách nhiệm toàn bộ hoạt động kế toán. Luật Kế toán số 88 năm 2015 đã có quy định rõ ràng về vị trí, tiêu chuẩn, nhiệm vụ với trách nhiệm của kế toán trưởng. Các nội dung này không chỉ có tính pháp lý mà còn mang ý nghĩa chiến lược trong quản trị tài chính của cơ quan, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp.
Kế toán trưởng không đơn thuần là một người ghi chép hay tổng hợp số liệu mà là người tổ chức kiểm soát toàn bộ hệ thống thông tin tài chính kế toán. ó vai trò then chốt trong việc cung cấp thông tin kịp thời, trung thực, minh bạch có cơ sở pháp lý phục vụ cho việc ra quyết định của lãnh đạo đơn vị đáp ứng yêu cầu thanh tra kiểm tra của cơ quan nhà nước.
Luật Kế toán quy định gì về kế toán trưởng
Theo quy định tại Luật Kế toán hiện hành, kế toán trưởng là người đứng đầu bộ máy kế toán của đơn vị kế toán có trách nhiệm tổ chức thực hiện công tác kế toán theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời là người kiểm soát việc lập báo cáo tài chính chịu trách nhiệm giải trình trước pháp luật về tính trung thực, chính xác của số liệu cùng thông tin trong hệ thống sổ sách kế toán.
Luật cũng yêu cầu các đơn vị kế toán phải bố trí kế toán trưởng trừ một số trường hợp đặc biệt như doanh nghiệp siêu nhỏ hay tổ chức mới thành lập chưa đủ điều kiện. Nếu chưa bổ nhiệm được kế toán trưởng thì đơn vị được phép bố trí người phụ trách kế toán nhưng không quá 12 tháng kể từ ngày thành lập hoặc có phát sinh hoạt động kế toán.
Điều kiện, tiêu chuẩn để trở thành kế toán trưởng
Luật Kế toán cùng các văn bản hướng dẫn quy định người làm kế toán trưởng phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau
-
Có trình độ chuyên môn nghiệp vụ về kế toán từ bậc trung cấp trở lên tùy theo quy mô đơn vị
-
Có thời gian công tác thực tế về kế toán từ hai đến năm năm tùy theo quy mô và loại hình đơn vị
-
Có chứng chỉ bồi dưỡng kế toán trưởng được cấp bởi tổ chức có thẩm quyền
-
Không thuộc các trường hợp bị cấm hành nghề kế toán theo quy định của pháp luật như bị xử phạt hành chính về kế toán còn bị truy cứu trách nhiệm hình sự với cả bị kỷ luật về tài chính
Người làm kế toán trưởng của đơn vị nhà nước như cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp, đơn vị sử dụng ngân sách còn cần đáp ứng điều kiện chính trị, đạo đức, lý lịch theo yêu cầu của cơ quan quản lý.
Nhiệm vụ của kế toán trưởng theo luật kế toán
Kế toán trưởng có các nhiệm vụ cơ bản như sau
-
Tổ chức điều hành bộ máy kế toán trong đơn vị
-
Hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ cho kế toán viên, kiểm tra giám sát việc ghi chép chứng từ sổ sách
-
Kiểm soát toàn bộ báo cáo tài chính, đảm bảo trung thực, hợp lý, đúng thời gian đúng quy định pháp luật
-
Tham gia tư vấn cho lãnh đạo đơn vị về các vấn đề tài chính kế toán phân tích tình hình tài chính nội bộ
-
Đảm bảo an toàn đầy với đủ đúng quy định đối với chứng từ kế toán, sổ sách, báo cáo, tài liệu lưu trữ
-
Ký xác nhận vào các chứng từ kế toán, báo cáo tài chính và các tài liệu liên quan khác trước khi trình lãnh đạo phê duyệt
-
Tham gia vào các đợt kiểm tra nội bộ, thanh tra tài chính, kiểm toán nội bộ, kiểm toán độc lập
Tùy theo tính chất với quy mô đơn vị mà kế toán trưởng có thể kiêm nhiệm thêm các nhiệm vụ quản lý khác hay tham gia hội đồng tài chính nội bộ.
Trách nhiệm pháp lý của kế toán trưởng
Kế toán trưởng không chỉ có vai trò nghiệp vụ mà còn có trách nhiệm pháp lý rõ ràng trước pháp luật. Nếu để xảy ra sai sót trong công tác kế toán, gian lận tài chính, lập báo cáo tài chính sai lệch không trung thực hay không thực hiện đúng quy định pháp luật thì kế toán trưởng sẽ bị xem xét xử lý theo quy định.
Trách nhiệm pháp lý của kế toán trưởng bao gồm
-
Trách nhiệm hành chính nếu vi phạm các quy định về quản lý chứng từ, ghi sổ kế toán, lập báo cáo không đúng hạn hoặc không tuân thủ chuẩn mực kế toán
-
Trách nhiệm dân sự nếu gây thiệt hại vật chất cho đơn vị hoặc bên thứ ba liên quan đến hoạt động kế toán
-
Trách nhiệm hình sự nếu cố ý lập chứng từ khống, sửa đổi số liệu kế toán nhằm che giấu vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng cho tổ chức hoặc nhà nước
Ngoài ra, kế toán trưởng còn có trách nhiệm liên đới trong các vụ việc vi phạm nếu có bằng chứng cho thấy thiếu trách nhiệm trong việc kiểm tra giám sát công việc của kế toán viên.
Vị trí của kế toán trưởng trong doanh nghiệp hiện đại
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế và yêu cầu minh bạch tài chính ngày càng cao, vai trò của kế toán trưởng ngày càng được khẳng định. Không chỉ là người ghi sổ kế toán thu chi, kế toán trưởng còn là cố vấn tài chính, người đảm bảo tuân thủ pháp lý là cầu nối giữa ban điều hành với cơ quan kiểm toán, cơ quan quản lý nhà nước.
Do đó tổ chức cần đầu tư phát triển đội ngũ kế toán trưởng không chỉ về chuyên môn mà cả về kỹ năng quản trị, đạo đức nghề nghiệp hiểu biết pháp luật. Một kế toán trưởng giỏi sẽ góp phần đảm bảo tính chính xác trong vận hành tài chính nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.
Kế toán trưởng là người đóng vai trò trung tâm trong công tác tài chính kế toán của bất kỳ đơn vị nào. Luật Kế toán đã quy định rõ tiêu chuẩn, nhiệm vụ, trách nhiệm pháp lý của kế toán trưởng nhằm nâng cao tính minh bạch, trung thực hiệu quả trong quản lý tài chính. Khi tổ chức với cá nhân tuân thủ đúng các quy định này hệ thống tài chính sẽ hoạt động ổn định giảm thiểu rủi ro pháp lý từ đó xây dựng niềm tin từ phía cơ quan quản lý cũng như nhà đầu tư.