Trong một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa như Việt Nam luật kinh doanh giữ vai trò quan trọng trong xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, bình đẳng, minh bạch. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ luật kinh doanh là gì, pháp luật điều chỉnh những chủ thể nào cũng như đâu là hành vi kinh doanh đúng pháp luật. Bài viết này sẽ làm rõ những khái niệm cốt lõi đồng thời giải thích các nhận định phổ biến đúng sai liên quan đến luật kinh doanh.
Luật Kinh Doanh Là Gì
Luật kinh doanh là tổng hợp các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành nhằm điều chỉnh các quan hệ phát sinh trong quá trình hoạt động kinh doanh của các tổ chức và cá nhân. Bao gồm các quy định về thành lập doanh nghiệp, tổ chức quản lý, hợp đồng thương mại với phá sản cạnh tranh rồi cả giải quyết tranh chấp.
Mục đích của luật kinh doanh không chỉ là bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các chủ thể tham gia thị trường mà còn đảm bảo trật tự kinh tế tạo điều kiện cho phát triển sản xuất với cả lưu thông hàng hóa và dịch vụ.
Nói cách khác, luật kinh doanh là khung pháp lý bao trùm toàn bộ quá trình từ khởi sự kinh doanh hoạt động sản xuất đến chấm dứt hoạt động doanh nghiệp. Nó không tồn tại riêng lẻ mà gắn bó mật thiết với luật dân sự, luật thuế, luật lao động, nhiều lĩnh vực pháp luật khác.
Luật Kinh Doanh Tiếng Anh Là Gì
Trong tiếng Anh luật kinh doanh thường được gọi là Business Law. Ngoài ra có thể bắt gặp các thuật ngữ khác như Commercial Law hay Trade Law tùy vào bối cảnh sử dụng.
Business Law đề cập đến các quy định pháp lý về hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm cả pháp luật công và tư liên quan đến việc thành lập vận hành chấm dứt một tổ chức kinh doanh. Trong khi đó, Commercial Law thường chỉ các quy định liên quan trực tiếp đến thương mại như hợp đồng, mua bán hàng hóa, thanh toán quốc tế.
Việc nắm bắt đúng thuật ngữ pháp lý bằng tiếng Anh là điều cần thiết đối với những cá nhân làm việc trong môi trường kinh doanh quốc tế hay nghiên cứu chuyên sâu về luật thương mại toàn cầu.
Pháp Luật Về Chủ Thể Kinh Doanh
Chủ thể kinh doanh là cá nhân hoặc tổ chức có đầy đủ năng lực pháp lý cùng năng lực hành vi dân sự để tham gia vào hoạt động kinh doanh hợp pháp. Theo quy định hiện hành, các chủ thể kinh doanh bao gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh và cá nhân có đăng ký kinh doanh.
Pháp luật về chủ thể kinh doanh xác định rõ các điều kiện cần thiết để được phép kinh doanh. Với doanh nghiệp, pháp luật yêu cầu phải đăng ký tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền có mã số thuế, con dấu, người đại diện hợp pháp. Với cá nhân, phải đủ tuổi có năng lực hành vi đầy đủ không thuộc trường hợp bị cấm kinh doanh.
Ngoài ra pháp luật cũng quy định nghĩa vụ về báo cáo thuế sử dụng lao động, bảo hiểm, nghĩa vụ tài chính với tuân thủ các quy định chuyên ngành tùy theo lĩnh vực hoạt động. Chủ thể kinh doanh cũng chịu trách nhiệm dân sự, hành chính hay hình sự nếu vi phạm pháp luật trong quá trình hoạt động.
Nhận Định Đúng Sai Luật Kinh Doanh
Nhiều người vẫn còn nhầm lẫn hay hiểu sai một số điểm trong luật kinh doanh. Sau đây là một số nhận định phổ biến phân tích tính đúng sai.
Một là kinh doanh nhỏ lẻ không cần đăng ký là hợp pháp. Nhận định này sai. Dù là bán hàng online, mở quán ăn nhỏ hay chạy dịch vụ, cá nhân đều phải đăng ký hộ kinh doanh nếu hoạt động có tính chất thường xuyên nhằm mục đích sinh lời. Nếu không đăng ký, cá nhân có thể bị xử phạt hành chính hay bị đình chỉ hoạt động.
Hai là doanh nghiệp được tự do kinh doanh mọi ngành nghề. Nhận định này chỉ đúng một phần. Luật cho phép doanh nghiệp tự do kinh doanh trong khuôn khổ pháp luật nhưng có những ngành nghề kinh doanh có điều kiện hay bị cấm hoàn toàn. Ví dụ như kinh doanh vũ khí, dịch vụ đòi nợ thuê hay sản xuất hàng hóa ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.
Ba là người lao động làm thuê nếu vi phạm trong công việc thì doanh nghiệp không chịu trách nhiệm. Nhận định này sai. Theo nguyên tắc pháp lý doanh nghiệp chịu trách nhiệm về hành vi của người lao động nếu hành vi đó phát sinh trong phạm vi công việc. Trừ khi chứng minh được người lao động cố tình làm sai ngoài phạm vi nhiệm vụ.
Thế Nào Là Kinh Doanh Đúng Pháp Luật
Kinh doanh đúng pháp luật là việc tổ chức hoặc cá nhân tiến hành hoạt động thương mại theo đúng trình tự, thủ tục và điều kiện mà pháp luật quy định. Bao gồm
Đăng ký kinh doanh đúng loại hình, ngành nghề được pháp luật cho phép. Không được kinh doanh chui với cả không giấy phép hay sai nội dung đăng ký.
Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính, báo cáo thuế định kỳ, bảo hiểm xã hội cho người lao động tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường, an toàn vệ sinh lao động.
Không gian lận, không vi phạm các quy định về cạnh tranh, không quảng cáo sai sự thật, không buôn bán hàng giả, hàng cấm.
Thực hiện đúng các cam kết trong hợp đồng kinh tế đảm bảo thanh toán giao nhận đúng hạn giải quyết tranh chấp theo pháp luật khi phát sinh.
Kinh doanh đúng pháp luật còn thể hiện ở việc chủ động phòng tránh rủi ro pháp lý xây dựng quy trình nội bộ phù hợp tuân thủ đạo đức nghề nghiệp. Đây là yếu tố cốt lõi giúp doanh nghiệp phát triển bền vững, tránh các rủi ro hành chính và hình sự trong dài hạn.
Hiểu rõ luật kinh doanh là bước đầu tiên quan trọng nhất để tham gia vào nền kinh tế thị trường một cách hiệu quả bền vững. Từ việc nắm khái niệm luật kinh doanh, các chủ thể được phép tham gia thị trường đến việc phân biệt đúng sai trong nhận định pháp luật, doanh nghiệp với cá nhân đều cần có ý thức tuân thủ.
Kinh doanh đúng pháp luật không chỉ là yêu cầu bắt buộc còn là nền tảng để xây dựng uy tín tạo niềm tin với đối tác, khách hàng và cơ quan quản lý. Trong môi trường ngày càng cạnh tranh việc tuân thủ pháp luật là lợi thế chiến lược mà không phải ai cũng nhìn thấy ngay lập tức nhưng luôn đem lại giá trị lâu dài.