Ngày 19 tháng 2 năm 2025 Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 64/2025/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 4 năm 2025. Thay thế Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 80/2015/QH13 đã được sửa đổi bổ sung một số điều theo Luật số 63/2020/QH14. Việc ban hành Luật mới nhằm tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ minh bạch trong công tác xây dựng, ban hành với tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật.
1. Cấu trúc và phạm vi điều chỉnh của Luật
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 gồm 9 chương 72 điều. Giảm 101 điều so với Luật trước đó thể hiện sự tinh gọn hiệu quả trong quy trình xây dựng pháp luật. Luật này quy định về xây dựng với cả ban hành văn bản quy phạm pháp luật; nội dung cơ bản về tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên Luật không quy định về làm Hiến pháp, sửa đổi Hiến pháp.
2. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật
Luật mới quy định tổng số 25 hình thức văn bản quy phạm pháp luật và do 14 chủ thể có thẩm quyền ban hành. Một trong những điểm mới quan trọng là bổ sung hình thức nghị quyết của Chính phủ, nhằm kịp thời giải quyết vướng mắc trong thực tiễn quản lý nhà nước quy định giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ với thẩm quyền của Chính phủ.
3. Thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 đã bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp xã. Điều này nhằm bảo đảm thống nhất với nội dung đề xuất nêu tại đề án đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật mà Đảng đoàn Quốc hội đã trình Bộ Chính trị. Thay vào đó chính phủ được giao quy định chi tiết trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, chính quyền địa phương.
4. Quy trình xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật
Luật quy định rõ trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan có thẩm quyền. Cụ thể, cơ quan lập đề xuất chính sách, cơ quan chủ trì soạn thảo chịu trách nhiệm trước cơ quan trình hoặc cơ quan, người có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật về tiến độ, chất lượng lập đề xuất chính sách, soạn thảo; truyền thông chính sách cùng dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; việc tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý, tham vấn, phản biện xã hội, thẩm định, thẩm tra.
5. Tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật
Luật quy định nội dung tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật bao gồm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành và biện pháp cụ thể để tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật; giải thích Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; phổ biến, giáo dục văn bản quy phạm pháp luật; hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật; tiếp nhận xử lý đề nghị, kiến nghị về văn bản quy phạm pháp luật; tập huấn, bồi dưỡng, hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ; giám sát, kiểm tra, rà soát, hợp nhất, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật; pháp điển hệ thống quy phạm pháp luật.
6. Giám sát, kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật
Luật quy định việc giám sát văn bản quy phạm pháp luật thực hiện theo quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của Quốc hội với Hội đồng nhân dân, các luật khác có liên quan. Việc kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện theo thẩm quyền của các cơ quan có thẩm quyền, nhằm bảo đảm tính hợp pháp, hiệu quả phù hợp với thực tiễn.
7. Hệ thống công báo ứng dụng công nghệ số
Luật quy định việc đăng tải văn bản quy phạm pháp luật trên công báo điện tử với cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật. Đồng thời Luật cũng nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số trong quá trình xây dựng, ban hành tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả minh bạch trong công tác xây dựng pháp luật.
8. Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong xây dựng, ban hành và tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật
Luật quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong công tác xây dựng, ban hành tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, cơ quan lập đề xuất chính sách, cơ quan chủ trì soạn thảo chịu trách nhiệm trước cơ quan trình hoặc cơ quan, người có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật về tiến độ, chất lượng lập đề xuất chính sách, soạn thảo; truyền thông chính sách với dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; việc tiếp thu, giải trình ý kiến góp ý, tham vấn, phản biện xã hội, thẩm định, thẩm tra.
9. Hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 4 năm 2025, trừ việc điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 được thực hiện theo quy định của Luật này từ ngày Luật này được thông qua. Các quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 80/2015/QH13 đã được sửa đổi bổ sung một số điều theo Luật số 63/2020/QH14 hết hiệu lực thi hành từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành.
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Việc bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp xã rồi bổ sung hình thức nghị quyết của Chính phủ cùng quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong công tác xây dựng, ban hành tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật là những điểm mới đáng chú ý. Những thay đổi này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả công tác xây dựng pháp luật còn bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ minh bạch trong hệ thống pháp luật Việt Nam.