Trong xã hội hiện đại việc bảo vệ danh dự và nhân phẩm của cá nhân được pháp luật đặt lên hàng đầu. Hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm không chỉ mang tính đạo đức còn bị xử lý nghiêm minh theo quy định. Nội dung dưới đây phân tích cách thức xử lý theo hình sự và hành chính cũng như các chế tài nếu vi phạm qua mạng xã hội như Facebook.
Hành vi xúc phạm được xác định thế nào
Xúc phạm danh dự nhân phẩm là hành vi nghiêm trọng làm bần tiện, chê bai, phỉ báng hoặc làm nhục người khác bằng lời nói hoặc hành động. Dạng thông thường có thể là chửi bới, lăng mạ bôi nhọ giữa đám đông lan truyền thông tin miệt thị hoặc tổ chức người khác xúc phạm người bị hại.
Các vi phạm mức nhẹ như chuyện trêu ghẹo, khiêu khích, xúc phạm không nghiêm trọng vẫn bị phạt mức hành chính từ hai triệu đến ba triệu đồng. Hành vi vượt ngưỡng nghiêm trọng sẽ bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều luật tội làm nhục người khác.
Xử lý hành chính với hành vi xúc phạm
Nếu hành vi chỉ ở mức khiêu khích hay trêu ghẹo hay xúc phạm đơn lẻ mà không gây hậu quả nghiêm trọng thì người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính theo quy định. Mức phạt thường là cảnh cáo hoặc phạt tiền từ hai triệu đến ba triệu đồng tùy vào hoàn cảnh và mức độ hành vi.
Ngoài phạt tiền người vi phạm còn bị buộc gỡ nội dung xúc phạm nếu đăng tải trên không gian công cộng. Đây là bước bảo vệ danh dự nhân phẩm ngay lập tức và khắc phục thiệt hại.
Xử lý hình sự khi xúc phạm nghiêm trọng
Hành vi xúc phạm nghiêm trọng danh dự nhân phẩm được xem là tội làm nhục người khác theo điều 155 của bộ luật hình sự. Người phạm tội có thể bị xử lý như sau
-
Hình phạt nhẹ nhất là cảnh cáo hoặc phạt tiền từ mười triệu đến ba mươi triệu đồng cải tạo không giam giữ đến ba năm.
-
Khi hành vi lặp lại, phạm với 2 người trở lên, lợi dụng chức vụ, mạng xã hội khiến người bị hại rối loạn tâm thần từ 31 đến 60 phần trăm thì có thể bị phạt tù từ ba tháng đến hai năm.
-
Nếu hậu quả nghiêm trọng hơn như rối loạn tinh thần từ 61 phần trăm trở lên hoặc khiến nạn nhân tự sát thì khung phạt lên tới hai năm đến năm năm tù.
-
Hình phạt bổ sung có thể là cấm đảm nhiệm chức vụ, nghề nghiệp hoặc công việc nhất định từ một đến năm năm.
Tội vu khống
Nếu hành vi xúc phạm dựa trên việc bịa đặt vu khống sự thật nhằm gây ảnh hưởng xấu đến danh dự nhân phẩm hoặc tài sản, quyền lợi hợp pháp của người khác thì bị xử theo điều 156. Khung hình phạt gồm phạt tiền từ mười triệu đến năm mươi triệu đồng cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc tù từ ba tháng đến một năm. Các tình tiết nghiêm trọng như tổ chức có chủ ý làm mất uy tín nghiêm trọng gây hậu quả lớn… có thể áp mức phạt tù đến bảy năm cùng biện pháp bổ sung như luật làm nhục.
Xử lý khi xúc phạm qua Facebook và mạng xã hội
Luật hiện nay nghiêm cấm hành vi xúc phạm qua mạng xã hội. Hành vi này có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu hình sự tùy mức độ. Mức phạt hành chính từ năm triệu đến mười triệu đồng đối với cá nhân; nếu tổ chức sẽ phạt từ mười triệu đến hai mươi triệu đồng. Nội dung vi phạm phải được gỡ bỏ theo yêu cầu.
Nếu hành vi đủ nghiêm trọng có tính lặp lại với sử dụng mạng máy tính để xúc phạm hay bịa đặt có thể bị truy cứu hình sự theo tội làm nhục hoặc vu khống với mức án tù từ vài tháng đến năm năm thậm chí bảy năm nếu tổ chức hoặc gây hậu quả nặng nề.
Cách bảo vệ khi bị xúc phạm trên Facebook
Cá nhân bị xúc phạm có quyền thu thập bằng chứng như ảnh chụp màn hình bài viết, video, tin nhắn, lời comment để làm chứng. Sau đó có thể gửi đơn tố cáo đến ủy ban xã phường hoặc cơ quan công an nơi vi phạm cư trú. Cơ quan chức năng có nhiệm vụ điều tra và xử lý theo quy định. Đồng thời người bị hại có thể yêu cầu bồi thường thiệt hại theo luật dân sự nếu có căn cứ chứng minh thiệt hại thực tế.
Một số phạm trù đặc biệt
Ngoài các cá nhân thông thường có các trường hợp đặc biệt như xúc phạm cán bộ tòa án, người thi hành công vụ hoặc xúc phạm đồng đội trong công tác. Những hành vi này có khung truy cứu nghiêm khắc hơn theo điều 391 và điều 397 của bộ luật hình sự. Hình phạt cao nhất lên tới ba năm nếu xúc phạm người trong phiên tòa, năm năm nếu xúc phạm đồng đội trong công tác.
Pháp luật Việt Nam đặt quyền bảo vệ danh dự nhân phẩm lên hàng đầu. Hành vi xúc phạm dù bằng lời nói hay qua mạng xã hội đều có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự tùy mức độ hậu quả và tính chất nghiêm trọng. Việc hiểu rõ để không vi phạm giúp xây dựng môi trường giao tiếp lành mạnh. Trong trường hợp bị xúc phạm việc thu thập bằng chứng xử lý đúng thủ tục là bước đầu để bảo vệ quyền lợi chính đáng của bản thân.