Ngày 27 tháng 11 năm 2023 Quốc hội đã thông qua Luật Căn cước số 26/2023/QH15 thay thế cho Luật Căn cước công dân hiện hành. Luật mới sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2024. Là bước tiến quan trọng trong cải cách hành chính, hiện đại hóa quản lý dân cư thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia. Bài viết này sẽ trình bày những điểm mới nổi bật của Luật Căn cước 2023 cùng thời điểm có hiệu lực của luật.
Thời điểm có hiệu lực của Luật Căn cước 2023
Luật Căn cước số 26/2023/QH15 được Quốc hội thông qua ngày 27 tháng 11 năm 2023 và sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2024. Từ thời điểm này các quy định mới về căn cước sẽ được áp dụng trên toàn quốc.
Những điểm mới nổi bật của Luật Căn cước 2023
1. Đổi tên thẻ Căn cước công dân thành thẻ Căn cước
Luật mới chính thức đổi tên thẻ Căn cước công dân thành thẻ Căn cước. Đổi tên nhằm đơn giản hóa thuật ngữ và phù hợp với xu hướng quản lý hiện đại.
2. Giá trị sử dụng của thẻ Căn cước công dân và Chứng minh nhân dân
Thẻ Căn cước công dân và Chứng minh nhân dân đã được cấp trước ngày 1 tháng 7 năm 2024 vẫn có giá trị sử dụng đến hết thời hạn ghi trên thẻ. Tuy nhiên, Chứng minh nhân dân 9 số sẽ hết hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2025. Công dân khi có nhu cầu có thể làm thủ tục cấp đổi sang thẻ Căn cước theo quy định mới.
3. Bỏ thông tin quê quán và vân tay trên thẻ Căn cước
Thẻ Căn cước mới sẽ không còn hiển thị thông tin về quê quán, nơi thường trú và vân tay. Thay vào đó, thẻ sẽ ghi nhận nơi đăng ký khai sinh và nơi cư trú của công dân. Nhằm bảo vệ quyền riêng tư và giảm thiểu thông tin nhạy cảm trên thẻ.
4. Mở rộng đối tượng được cấp thẻ Căn cước
Luật mới cho phép cấp thẻ Căn cước cho công dân Việt Nam dưới 14 tuổi theo nhu cầu. Tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ em trong việc thực hiện các giao dịch hành chính và dân sự.
5. Bổ sung quy định về Căn cước điện tử
Mỗi công dân Việt Nam sẽ được cấp một Căn cước điện tử, được tạo lập ngay sau khi hoàn thành thủ tục cấp tài khoản định danh điện tử mức độ 2 (VNeID). Căn cước điện tử có giá trị tương đương thẻ Căn cước vật lý và có thể sử dụng trong các giao dịch hành chính, dịch vụ công và các hoạt động khác theo nhu cầu của công dân.
6. Bổ sung quy định thu thập thông tin sinh trắc học
Luật mới quy định việc thu thập thông tin sinh trắc học của công dân bao gồm ảnh chân dung và dấu vân tay. Thông tin này sẽ được lưu trữ trong Cơ sở dữ liệu căn cước và sử dụng để xác thực danh tính trong các giao dịch điện tử.
7. Tích hợp thông tin vào thẻ Căn cước
Thẻ Căn cước sẽ tích hợp một số thông tin có tính ổn định và được sử dụng thường xuyên của công dân, như thông tin về bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, giấy phép lái xe, giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn. Giảm thiểu số lượng giấy tờ cần mang theo và tạo thuận lợi cho công dân trong các giao dịch hành chính.
8. Cấp Giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch
Luật mới bổ sung quy định về việc cấp Giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch. Nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm đối tượng này đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho họ trong việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ công dân.
9. Quy định về quyền và nghĩa vụ của công dân
Luật Căn cước 2023 quy định rõ ràng về quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc quản lý và sử dụng thẻ Căn cước. Công dân có quyền yêu cầu cập nhật, điều chỉnh thông tin cá nhân; khai thác thông tin của mình trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và Cơ sở dữ liệu căn cước; sử dụng thẻ Căn cước trong các giao dịch hành chính và dân sự. Đồng thời, công dân có nghĩa vụ cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời thông tin cá nhân; bảo quản thẻ Căn cước; xuất trình thẻ khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền.
10. Quy định về hành vi bị nghiêm cấm
Luật mới quy định rõ các hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến thẻ Căn cước, như: cấp, cấp đổi, cấp lại, thu hồi thẻ trái quy định; làm giả, sửa chữa, cố ý làm sai lệch nội dung thẻ; sử dụng thẻ giả; chiếm đoạt, sử dụng trái phép thẻ của người khác; truy nhập, làm thay đổi, xóa, hủy, phát tán hoặc thực hiện các hoạt động khác liên quan đến xử lý dữ liệu cá nhân trái quy định của pháp luật.
Luật Căn cước 2023 với nhiều điểm mới nổi bật sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về dân cư, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của công dân đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia. Nắm rõ các quy định mới sẽ giúp công dân chủ động trong thực hiện các quyền nghĩa vụ liên quan đến thẻ Căn cước từ đó góp phần xây dựng một xã hội hiện đại, văn minh, phát triển bền vững.