Luật Công an nhân dân 2018 đã khẳng định vai trò chức năng cơ bản của lực lượng công an đồng thời thiết lập hệ thống pháp lý vững chắc cho hoạt động bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội với bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của công dân. Đến ngày 22 tháng 6 năm 2023 Quốc hội thông qua Luật số 21/2023/QH15 sửa đổi bổ sung một số nội dung quan trọng trong Luật Công an nhân dân 2018 có hiệu lực từ ngày 15 tháng 8 năm 2023.
Bài viết này sẽ phân tích sâu bốn khía cạnh chính của Luật sửa đổi đồng thời đánh giá tác động thách thức trong quá trình triển khai thực tiễn.
1. Tăng tuổi phục vụ mở rộng cơ hội chuyên môn duy trì nguồn lực
Một trong những điểm nổi bật nhất của Luật sửa đổi là tăng hạn tuổi phục vụ cho hạ sĩ quan, sĩ quan, công nhân công an gồm
-
Hạ sĩ quan tối đa 47 tuổi
-
Cấp úy tối đa 55 tuổi
-
Thiếu tá, Trung tá nam 57, nữ 55
-
Thượng tá nam 60, nữ 58
-
Đại tá nam 62, nữ 60
-
Cấp tướng nam 62, nữ 60
Có nghĩa tuổi phục vụ đối với nhóm sĩ quan được tăng tối đa từ 2 đến 5 tuổi so với quy định năm 2018 đảm bảo nguồn nhân sự nhiều kinh nghiệm có thể tiếp tục đóng góp. Ngoài ra theo lộ trình áp dụng quy định chung cho người lao động, độ tuổi phục vụ tiếp tục tăng theo thời gian đến khi đạt ngưỡng 62 cho nam còn 60 cho nữ. Không chỉ giúp tận dụng tri thức, bản lĩnh thực tiễn của cán bộ cao cấp còn giảm áp lực chuyển giao đột ngột giữa các thế hệ chỉ huy.
Một điểm đặc biệt cho phép kéo dài tuổi làm nhiệm vụ vượt quá ngưỡng kể trên với trường hợp sĩ quan là giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ hay chuyên gia cao cấp. Là giải pháp linh hoạt để giữ chân nhân tài trong lực lượng công an.
2. Yêu cầu mới trong thăng cấp bậc hàm
Luật sửa đổi bổ sung quy định về thăng cấp bậc hàm đặc biệt từ Đại tá lên Thiếu tướng theo hướng chặt chẽ hơn
-
Sĩ quan hiện giữ cấp bậc Đại tá phải còn ít nhất 03 năm công tác trước khi xét thăng cấp lên Thiếu tướng. Nếu thời gian này không đạt thì chỉ Chủ tịch nước mới có thể quyết định ngoại lệ.
-
Việc thăng cấp trước niên hạn vượt cấp được quy định rõ hơn theo hướng Chính phủ ban hành tiêu chí cụ thể với cấp tướng còn Bộ Công an chịu trách nhiệm hướng dẫn tiêu chí thăng trước hạn hay vượt cấp từ Đại tá trở xuống.
Tăng tính minh bạch kỷ luật trong việc xét thăng cấp tránh tình trạng xét tuỳ tiện hay thúc ép cấp bậc không phù hợp với năng lực lẫn thời gian công tác.
3. Xác lập cấp bậc cao nhất tương xứng chức vụ
Điều chỉnh khác của Luật là quy định rõ cấp bậc hàm đối với các chức vụ quan trọng trong tổ chức công an
-
Bổ sung 01 vị trí cấp hàm Thượng tướng, thuộc các trường hợp Thứ trưởng Bộ Công an hay sĩ quan biệt phái giữ chức vụ Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng với An ninh của Quốc hội.
-
Quy định tối đa 07 Thượng tướng; tối đa 162 Thiếu tướng bao gồm các chức danh như Cục trưởng, Giám đốc Công an một số địa phương trọng điểm, lãnh đạo các đơn vị, mô hình mới…
-
Cấp Thượng tá được giữ ở các chức vụ Trưởng phòng, Trưởng Công an cấp huyện hay tương đương; trong một số trường hợp đặc biệt ở Hà Nội với TP. HCM, cấp hàm này có thể cao hơn.
Như vậy luật hoàn thiện hệ thống cấp bậc theo chức năng với vị trí thực tế đảm bảo con người xứng đáng với vai trò điều hành đảm bảo sức mạnh lãnh đạo trong toàn ngành.
4. Chế độ cho sĩ quan biệt phái
Biệt phái cán bộ công an sang hoạt động trong các cơ quan Đảng, Chính phủ, Quốc hội hoặc các tổ chức hữu quan có ý nghĩa quan trọng trong công tác lãnh đạo, hoạch định chính sách.
Luật sửa đổi bổ sung rằng sĩ quan biệt phái được hưởng chế độ chính sách như khi công tác trực tiếp tại ngành công an. Việc phong, thăng, giáng, tước cấp bậc được thực hiện như công an đang tại ngũ, ngoại trừ một số trường hợp đã nêu trước đó. Khi kết thúc nhiệm vụ biệt phái, cán bộ được bố trí vào vị trí tương đương được bảo lưu các quyền lợi liên quan. Là bước điểm tự đảm bảo quyền lợi trách nhiệm cho cán bộ biệt phái, tạo điều kiện để lực lượng công an tham gia sâu hơn vào quản lý nhà nước tăng cường liên kết giữa cơ quan.
5. Tổng kết các điểm mới, thời điểm áp dụng
Luật sửa đổi có hiệu lực từ ngày 15 tháng 8 năm 2023 bao gồm các nội dung sau
-
Tăng tuổi phục vụ với hạ sĩ quan, sĩ quan, công nhân công an
-
Yêu cầu 03 năm công tác trước khi thăng Thiếu tướng
-
Quy định xét thăng cấp trước hạn vượt cấp rõ ràng hơn
-
Bổ sung Thượng tướng với Thiếu tướng ở vị trí mới
-
Xác định cấp Thượng tá tối đa cho Trưởng phòng, cơ quan cấp huyện
-
Ghi nhận quy định bỏ hạn chế quyền lợi với cán bộ biệt phái
-
Điều chỉnh tuổi phục vụ theo lộ trình áp dụng chung với người lao động
Toàn bộ những điểm này nhằm mục đích xây dựng một lực lượng công an chuyên nghiệp, hiện đại, có cơ chế thưởng phạt minh bạch gắn bó chặt chẽ giữa công tác cơ sở và hoạch định chính sách.
6. Tác động thách thức trong thực tiễn
Luật cải cách đánh dấu một bước chuyển chiến lược nhân sự trong CAND nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết
-
Việc tăng tuổi vơi giữ chân cấp cao sẽ tạo thêm áp lực chi phí lương bổng, phụ cấp, bảo hiểm xã hội. Bộ Công an với các cơ quan chức năng cần cân đối ngân sách chặt chẽ để duy trì hiệu quả.
-
Mặc dù tăng tuổi giúp giữ chân nhân sự kinh nghiệm nhưng cần thiết kế chương trình đào tạo luân chuyển để cán bộ trẻ dần đảm nhiệm các vị trí quan trọng tránh sự trì trệ.
-
Quy định thăng cấp trước hạn vượt cấp dù được cụ thể hóa nhưng phải thực thi công khai minh bạch tránh thiên vị cá nhân hoá.
-
Cán bộ biệt phái cần có cơ chế phối hợp rõ ràng giữa ngành công an với các cơ quan khác để đảm bảo hiệu quả công vụ với quyền lợi của công dân.
Luật Công an nhân dân sửa đổi 2023 nhằm hiện đại hóa lực lượng củng cố cơ chế nhân sự linh hoạt mở rộng quyền lợi đối với cán bộ đặc biệt ở cấp cao với biệt phái. Việc tăng tuổi phục vụ với cả sắp xếp cấp bậc hàm tương xứng chức vụ cùng yêu cầu nghiệm ngặt trong thăng cấp là những bước tiến mạnh mẽ hướng tới việc chuyên nghiệp hóa lực lượng công an.
Tuy nhiên để Luật thực sự có hiệu ứng tích cực cần thực hiện song song đào tạo kiểm soát mạnh mẽ phối hợp liên ngành đồng thời tính toán kỹ lưỡng để tránh áp lực tài chính hay trì trệ trong bộ máy. Khi kết hợp tốt các yếu tố đó lực lượng công an sẽ đáp ứng hiệu quả hơn các thách thức mới trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia phục vụ người dân.