Trong bất kỳ hệ thống pháp lý nào khái niệm luật hiện hành đóng vai trò nền tảng. Đây là tập hợp các văn bản quy phạm pháp luật đang có hiệu lực, chi phối trực tiếp hành vi, quyền và nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức trong xã hội. Vậy luật hiện hành là gì được hiểu ra sao trong thực tiễn pháp lý Việt Nam? Tên tiếng Anh của cụm từ này là gì? Và Việt Nam hiện có những bộ luật nào đang được áp dụng?
Luật hiện hành là gì
Luật hiện hành là toàn bộ những quy định pháp luật (bao gồm luật, bộ luật, pháp lệnh, nghị định, thông tư…) đang còn hiệu lực và được áp dụng để điều chỉnh các quan hệ xã hội ở một thời điểm cụ thể.
Nói cách khác đó là phần đang sống trong hệ thống pháp luật các văn bản mà cơ quan có thẩm quyền ban hành và chưa bị bãi bỏ, sửa đổi hoặc hết hiệu lực.
Ví dụ bộ luật Dân sự 2015 là luật hiện hành trong lĩnh vực dân sự. Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 vẫn đang điều chỉnh các quan hệ hôn nhân tại thời điểm hiện tại nên cũng là luật hiện hành.
Pháp luật hiện hành tiếng Anh là gì
Cụm từ pháp luật hiện hành trong tiếng Anh thường được dịch là current laws hoặc prevailing laws tùy ngữ cảnh. Một số cách dịch thông dụng khác bao gồm
-
Applicable laws: Luật đang được áp dụng
-
In-force legislation: Hệ thống luật còn hiệu lực
-
Existing laws: Luật hiện có
-
Governing laws: Luật đang điều chỉnh hành vi trong một lĩnh vực
Ví dụ luật hiện hành của Việt Nam về đầu tư có thể dịch là Current laws of Vietnam on investment.
Các bộ luật hiện hành của Việt Nam
Tính đến nay hệ thống pháp luật Việt Nam gồm nhiều bộ luật và luật chuyên ngành. Dưới đây là danh sách các bộ luật hiện hành tiêu biểu
Bộ luật Dân sự 2015
Điều chỉnh các quan hệ dân sự giữa cá nhân, pháp nhân, các chủ thể khác.
Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017)
Quy định về hành vi phạm tội cả hình phạt và trách nhiệm hình sự.
Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015
Hướng dẫn quy trình điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án hình sự.
Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
Quy định về thủ tục giải quyết tranh chấp dân sự, hôn nhân, gia đình, lao động, kinh doanh, thương mại.
Bộ luật Lao động 2019
Điều chỉnh quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động.
Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015
Quy định về vận tải biển, quyền sở hữu tàu biển, an toàn hàng hải…
Bộ luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2006 (sửa đổi, bổ sung 2014)
Quy định về hoạt động hàng không dân dụng, cảng hàng không, điều hành bay…
Một số luật chuyên ngành tiêu biểu đang có hiệu lực
Ngoài các bộ luật Việt Nam còn có hàng loạt luật chuyên ngành hiện hành như
-
Luật Đất đai 2013 (sắp được thay thế bằng Luật Đất đai 2024)
-
Luật Doanh nghiệp 2020
-
Luật Đầu tư 2020
-
Luật Thương mại 2005
-
Luật Hôn nhân và Gia đình 2014
-
Luật Giáo dục 2019
-
Luật Bảo vệ môi trường 2020
-
Luật An ninh mạng 2018
-
Luật Phòng, chống tham nhũng 2018
-
Luật Cư trú 2020
-
Luật Giao thông đường bộ 2008
Cập nhật luật hiện hành cần thiết và liên tục
Luật không bất biến. Mỗi bộ luật, luật, nghị định đều có thể bị thay thế sửa đổi hoặc bãi bỏ theo thời gian. Vì vậy việc nắm bắt luật hiện hành mới nhất là điều bắt buộc đối với luật sư, doanh nghiệp cũng như công dân có nhu cầu sử dụng pháp luật.
Luật hiện hành là nền tảng của hệ thống pháp luật. Hiểu rõ khái niệm này giúp mỗi cá nhân, tổ chức vận dụng đúng quy định hạn chế rủi ro pháp lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp. Trong thời đại thông tin và cải cách lập pháp như hiện nay cập nhật luật hiện hành là một kỹ năng thiết yếu không chỉ dành cho người làm luật mà cả cho các cá nhân, doanh nghiệp trong mọi lĩnh vực đời sống.