Trong quản lý tài chính công ngân sách nhà nước đóng vai trò vô cùng quan trọng trong phân bổ với sử dụng các nguồn lực của Nhà nước để phát triển kinh tế xã hội, bảo vệ an ninh quốc gia đáp ứng nhu cầu của người dân. Để nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách với cả minh bạch trong quản lý tài chính công thì việc xây dựng sửa đổi các quy định pháp lý liên quan đến ngân sách là điều vô cùng cần thiết. Luật Ngân sách Nhà nước 2025 với các thay đổi sửa đổi quan trọng hứa hẹn sẽ tạo ra một hệ thống ngân sách công hiệu quả hơn.
1. Giới thiệu về Luật Ngân sách Nhà nước cùng Sự Cần Thiết Cải Cách
Luật Ngân sách Nhà nước (NSNN) đã được Quốc hội thông qua lần đầu tiên vào năm 2002 với những quy định cơ bản về việc lập, phân bổ sử dụng ngân sách công. Tuy nhiên trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng phát triển cùng các yêu cầu về tính minh bạch công khai ngân sách ngày càng cao khiến việc sửa đổi bổ sung các quy định của Luật Ngân sách Nhà nước là rất cần thiết.
Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi hợp nhất được thông qua nhằm cập nhật các quy định mới khắc phục các thiếu sót của các quy định trước đó cũng như tạo ra cơ chế mới trong quản lý ngân sách, giúp nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước. Đặc biệt sự ra đời của Luật Ngân sách Nhà nước 2025 không chỉ giúp hoàn thiện hệ thống tài chính công mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội một cách bền vững.
2. Những Thay Đổi Quan Trọng trong Luật Ngân sách Nhà nước Sửa Đổi
a. Phân cấp ngân sách, trách nhiệm giải trình rõ ràng
Một trong những điểm nổi bật trong việc sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước là phân cấp ngân sách rõ ràng hơn giữa các cấp chính quyền. Ngân sách Trung ương sẽ chủ yếu dành cho các chính sách quốc gia như quốc phòng, an ninh, đầu tư hạ tầng quốc gia trong khi đó ngân sách địa phương sẽ được phân bổ cho các tỉnh thành phố trực thuộc Trung ương, các khu vực nông thôn giúp phát triển các dự án kinh tế xã hội phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương.
Mỗi cấp ngân sách sẽ có trách nhiệm giải trình đối với việc sử dụng ngân sách mà mình quản lý. Đảm bảo rằng các khoản chi tiêu ngân sách đều được thực hiện đúng mục đích có hiệu quả đồng thời giảm thiểu các hành vi tham nhũng lãng phí trong sử dụng ngân sách công.
b. Tăng cường công khai minh bạch trong quản lý ngân sách
Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi đặc biệt chú trọng đến tính minh bạch công khai ngân sách. Các cơ quan nhà nước sẽ phải công khai tất cả thông tin liên quan đến ngân sách bao gồm dự toán ngân sách, các khoản chi tiêu với quyết toán ngân sách. Giúp người dân với các tổ chức giám sát có thể theo dõi việc sử dụng ngân sách nhà nước từ đó kịp thời phát hiện các hành vi sai phạm hoặc bất hợp lý trong chi tiêu công.
Công khai ngân sách không chỉ giúp tăng cường tính minh bạch mà còn tạo điều kiện cho việc giám sát, kiểm tra đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách. Đặc biệt việc công khai các khoản chi ngân sách cũng giúp tạo dựng niềm tin trong cộng đồng về việc sử dụng nguồn tài chính công một cách hợp lý có trách nhiệm.
c. Quy trình lập, phân bổ sử dụng ngân sách
Quy trình lập ngân sách được quy định chặt chẽ hơn trong Luật Ngân sách Nhà nước 2025. Cụ thể ngân sách nhà nước sẽ phải được lập dựa trên các kế hoạch dài hạn với ngắn hạn có sự tham gia của nhiều bên liên quan như các cơ quan chức năng, chuyên gia tài chính với các cơ quan giám sát. Đảm bảo rằng ngân sách sẽ được phân bổ một cách hợp lý, đáp ứng được các yêu cầu phát triển của đất nước cùng các nhu cầu cụ thể của từng địa phương.
Việc phân bổ ngân sách sẽ dựa trên các ưu tiên phát triển của quốc gia, giúp đáp ứng nhu cầu cấp bách về đầu tư cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục, an sinh xã hội cùng các vấn đề môi trường. Đồng thời quản lý sử dụng ngân sách sẽ được thực hiện nghiêm ngặt với các cơ chế giám sát chặt chẽ để bảo vệ tài sản công tránh tình trạng sử dụng ngân sách sai mục đích.
3. Tác Động Của Luật Ngân sách Nhà nước 2025
a. Nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách
Một trong những tác động lớn của Luật Ngân sách Nhà nước 2025 là việc nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước. Quy trình lập ngân sách được cải tiến sẽ giúp phân bổ ngân sách một cách hợp lý hơn đồng thời tạo ra các cơ chế kiểm tra giám sát chặt chẽ để tránh lãng phí tham nhũng. Việc phân cấp ngân sách giúp các cấp chính quyền chủ động hơn trong việc sử dụng ngân sách phù hợp với tình hình thực tế với nhu cầu phát triển.
b. Tăng cường giám sát, trách nhiệm giải trình
Với quy định công khai ngân sách cùng trách nhiệm giải trình rõ ràng hơn Luật Ngân sách Nhà nước 2025 sẽ giúp tăng cường giám sát ngân sách. Các cơ quan kiểm toán thanh tra sẽ có đầy đủ công cụ để thực hiện giám sát các khoản chi ngân sách. Đồng thời người dân với các tổ chức cũng có thể tham gia vào quá trình giám sát ngân sách đảm bảo rằng mọi khoản chi đều minh bạch hiệu quả.
c. Đảm bảo công bằng trong phân bổ ngân sách
Việc phân cấp ngân sách sẽ giúp các địa phương có quyền chủ động sử dụng ngân sách của mình một cách hợp lý đồng thời giúp các địa phương khó khăn nhận được sự hỗ trợ hợp lý từ ngân sách Trung ương. Giúp đảm bảo tính công bằng trong việc phân bổ ngân sách mà không để xảy ra tình trạng thiếu hụt nguồn lực tại các khu vực khó khăn.
Luật Ngân sách Nhà nước 2025 không chỉ là một bản sửa đổi bổ sung đơn thuần còn là một bước tiến quan trọng trong hoàn thiện hệ thống tài chính công tại Việt Nam. Các quy định về phân cấp ngân sách, minh bạch ngân sách giám sát ngân sách giúp nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách đảm bảo rằng ngân sách nhà nước sẽ được sử dụng một cách hợp lý, hiệu quả lại công bằng. Không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội còn xây dựng niềm tin của người dân vào công tác quản lý tài chính công của Nhà nước