Nghĩa vụ quân sự không chỉ là trách nhiệm còn là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi công dân Việt Nam đối với Tổ quốc. Tuyển chọn với gọi công dân nhập ngũ luôn là nội dung được quan tâm đặc biệt trong mỗi mùa tuyển quân. Theo quy định mới nhất được ban hành áp dụng từ năm 2024 dễ thấy nhiều điểm trong công tác khám sức khỏe đã được điều chỉnh, đặc biệt là các tiêu chuẩn liên quan đến thị lực với các tật về mắt. Bài viết này sẽ phân tích cụ thể những nội dung cần biết về Luật Nghĩa vụ quân sự 2024 xoay quanh vấn đề tiêu chuẩn thị lực, loạn thị, cận thị, quy trình khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự.
Những thay đổi chính thức trong tiêu chuẩn khám sức khỏe năm 2024
Ngày 1 tháng 1 năm 2024 Thông tư số 105/2023/TT-BQP của Bộ Quốc phòng chính thức có hiệu lực. Thay thế cho Thông tư số 16/2016/TTLT-BYT-BQP quy định chi tiết việc khám sức khỏe thực hiện nghĩa vụ quân sự. So với các văn bản trước thông tư 105 đã bổ sung cập nhật nhiều tiêu chí nhằm phản ánh chính xác hơn điều kiện sức khỏe của công dân trong bối cảnh hiện đại.
Tiêu chuẩn sức khỏe được chia thành 6 loại từ loại 1 đến loại 6, dựa trên kết quả đánh giá 8 chỉ tiêu chính. Công dân có sức khỏe loại 1, 2, 3 mới đủ điều kiện nhập ngũ. Những người thuộc loại 4 trở xuống sẽ không được tuyển chọn do không đáp ứng yêu cầu về sức khỏe.
Tiêu chuẩn về mắt: Quy định cũ, mới
Một trong những vấn đề gây nhiều tranh cãi trong các mùa tuyển quân là tiêu chuẩn về thị lực. Trước đây các trường hợp cận thị từ 1.5 đi-ốp trở lên, viễn thị hoặc loạn thị ở bất kỳ mức độ nào đều bị xếp vào nhóm sức khỏe loại 4, đồng nghĩa với việc không đủ điều kiện nhập ngũ. Tuy nhiên từ năm 2024 quy định này đã được điều chỉnh theo hướng linh hoạt hơn, đặc biệt đối với loạn thị đơn thuần.
Cận thị
Theo quy định mới công dân bị cận thị từ 1.5 đi-ốp trở lên vẫn không đủ điều kiện tham gia nghĩa vụ quân sự. Là tiêu chuẩn giữ nguyên so với các năm trước nhằm đảm bảo người nhập ngũ có đủ khả năng thực hiện nhiệm vụ trong môi trường quân đội đòi hỏi thị lực tốt, phản xạ nhanh cùng độ chính xác cao.
Viễn thị
Đối với viễn thị quy định năm 2024 vẫn giữ nguyên quan điểm loại trừ. Công dân bị viễn thị, kể cả mức nhẹ, vẫn bị xếp vào loại sức khỏe không đạt yêu cầu.
Loạn thị
Điểm thay đổi đáng chú ý nhất chính là cách đánh giá loạn thị. Nếu trước đây mọi mức độ loạn thị đều bị loại thì từ năm 2024 Thông tư 105 cho phép công dân bị loạn thị dưới 1 đi-ốp được chấm 2 điểm từ 1 đi-ốp trở lên chấm 3 điểm. Nếu các chỉ tiêu sức khỏe khác không vượt quá mức loại 3 thì người có loạn thị vẫn đủ điều kiện nhập ngũ. Điều này mở ra cơ hội cho một bộ phận thanh niên có tật khúc xạ nhẹ nhưng vẫn có thể đảm bảo nhiệm vụ trong điều kiện thực tế.
Quy trình khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự
Quy trình khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự bao gồm hai vòng
-
Sơ tuyển: Thực hiện tại cấp xã hoặc phường. Mục đích là rà soát ban đầu loại trừ các trường hợp có biểu hiện rõ ràng không đủ sức khỏe.
-
Khám sức khỏe chính thức: Do Hội đồng khám nghĩa vụ quân sự cấp huyện tổ chức. Công dân được kiểm tra kỹ lưỡng 8 nhóm chức năng: thể lực, mắt, tai – mũi – họng, răng – hàm – mặt, nội khoa, ngoại khoa, thần kinh tâm thần, xét nghiệm chuyên sâu nếu cần.
Việc đánh giá thị lực được thực hiện bằng thiết bị tiêu chuẩn do bác sĩ chuyên khoa trực tiếp khám. Nếu công dân nghi ngờ kết quả khám, có thể yêu cầu khám lại theo quy trình quy định.
Độ tuổi gọi nhập ngũ kéo dài thời gian phục vụ
Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 đang được áp dụng hiện hành quy định công dân nam từ đủ 18 tuổi đến hết 25 tuổi có thể được gọi nhập ngũ. Trường hợp công dân đang theo học đại học hoặc cao đẳng được tạm hoãn thì độ tuổi gọi nhập ngũ được kéo dài đến hết 27 tuổi.
Thời hạn phục vụ tại ngũ trong thời bình là 24 tháng. Trường hợp đặc biệt, để phục vụ yêu cầu sẵn sàng chiến đấu hoặc phòng chống thiên tai, dịch bệnh, Bộ Quốc phòng có thể quyết định kéo dài thời hạn phục vụ thêm không quá 6 tháng.
Trách nhiệm chế tài khi vi phạm quy định khám sức khỏe
Công dân có hành vi trốn tránh gian dối trong khám sức khỏe hay không chấp hành lệnh gọi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự có thể bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Mức phạt hành chính có thể lên tới 35 triệu đồng nếu vi phạm nghiêm trọng.
Trường hợp có hành vi gian lận để cố tình bị loại như đeo kính sai độ, khai sai tiền sử bệnh lý hoặc nhờ người khám thay có thể bị xử lý hình sự theo quy định tại Bộ luật Hình sự.
Ý nghĩa của các quy định mới
Việc điều chỉnh các tiêu chuẩn sức khỏe, đặc biệt là các chỉ tiêu về mắt, thể hiện sự linh hoạt phù hợp hơn với tình hình thực tế. Nhiều thanh niên có thể bị loại oan uổng vì loạn thị nhẹ dù đủ sức thực hiện nghĩa vụ. Quy định mới giúp mở rộng nguồn lực cho quân đội mà vẫn bảo đảm yêu cầu về chất lượng, khả năng chiến đấu, sức khỏe lâu dài.
Tuy nhiên những điều chỉnh này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn đối với công tác tổ chức khám tuyển, bảo đảm chính xác, minh bạch công bằng. Các địa phương cần tổ chức tuyên truyền rõ ràng, tránh hiểu sai hay áp dụng thiếu thống nhất.
Luật Nghĩa vụ quân sự 2024 cùng với Thông tư 105/2023/TT-BQP là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện khung pháp lý cho công tác tuyển chọn công dân nhập ngũ. Những điều chỉnh về tiêu chuẩn thị lực không chỉ phản ánh sự nhân văn còn bảo đảm tính thực tiễn khoa học trong quản lý quân sự. Công dân trong độ tuổi nhập ngũ cần nắm rõ những quy định mới này để chuẩn bị đầy đủ về sức khỏe, tinh thần, trách nhiệm từ đó góp phần xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân ngày càng vững mạnh.