Penalty luôn là một trong những khoảnh khắc căng thẳng gây tranh cãi nhất trong mỗi trận bóng đá. Không chỉ là cuộc đối đầu giữa người sút và thủ môn còn là thử thách của tinh thần với tâm lý với cả sự chính xác trong từng chi tiết nhỏ. Chính vì tầm quan trọng của tình huống này luật đá penalty luôn được cập nhật để phù hợp với thực tế thi đấu đảm bảo sự công bằng cho các bên. Trong thời gian gần đây Hội đồng bóng đá quốc tế đã đưa ra những thay đổi mới về luật penalty đặc biệt là luật bắt penalty của thủ môn với quy định trong loạt sút luân lưu sau hiệp phụ. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết để bạn đọc nắm rõ những điểm mới trong luật penalty với cách áp dụng thực tế trong các trận đấu.
Quy định mới về vị trí của thủ môn khi bắt penalty
Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất trong luật mới liên quan đến vị trí của thủ môn trong tình huống đối mặt với cú sút penalty. Theo luật hiện hành thủ môn bắt buộc phải giữ ít nhất một chân chạm vạch vôi cầu môn khi người thực hiện bắt đầu chạy đà cho đến khi bóng được đá đi. Di chuyển cả hai chân ra ngoài vạch trước khi bóng rời khỏi chân cầu thủ sút sẽ bị xem là hành vi vi phạm.
Nếu thủ môn di chuyển sớm cản phá thành công quả sút thì cú đá đó sẽ không được công nhận còn đội sút sẽ được thực hiện lại. Ngược lại nếu bóng đi vào lưới thì bàn thắng vẫn được tính hợp lệ bất kể thủ môn có phạm lỗi hay không. Nhằm đảm bảo công bằng cho người sút ngăn chặn hành vi câu giờ hay chiếm lợi thế không hợp lệ từ phía thủ môn.
Xử lý tình huống phạm lỗi của cả hai bên
Trong thực tế thi đấu có không ít trường hợp cả thủ môn và cầu thủ thực hiện penalty cùng phạm lỗi như thủ môn bước lên sớm còn người sút thì dừng đột ngột hay chạm bóng lần hai. Luật mới đã có hướng dẫn cụ thể cho tình huống này. Nếu cả hai cùng vi phạm trong cùng một tình huống với cả bàn thắng không được ghi thì quả đá sẽ được thực hiện lại.
Trường hợp đặc biệt là nếu người sút phạm luật nhưng vẫn ghi bàn thì bàn thắng sẽ bị hủy. Nếu thủ môn phạm lỗi và bóng không vào lưới thì đội sút sẽ được đá lại. Trọng tài và hệ thống VAR sẽ là yếu tố then chốt để xác định chính xác các hành vi này nhằm đảm bảo quyết định chính xác nhất quán.
Luật về đá lại sau khi bóng bật ra từ thủ môn
Một thay đổi quan trọng khác được đề xuất là bỏ luật đá bồi trong tình huống bóng bật ra từ thủ môn sau khi cản phá penalty. Theo đề xuất mới nếu cú đá penalty bị cản phá rồi bóng bật ra thì tình huống kết thúc ngay lập tức. Không có cầu thủ nào được đá bồi hay tiếp tục tình huống đó đặc biệt áp dụng cho các loạt sút luân lưu nhằm rút ngắn thời gian thi đấu tránh tình trạng lộn xộn sau cú đá đầu tiên.
Là thay đổi mang tính cách mạng bởi trong luật cũ nếu bóng bật ra chưa vượt khỏi đường biên thì cầu thủ có thể tiếp tục dứt điểm từng tạo ra nhiều bàn thắng nhưng cũng gây nhiều tranh cãi về sự hợp lệ với mức độ công bằng trong các trận đấu quan trọng.
Quy định mới về chạm bóng hai lần
Trong một số tình huống cầu thủ sút penalty có thể vô tình chạm bóng bằng cả hai chân hay chạm chân trụ khi thực hiện cú sút. Trước đây nếu bóng vẫn đi vào lưới trọng tài có thể hủy bàn thắng vì vi phạm quy định chạm bóng hai lần liên tiếp. Tuy nhiên luật mới đã điều chỉnh rằng nếu đó là hành vi vô tình thì bàn thắng vẫn được công nhận hay cho đá lại tùy mức độ tác động.
Ngược lại nếu chạm hai lần là do cố ý nhằm đánh lừa thủ môn thì bàn thắng sẽ bị hủy. Phản ánh tinh thần nhân văn thực tế hơn của luật bóng đá hiện đại khi mà các tình huống xảy ra quá nhanh không phải lúc nào cũng có chủ ý.
Luật penalty trong loạt đá sau hiệp phụ
Khi hai đội hòa sau thời gian thi đấu chính thức và hiệp phụ thì loạt sút luân lưu sẽ được sử dụng để phân định thắng thua. Luật penalty trong loạt đá này cơ bản giống như các quả đá đơn lẻ nhưng có thêm một số điểm cần lưu ý. Mỗi đội thực hiện năm lượt sút luân phiên. Nếu sau năm lượt mà tỷ số vẫn hòa thì tiếp tục đá luân lưu từng lượt cho đến khi có đội thắng.
Cầu thủ đã bị thay ra không được tham gia đá luân lưu. Cầu thủ đang bị treo giò hay chưa đủ điều kiện thi đấu cũng không được đá. Ngoài ra thủ môn được quyền đổi trong loạt luân lưu nếu còn quyền thay người hay trong trường hợp chấn thương.
Trong loạt luân lưu mọi hành vi câu giờ của thủ môn hoặc người sút đều bị xử lý nghiêm. Trọng tài có quyền cảnh cáo hay thổi phạt gián tiếp nếu phát hiện dấu hiệu cố ý gây rối loạn tâm lý đối phương. Hệ thống VAR sẽ được sử dụng trong các giải đấu lớn để theo dõi từng tình huống nhằm tránh sai sót với tranh cãi.
Tác động thực tiễn của các điều luật mới
Những thay đổi trong luật penalty phản ánh nỗ lực cải tiến của cơ quan quản lý bóng đá nhằm nâng cao tính minh bạch hạn chế tranh cãi giúp trận đấu diễn ra công bằng hơn. Quy định rõ ràng vị trí của thủ môn với hành vi phạm lỗi với quyền đá lại giúp giảm áp lực cho trọng tài tăng tính khách quan trong các trận đấu có yếu tố quyết định.
Tuy nhiên để các luật mới phát huy hiệu quả cần có sự phối hợp đồng bộ giữa ban tổ chức với đội ngũ trọng tài và các cầu thủ. Đồng thời cần đẩy mạnh truyền thông để người hâm mộ và giới chuyên môn hiểu rõ quy định mới nhằm tránh hiểu nhầm hay phản ứng không cần thiết khi trận đấu có tình huống penalty gây tranh cãi.
Luật penalty mới là bước điều chỉnh quan trọng để bắt kịp nhịp thay đổi của bóng đá hiện đại. Các quy định về thủ môn với hành vi phạm lỗi cả chạm bóng hai lần với bỏ đá bồi đều hướng tới sự công bằng minh bạch. Trong thời gian tới khi luật được áp dụng rộng rãi chắc chắn sẽ mang lại sự chuyên nghiệp rõ ràng hơn cho các trận đấu đặc biệt là trong các giải đấu lớn nơi mọi tình huống nhỏ đều có thể quyết định kết quả chung cuộc. Việc hiểu với tuân thủ đúng luật là trách nhiệm không chỉ của cầu thủ còn của người hâm mộ để bóng đá thực sự là môn thể thao của sự công bằng với tinh thần thượng võ.