Tham nhũng là một trong những vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế và xã hội của một quốc gia. Chính vì vậy việc phòng chống tham nhũng luôn là một trong những ưu tiên hàng đầu của Đảng Nhà nước Việt Nam. Để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng quốc hội đã thông qua Luật Phòng chống tham nhũng năm 2020 thay thế Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018 với cả tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật trong lĩnh vực này.
Luật Phòng chống tham nhũng 2020 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2021 với nhiều quy định mới bổ sung nhằm nâng cao tính hiệu quả cùng khả năng thực thi các biện pháp phòng chống tham nhũng. Cùng tìm hiểu những điểm mới trong luật tác động của nó đối với công tác quản lý nhà nước tại Việt Nam.
1. Tổng quan về Luật Phòng chống tham nhũng 2020
Luật Phòng chống tham nhũng 2020 bao gồm 10 chương 96 điều với các quy định chi tiết hơn về phòng ngừa tham nhũng, minh bạch tài sản thu nhập, trách nhiệm giải trình của các cơ quan, tổ chức, đơn vị, các biện pháp xử lý hành vi tham nhũng. Mục tiêu của luật là tiếp tục kiên quyết đấu tranh với tham nhũng trong các cơ quan nhà nước, các tổ chức, doanh nghiệp nhà nước cũng như trong các hoạt động của các tổ chức hay cá nhân khác có liên quan.
2. Những điểm mới nổi bật trong Luật Phòng chống tham nhũng 2020
a. Quy định chặt chẽ về minh bạch tài sản, thu nhập
Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Phòng chống tham nhũng 2020 là việc tăng cường minh bạch tài sản với thu nhập của các đối tượng có trách nhiệm kê khai. Theo luật mới tất cả những người có chức vụ quyền hạn bao gồm các cán bộ, công chức, viên chức, cả những người làm việc trong các doanh nghiệp nhà nước đều phải kê khai tài sản thu nhập. Đây là một biện pháp quan trọng nhằm ngăn ngừa phát hiện kịp thời các hành vi tham nhũng đồng thời thúc đẩy tính công khai minh bạch trong hoạt động của các cơ quan nhà nước.
Bên cạnh đó, Luật Phòng chống tham nhũng 2020 còn quy định rõ về việc kiểm tra, giám sát kê khai tài sản của những đối tượng này. Các cơ quan chức năng có trách nhiệm tổ chức xác minh tài sản với thu nhập của cán bộ công chức nếu có dấu hiệu không minh bạch. Việc này sẽ giúp phát hiện xử lý các hành vi tham nhũng ngay từ giai đoạn đầu.
b. Bảo vệ người tố cáo tham nhũng
Một điểm mới quan trọng của Luật Phòng chống tham nhũng 2020 là việc quy định về bảo vệ người tố cáo tham nhũng. Luật yêu cầu các cơ quan, tổ chức phải có trách nhiệm bảo vệ người tố cáo tham nhũng khỏi sự trả thù, quấy rối trong công việc từ đó đảm bảo quyền lợi của người tố cáo khuyến khích họ tham gia vào công tác phòng chống tham nhũng. Quy định này có vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường an toàn, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào công cuộc chống tham nhũng.
Các biện pháp bảo vệ người tố cáo bao gồm việc bảo mật thông tin về người tố cáo và bảo vệ quyền lợi của họ nếu bị đe dọa hoặc trả thù. Điều này sẽ giúp tạo ra một môi trường minh bạch công bằng hơn trong công tác phòng chống tham nhũng.
c. Mở rộng đối tượng phạm vi áp dụng
Luật Phòng chống tham nhũng 2020 cũng mở rộng phạm vi áp dụng đối với nhiều đối tượng hơn so với các luật trước. Không chỉ các cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước mà cả những doanh nghiệp có vốn nhà nước với những tổ chức phi chính phủ cũng phải thực hiện các biện pháp phòng chống tham nhũng. Quy định này giúp ngăn ngừa các hành vi tham nhũng trong tất cả các lĩnh vực, không chỉ ở khu vực công còn trong các tổ chức doanh nghiệp hoạt động trong khu vực tư nhân.
d. Tăng cường trách nhiệm giải trình giám sát
Trong Luật Phòng chống tham nhũng 2020, trách nhiệm giải trình của các cơ quan, tổ chức, đơn vị được quy định chặt chẽ hơn. Các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm báo cáo về kết quả công tác phòng chống tham nhũng chịu trách nhiệm về các hành động của mình. Đồng thời các cơ quan chức năng sẽ phải tổ chức giám sát hoạt động của các cơ quan, tổ chức này để đảm bảo tính minh bạch công bằng.
Quy định này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng tham nhũng trong các cơ quan nhà nước tăng cường hiệu quả quản lý điều hành của chính phủ đồng thời giúp người dân giám sát, phản ánh các hành vi vi phạm một cách minh bạch.
e. Các biện pháp xử lý hành vi tham nhũng
Luật Phòng chống tham nhũng 2020 quy định rõ về các biện pháp xử lý hành vi tham nhũng. Các hành vi tham nhũng bao gồm nhận hối lộ, tham ô tài sản, lạm dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi cá nhân sẽ bị xử lý nghiêm khắc bao gồm việc áp dụng hình thức xử phạt hành chính, hình sự, các biện pháp khác như thu hồi tài sản tham nhũng.
Điều này giúp tạo ra một môi trường pháp lý mạnh mẽ để trừng phạt những hành vi tham nhũng đồng thời bảo vệ tài sản công, tài sản nhà nước khỏi những hành vi tham nhũng.
3. Tác động của Luật Phòng chống tham nhũng 2020 đối với công tác quản lý nhà nước
a. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước
Luật Phòng chống tham nhũng 2020 đã giúp nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước bằng việc tạo ra một hệ thống kiểm tra giám sát chặt chẽ hơn giúp các cơ quan nhà nước với tổ chức doanh nghiệp nhà nước hoạt động minh bạch có trách nhiệm hơn. Quy định về kê khai tài sản, thu nhập giúp phát hiện sớm các dấu hiệu tham nhũng từ đó có các biện pháp xử lý kịp thời.
b. Tăng cường niềm tin của người dân
Với việc thực hiện các biện pháp phòng chống tham nhũng nghiêm ngặt Luật Phòng chống tham nhũng 2020 góp phần nâng cao niềm tin của người dân vào hệ thống chính trị cùng các cơ quan nhà nước. Khi người dân thấy rằng các hành vi tham nhũng bị phát hiện xử lý kịp thời khiến họ sẽ cảm thấy yên tâm hơn tin tưởng vào các quyết định, chính sách của Nhà nước.
Luật Phòng chống tham nhũng 2020 là một bước tiến quan trọng trong công tác phòng chống tham nhũng tại Việt Nam. Những quy định mới về minh bạch tài sản, bảo vệ người tố cáo, tăng cường trách nhiệm giải trình cùng các biện pháp xử lý tham nhũng không chỉ giúp ngăn ngừa tham nhũng còn nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước tạo ra một môi trường chính trị, xã hội ổn định bền vững. Với những thay đổi này hy vọng rằng tham nhũng sẽ được giảm thiểu đồng thời tạo ra một xã hội công bằng phát triển.