Trong bối cảnh kinh tế số phát triển mạnh mẽ, các hoạt động thương mại, đầu tư quản lý tài chính đang thay đổi từng ngày. Hệ thống pháp luật hiện hành cần có sự cập nhật kịp thời nhằm thích ứng với thực tiễn mới. Chính vì vậy ngày 29 tháng 11 năm 2024 Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật số 56 năm 2024, văn bản hợp nhất sửa đổi bổ sung chín luật quan trọng trong lĩnh vực tài chính kinh tế. Không chỉ giúp hoàn thiện hệ thống pháp lý còn đặt nền tảng cho việc hiện đại hóa công tác quản lý nhà nước tăng cường minh bạch thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.
Phạm vi và đối tượng điều chỉnh
Luật số 56 năm 2024 là đạo luật đặc biệt vì không tạo ra một bộ luật mới độc lập mà sửa đổi đồng thời chín luật hiện hành gồm Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý và sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Dự trữ quốc gia và Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Các nội dung sửa đổi trong luật này nhắm đến ba nhóm đối tượng chính gồm cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp và cá nhân trong xã hội. Mục tiêu là đảm bảo sự đồng bộ giữa các luật có liên quan, nâng cao hiệu lực và hiệu quả thi hành pháp luật trong thực tiễn quản lý tài chính quốc gia.
Những điểm mới đáng chú ý
Một trong những nội dung nổi bật của Luật là điều chỉnh các quy định về chứng khoán nhằm tăng cường tính minh bạch và bảo vệ nhà đầu tư. Cụ thể luật làm rõ trách nhiệm của tổ chức phát hành mở rộng điều kiện công nhận nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp đồng thời siết chặt kiểm soát hành vi thao túng thị trường.
Ở lĩnh vực kế toán, luật sửa đổi về chứng từ kế toán theo hướng linh hoạt hơn giảm yêu cầu bắt buộc về thông tin trong chứng từ nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Tuy nhiên tính pháp lý và khả năng kiểm tra vẫn được giữ vững thông qua hệ thống hóa đơn điện tử và công cụ giám sát hiện đại.
Luật cũng có những thay đổi quan trọng đối với ngành kiểm toán độc lập nhất là về điều kiện hành nghề, tiêu chuẩn chuyên môn và trách nhiệm pháp lý trong hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính. Mục tiêu là tăng tính minh bạch ngăn ngừa rủi ro gian lận và củng cố lòng tin của nhà đầu tư.
Trong lĩnh vực thuế, Luật bổ sung quy định quản lý thuế trong thương mại điện tử buộc các sàn giao dịch và nền tảng trực tuyến phải khấu trừ và nộp thuế thay cho người bán cá nhân. Đây là bước đi cần thiết trong bối cảnh hoạt động kinh doanh trực tuyến bùng nổ và ngày càng khó kiểm soát nếu không có sự hỗ trợ của nền tảng công nghệ.
Luật cũng sửa đổi các quy định về khai bổ sung hồ sơ thuế. Trước đây, người nộp thuế được quyền điều chỉnh hồ sơ bất cứ khi nào phát hiện sai sót. Nhưng theo luật mới, sau khi cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra, thanh tra thì quyền khai bổ sung bị hạn chế. Quy định này giúp tránh tình trạng lợi dụng khai sai để kéo dài nghĩa vụ nộp thuế đồng thời nâng cao kỷ cương trong công tác quản lý.
Đối với thuế thu nhập cá nhân, Luật yêu cầu tổ chức chi trả thu nhập phải khai và nộp thuế đầy đủ cho người lao động, kể cả khi trả lương qua sàn thương mại điện tử hay nền tảng dịch vụ số. Điều này đặt ra yêu cầu mới đối với các công ty khởi nghiệp công nghệ, các nền tảng số như dịch vụ gọi xe hay giao hàng hay cho thuê nhà hay bán hàng trực tuyến.
Lộ trình và thời điểm thực hiện
Luật số 56 có hiệu lực chính thức từ ngày 1 tháng 1 năm 2025. Tuy nhiên một số nội dung quan trọng sẽ được thực hiện theo lộ trình để tạo điều kiện cho các tổ chức và cá nhân thích nghi. Ví dụ, quy định về điều kiện nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp sẽ áp dụng từ năm 2026. Một số điều chỉnh liên quan đến kiểm toán độc lập cũng có thời điểm áp dụng muộn hơn để phù hợp với thực tế.
Quy định về khai và nộp thuế trong hoạt động thương mại điện tử sẽ được triển khai từ tháng 4 năm 2025 nhằm tạo đủ thời gian cho các sàn giao dịch thiết lập hệ thống quản lý và tập huấn cho người bán.
Tác động đối với các chủ thể liên quan
Với cơ quan quản lý nhà nước Luật 56 giúp tăng quyền kiểm tra giám sát xử lý vi phạm. Đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi số, việc có cơ sở pháp lý để khai thác dữ liệu điện tử truy vết giao dịch trên nền tảng số sẽ hỗ trợ rất lớn cho công tác thu ngân sách và phòng chống gian lận.
Đối với doanh nghiệp, luật tạo ra áp lực thay đổi cả về mặt công nghệ lẫn quy trình nội bộ. Các doanh nghiệp phải đầu tư nhiều hơn vào hệ thống kế toán, hóa đơn điện tử, nền tảng quản lý thuế và công tác đào tạo nhân sự. Tuy nhiên đây cũng là cơ hội để nâng cao năng lực quản trị tăng tính minh bạch và cải thiện hình ảnh thương hiệu.
Còn với cá nhân, đặc biệt là những người kinh doanh nhỏ qua mạng xã hội hay các ứng dụng di động, luật buộc họ phải thay đổi tư duy và hành vi kinh doanh. Việc kê khai thuế đầy đủ hợp tác với sàn giao dịch trong nộp thuế trở thành nghĩa vụ pháp lý thay vì sự lựa chọn tùy ý như trước.
Luật số 56 năm 2024 là bước đi mạnh mẽ trong nỗ lực cải cách hiện đại hóa hệ thống pháp luật tài chính quốc gia. Việc sửa đổi đồng loạt chín đạo luật cho thấy quyết tâm của nhà nước trong thích ứng với nền kinh tế số đồng thời tạo môi trường pháp lý minh bạch, công bằng hiệu quả hơn.
Đây là thời điểm quan trọng để các tổ chức, cá nhân rà soát lại hoạt động của mình cập nhật các quy định mới và chủ động chuẩn bị cho giai đoạn thực thi. Nếu được áp dụng nghiêm túc nhất quán thì luật này sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia bảo vệ quyền lợi công dân thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững trong tương lai.
Tag 56/2024/qh15 qh15