Thuế Giá trị Gia tăng (GTGT) là một trong những sắc thuế quan trọng trong hệ thống thuế của Việt Nam. Ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp cũng như quyền lợi của người tiêu dùng. Việc hiểu rõ khái niệm với các quy định liên quan đến thuế GTGT, đặc biệt là quy định về thanh toán không dùng tiền mặt sẽ giúp doanh nghiệp với cá nhân kinh doanh tuân thủ đúng pháp luật tối ưu hóa hoạt động tài chính.
Khái niệm về Thuế Giá trị Gia tăng
Thuế GTGT là loại thuế gián thu, được tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng. Người tiêu dùng là người chịu thuế thực sự, nhưng người nộp thuế là tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT với tổ chức, cá nhân nhập khẩu hàng hóa chịu thuế GTGT.
Đối tượng chịu thuế, không chịu thuế GTGT
Đối tượng chịu thuế GTGT bao gồm hàng hóa, dịch vụ sử dụng cho sản xuất, kinh doanh tiêu dùng ở Việt Nam, trừ các đối tượng không chịu thuế theo quy định của pháp luật. Đối tượng không chịu thuế GTGT bao gồm một số hàng hóa, dịch vụ như: sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi chưa qua chế biến; dịch vụ y tế, giáo dục; bảo hiểm nhân thọ; dịch vụ công cộng thiết yếu như điện nước sinh hoạt tại vùng sâu vùng xa.
Mức thuế suất với phương pháp tính thuế GTGT
Luật Thuế GTGT quy định ba mức thuế suất: 0%, 5%, 10%. Thuế suất 0% áp dụng cho hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu; 5% áp dụng cho hàng hóa thiết yếu như thuốc chữa bệnh, nước sạch, thiết bị giáo dục; 10% là thuế suất phổ thông, áp dụng cho đa số hàng hóa, dịch vụ còn lại.
Về phương pháp tính thuế Luật quy định hai phương pháp
-
Phương pháp khấu trừ: Áp dụng cho doanh nghiệp đủ điều kiện kế toán, sử dụng hóa đơn chứng từ hợp lệ. Số thuế GTGT phải nộp bằng thuế đầu ra trừ thuế đầu vào.
-
Phương pháp trực tiếp: Áp dụng cho hộ kinh doanh nhỏ, cá nhân kinh doanh không đủ điều kiện hạch toán kế toán, tính thuế trên doanh thu.
Quy định về thanh toán không dùng tiền mặt
Một trong những điều kiện để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào là có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với hàng hóa, dịch vụ mua vào. Theo quy định hiện hành đối với hàng hóa, dịch vụ mua từng lần có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên, doanh nghiệp phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
Tuy nhiên theo Luật Thuế GTGT sửa đổi năm 2024 có hiệu lực từ ngày 01/7/2025 quy định về thanh toán không dùng tiền mặt được thay đổi. Cụ thể tất cả các hàng hóa dịch vụ mua vào đều phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt để được khấu trừ thuế GTGT đầu vào trừ một số trường hợp đặc thù theo quy định của Chính phủ. Có nghĩa là kể từ ngày 01/7/2025 việc có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt trở thành điều kiện bắt buộc cho tất cả các giao dịch mua hàng hóa, dịch vụ nếu doanh nghiệp muốn được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt
Chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt bao gồm các hình thức thanh toán qua ngân hàng cùng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt khác theo quy định của pháp luật. Cụ thể:
-
Thanh toán qua ngân hàng bao gồm các hình thức như séc, ủy nhiệm chi hay lệnh chi, ủy nhiệm thu, nhờ thu, thẻ ngân hàng, thẻ tín dụng, ví điện tử.
-
Các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt khác bao gồm các hình thức thanh toán theo quy định của pháp luật hiện hành, như thanh toán từ tài khoản của bên mua sang tài khoản của bên bán mở tại các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
Tác động của quy định mới đến doanh nghiệp
Quy định mới về thanh toán không dùng tiền mặt sẽ có tác động đáng kể đến hoạt động của các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp có nhiều giao dịch mua hàng hóa, dịch vụ giá trị nhỏ. Cụ thể
-
Doanh nghiệp sẽ cần phải thay đổi thói quen thanh toán bằng tiền mặt cho các giao dịch nhỏ chuyển sang các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt như chuyển khoản, thanh toán qua thẻ, ví điện tử.
-
Việc có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đồng nghĩa với việc doanh nghiệp cần quản lý chặt chẽ hơn các hóa đơn, chứng từ mua vào để đảm bảo đủ điều kiện khấu trừ thuế.
-
Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ đặc biệt là những hộ chưa có thói quen sử dụng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, sẽ cần có sự chuẩn bị cũng như thay đổi để thích ứng với quy định mới.
-
Quy định này được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt trong nền kinh tế, tăng tính minh bạch giảm thiểu rủi ro liên quan đến giao dịch tiền mặt.
Việc hiểu rõ khái niệm với các quy định liên quan đến thuế GTGT. Đặc biệt là quy định về thanh toán không dùng tiền mặt sẽ giúp doanh nghiệp với cá nhân kinh doanh tuân thủ đúng pháp luật tối ưu hóa hoạt động tài chính. Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật áp dụng các quy định mới để đảm bảo tuân thủ pháp luật đồng thời tận dụng các lợi ích mà quy định mới mang lại trong việc quản lý tài chính với cả hoạt động kinh doanh.