Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng hội nhập và phát triển thì tuân thủ các quy định về thuế thu nhập cá nhân là yêu cầu bắt buộc đối với mọi công dân có thu nhập. Luật Thuế Thu nhập Cá nhân hiện hành đang được áp dụng tại Việt Nam là một bộ khung pháp lý quan trọng nhằm đảm bảo công bằng trong điều tiết thu nhập góp phần xây dựng ngân sách quốc gia. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết nội dung của luật hiện hành giúp người lao động, hộ kinh doanh cùng các cá nhân có thu nhập chủ động thực hiện nghĩa vụ tài chính một cách đúng đắn hiệu quả.
1. Cơ sở pháp lý và phạm vi áp dụng
Luật Thuế Thu nhập Cá nhân được Quốc hội ban hành lần đầu năm 2007 dưới mã số 04/2007/QH12, sau đó được sửa đổi bổ sung bởi Luật số 26/2012/QH13 cùng Luật số 71/2014/QH13. Các văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành gồm Nghị định 65/2013/NĐ-CP và Thông tư 111/2013/TT-BTC. Là những văn bản pháp luật chính điều chỉnh toàn bộ quy trình xác định, kê khai, nộp cũng như quyết toán thuế thu nhập cá nhân cho đến hiện tại.
Áp dụng cho các cá nhân cư trú và không cư trú tại Việt Nam có phát sinh thu nhập thuộc diện chịu thuế. Ngoài ra các tổ chức chi trả thu nhập cũng có trách nhiệm khấu trừ, kê khai nộp thuế thay cho cá nhân trong nhiều trường hợp.
2. Đối tượng nộp thuế
Cá nhân cư trú là người có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong năm dương lịch hay có nơi ở thường xuyên theo quy định của pháp luật. Cá nhân cư trú phải nộp thuế đối với toàn bộ thu nhập phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam.
Cá nhân không cư trú là người không đáp ứng điều kiện trên nhưng có phát sinh thu nhập tại Việt Nam. Trường hợp này chỉ phải nộp thuế đối với phần thu nhập có nguồn gốc từ Việt Nam.
3. Thu nhập chịu thuế
Thu nhập chịu thuế bao gồm nhiều loại trong đó phổ biến nhất là
-
Thu nhập từ tiền lương, tiền công.
-
Thu nhập từ hoạt động kinh doanh, dịch vụ.
-
Thu nhập từ đầu tư vốn như cổ tức, lợi tức.
-
Thu nhập từ chuyển nhượng vốn.
-
Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản.
-
Thu nhập từ bản quyền, nhượng quyền thương mại.
-
Thu nhập từ trúng thưởng.
-
Thu nhập từ thừa kế, quà tặng.
Là những khoản thu nhập phải kê khai và nộp thuế theo đúng quy định tùy theo tính chất và nguồn gốc của thu nhập.
4. Thu nhập được miễn thuế
Một số khoản thu nhập hợp pháp được miễn thuế theo quy định của pháp luật như
-
Trợ cấp từ bảo hiểm xã hội như hưu trí, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
-
Thu nhập từ kiều hối.
-
Tiền thưởng từ các giải thưởng quốc tế hay giải thưởng nhà nước.
-
Thu nhập từ thừa kế, quà tặng giữa người thân trong gia đình.
-
Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa các thành viên trong gia đình.
Người nộp thuế cần lưu ý xác định đúng các khoản miễn thuế để tránh nộp sai đồng thời không bỏ sót nghĩa vụ nếu không thuộc diện được miễn.
5. Mức giảm trừ và các khoản được trừ
Luật quy định các khoản giảm trừ để tính thu nhập chịu thuế như sau
-
Giảm trừ bản thân 11 triệu đồng/tháng.
-
Giảm trừ người phụ thuộc 4,4 triệu đồng/tháng/người.
-
Các khoản bảo hiểm bắt buộc (BHXH, BHYT, BHTN).
-
Các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo đủ điều kiện.
Nếu cá nhân có người phụ thuộc nhưng chưa đăng ký kịp thời với cơ quan thuế thì vẫn có thể truy thu lợi ích giảm trừ sau khi hoàn tất thủ tục.
6. Cách tính thuế thu nhập cá nhân
Thuế được tính theo hai cách tùy loại thu nhập
-
Đối với thu nhập từ lương, công áp dụng biểu thuế lũy tiến từng phần theo 7 bậc từ 5% đến 35%.
-
Đối với các khoản khác áp dụng thuế suất toàn phần ví dụ
-
Đầu tư vốn 5%
-
Bản quyền 5%
-
Chuyển nhượng vốn 20%
-
Chuyển nhượng bất động sản 2%
-
Trúng thưởng, thừa kế, quà tặng 10%
-
Cần phân biệt rõ từng loại thu nhập để áp dụng đúng phương pháp tính thuế biểu thuế tương ứng.
7. Kê khai, nộp, quyết toán thuế
Cá nhân có thể lựa chọn nộp thuế trực tiếp hay thông qua tổ chức chi trả. Trường hợp có nhiều nguồn thu hay muốn điều chỉnh người phụ thuộc, hoàn thuế, cá nhân phải thực hiện quyết toán thuế cuối năm.
Thời hạn quyết toán là đến ngày 30/4 năm sau đối với cá nhân. Đối với tổ chức chi trả thu nhập thời hạn là ngày 31/3.
Khi nộp thừa thuế người nộp có quyền đề nghị hoàn lại tiền thuế đã nộp hay bù trừ vào kỳ sau.
8. Một số lưu ý quan trọng
-
Người lao động nên lưu giữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ, bảng lương, các tài liệu liên quan để phục vụ quyết toán.
-
Việc kê khai thông tin người phụ thuộc cần đúng thời điểm để được giảm trừ từ kỳ tính thuế.
-
Cần phân biệt thu nhập chịu thuế và không chịu thuế, thu nhập được miễn thuế để tránh khai sai.
-
Trường hợp có thu nhập từ nước ngoài cần khai bổ sung theo mẫu riêng có thể được khấu trừ thuế đã nộp ở nước ngoài nếu có hiệp định tránh đánh thuế hai lần.
Luật Thuế Thu nhập Cá nhân hiện hành là công cụ quản lý tài chính không thể thiếu trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Với cơ chế điều tiết công bằng minh bạch vậy nên luật góp phần tạo nên nguồn thu ổn định cho ngân sách thúc đẩy công bằng xã hội. Mỗi cá nhân cần hiểu rõ nghĩa vụ thuế của mình, nắm vững các quy định để chủ động kê khai nộp thuế đúng thời hạn đồng thời bảo vệ quyền lợi hợp pháp trong quá trình thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước. Việc tuân thủ nghiêm túc với đầy đủ luật thuế không chỉ là trách nhiệm còn là hành động thiết thực để góp phần xây dựng một xã hội văn minh phát triển bền vững.