Thuế thu nhập cá nhân là một phần không thể thiếu trong hệ thống thuế của mỗi quốc gia. Tại Việt Nam loại thuế này đóng vai trò quan trọng trong điều tiết thu nhập bảo đảm công bằng xã hội tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Với tốc độ thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế và sự phát triển mạnh mẽ của các mô hình làm việc mới nên luật thuế thu nhập cá nhân liên tục được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn. Năm 2025 tiếp tục chứng kiến nhiều thay đổi đáng chú ý liên quan đến mức giảm trừ, cách tính thuế với mở rộng đối tượng chịu thuế. Bài viết này sẽ tổng hợp phân tích chi tiết những điểm mới của luật thuế thu nhập cá nhân đồng thời đưa ra những lưu ý cần thiết để người dân hiểu rõ với áp dụng hiệu quả.
Khái niệm cơ bản về thuế thu nhập cá nhân
Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế đánh vào thu nhập của cá nhân từ nhiều nguồn khác nhau. Thu nhập chịu thuế có thể đến từ tiền lương, tiền công, hoạt động sản xuất kinh doanh hay đầu tư vốn hay như chuyển nhượng bất động sản rồi thì trúng thưởng, bản quyền với nhượng quyền thương mại và một số nguồn thu nhập khác. Mỗi loại thu nhập sẽ có mức thuế suất và cách tính riêng biệt nhưng đều phải tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành.
Đối tượng nộp thuế bao gồm cả cá nhân cư trú tại Việt Nam và cá nhân không cư trú nhưng có thu nhập phát sinh tại Việt Nam. Người cư trú là những người sinh sống tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong năm dương lịch hay có nơi ở cố định tại Việt Nam. Mức thuế áp dụng đối với cá nhân cư trú thường theo biểu thuế lũy tiến từng phần trong khi cá nhân không cư trú bị đánh thuế theo mức cố định.
Mức giảm trừ gia cảnh cùng các khoản miễn giảm
Một trong những điểm quan trọng của luật thuế thu nhập cá nhân là mức giảm trừ gia cảnh. Hiện nay cá nhân người nộp thuế được giảm trừ 11 triệu đồng mỗi tháng. Ngoài ra mỗi người phụ thuộc còn được giảm trừ thêm 4,4 triệu đồng mỗi tháng. Có nghĩa là nếu một người có một con nhỏ hoặc người thân đang phụ thuộc thì mức thu nhập chịu thuế được giảm tới 15,4 triệu đồng mỗi tháng. Là mức giảm trừ được áp dụng từ năm 2020 đến nay vẫn được giữ ổn định trong năm 2025.
Ngoài ra người nộp thuế còn được khấu trừ các khoản như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp đóng góp từ thiện với nhân đạo cả khuyến học đóng góp vào quỹ hưu trí tự nguyện theo mức cho phép. Những khoản miễn giảm này giúp giảm bớt gánh nặng thuế đồng thời khuyến khích cá nhân tham gia các hoạt động xã hội.
Cách tính thuế thu nhập cá nhân
Đối với người làm công ăn lương, thuế thu nhập cá nhân được tính theo biểu thuế lũy tiến từng phần với 7 bậc thuế từ 5 phần trăm đến 35 phần trăm. Việc áp dụng biểu thuế lũy tiến giúp điều tiết thu nhập một cách công bằng, người có thu nhập cao sẽ đóng thuế nhiều hơn.
Công thức cơ bản để tính thuế là lấy tổng thu nhập chịu thuế trừ đi các khoản giảm trừ sau đó nhân với thuế suất tương ứng. Ví dụ một người có thu nhập 25 triệu đồng mỗi tháng sau khi trừ giảm trừ bản thân và một người phụ thuộc sẽ còn 9,6 triệu đồng. Số tiền này sẽ được tính thuế theo từng bậc tương ứng trong biểu thuế.
Đối với cá nhân có thu nhập không thường xuyên như chuyển nhượng bất động sản trúng thưởng chuyển nhượng vốn hay bản quyền, thuế thu nhập được tính theo tỷ lệ phần trăm cố định trên tổng giá trị thu nhập. Ví dụ, thuế từ chuyển nhượng bất động sản là 2 phần trăm trên giá trị chuyển nhượng, thuế từ bản quyền là 5 phần trăm.
Những thay đổi đáng chú ý trong năm 2025
Một số điểm mới trong chính sách thuế thu nhập cá nhân năm 2025 đáng chú ý bao gồm việc siết chặt quản lý thuế với các cá nhân kinh doanh trên nền tảng số. Theo đó các sàn thương mại điện tử có trách nhiệm khấu trừ thuế cung cấp thông tin cho cơ quan thuế. Giúp đảm bảo sự minh bạch và công bằng giữa người kinh doanh truyền thống với kinh doanh trực tuyến.
Ngoài ra nâng ngưỡng doanh thu miễn thuế đối với cá nhân kinh doanh lên 200 triệu đồng mỗi năm nhằm tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh nhỏ khuyến khích khởi nghiệp giảm bớt gánh nặng hành chính. Là điểm tích cực giúp nâng cao tính hiệu quả trong quản lý thuế phù hợp với thực tế thị trường.
Bên cạnh đó cơ quan thuế cũng tăng cường áp dụng công nghệ thông tin trong việc kê khai quyết toán với hoàn thuế. Người nộp thuế có thể thực hiện toàn bộ thủ tục thông qua cổng thông tin điện tử giảm thời gian chờ đợi tiết kiệm chi phí.
Những lưu ý dành cho người nộp thuế
Người nộp thuế cần lưu giữ đầy đủ chứng từ liên quan đến thu nhập, các khoản khấu trừ và các khoản miễn giảm để đảm bảo kê khai chính xác đúng hạn. Việc kê khai sai hay cố tình che giấu thu nhập có thể dẫn đến bị truy thu phạt tiền và trong trường hợp nghiêm trọng có thể bị xử lý hình sự.
Ngoài ra những người có nhiều nguồn thu nhập từ các nơi khác nhau cần chủ động tổng hợp hay quyết toán vào cuối năm để tránh bị trùng hay bỏ sót. Những người chỉ có một nguồn thu nhập đã được khấu trừ tại nguồn có thể không cần quyết toán nếu không có yêu cầu hoàn thuế.
Đối với người lao động thời vụ hay làm việc theo hợp đồng dưới ba tháng, mức khấu trừ thuế cố định là 10 phần trăm trên thu nhập. Tuy nhiên nếu thu nhập cả năm không vượt ngưỡng chịu thuế thì cá nhân có thể thực hiện hoàn thuế sau khi kết thúc năm tài chính.
Luật thuế thu nhập cá nhân là công cụ quan trọng để điều tiết thu nhập bảo đảm công bằng góp phần ổn định xã hội. Những thay đổi trong năm 2025 nhằm phù hợp với bối cảnh kinh tế số cải thiện công tác quản lý hỗ trợ người dân trong tuân thủ pháp luật. Việc nắm rõ các quy định mới cả hiểu cách tính thuế với chuẩn bị đầy đủ hồ sơ kê khai sẽ giúp cá nhân không chỉ tránh rủi ro pháp lý còn có thể tận dụng các chính sách ưu đãi thuế một cách hiệu quả. Trong tương lai khi luật thuế tiếp tục được sửa đổi toàn diện, việc cập nhật thường xuyên với chủ động là chìa khóa để mỗi công dân thực hiện nghĩa vụ tài chính đúng đắn minh bạch.