Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) là một loại thuế gián thu. Được Nhà nước áp dụng đối với một số hàng hóa dịch vụ nhất định nhằm điều tiết hành vi tiêu dùng, bảo vệ sức khỏe cộng đồng đảm bảo công bằng xã hội. Không giống như thuế giá trị gia tăng được áp dụng rộng rãi thuế TTĐB chỉ đánh vào những mặt hàng hay dịch vụ có tính chất xa xỉ mà không khuyến khích sử dụng nhiều, mang lại lợi nhuận lớn.
Tại Việt Nam Luật Thuế TTĐB được ban hành lần đầu theo Luật số 27/2008/QH12 có hiệu lực từ ngày 1 tháng 4 năm 2009. Kể từ đó luật đã được sửa đổi bổ sung nhiều lần để phù hợp với thực tiễn kinh tế xã hội. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan cập nhật về luật thuế TTĐB hiện hành giúp doanh nghiệp với người dân hiểu rõ nghĩa vụ với quyền lợi liên quan.
Lịch sử ban hành sửa đổi
Luật Thuế TTĐB số 27/2008/QH12 là văn bản gốc, quy định rõ phạm vi điều chỉnh, đối tượng chịu thuế, người nộp thuế, căn cứ tính thuế, giá tính thuế, thuế suất và các chính sách khấu trừ, hoàn thuế. Từ năm 2008 đến nay, luật này đã được sửa đổi bổ sung bởi các luật khác như:
-
Luật số 70/2014/QH13 (sửa đổi bổ sung thuế suất một số mặt hàng)
-
Luật số 71/2014/QH13 (điều chỉnh chính sách thuế)
-
Luật số 106/2016/QH13 (sửa đổi về giá tính thuế và khấu trừ)
-
Luật số 03/2022/QH15 (bổ sung quy định về giá giao dịch liên kết và khấu trừ với xăng sinh học)
Hiện tại, các quy định hợp nhất được tập hợp trong văn bản hợp nhất số 08/VBHN-VPQH, do Văn phòng Quốc hội ban hành vào năm 2022.
Đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt
Theo luật, chỉ một số hàng hóa và dịch vụ nhất định mới chịu thuế TTĐB. Hàng hóa gồm có:
-
Thuốc lá điếu, xì gà và các chế phẩm từ cây thuốc lá
-
Rượu, bia các loại
-
Xe ô tô dưới 24 chỗ, xe mô tô trên 125cm³
-
Xăng các loại, kể cả nhiên liệu sinh học
-
Điều hòa nhiệt độ có công suất nhỏ hơn hoặc bằng 90.000 BTU
-
Bài lá,ng mã
Dịch vụ gồm:
-
Kinh doanh karaoke, vũ trường, mát-xa
-
Casino, trò chơi điện tử có thưởng
-
Đặt cược, xổ số, kinh doanh golf
Các loại hàng hóa và dịch vụ này được Nhà nước quản lý chặt chẽ vì chúng có ảnh hưởng lớn đến xã hội, môi trường hoặc sức khỏe người dân.
Người nộp thuế và phạm vi áp dụng
Người nộp thuế là tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ chịu thuế TTĐB tại Việt Nam. Đối với hàng hóa nhập khẩu, người nhập khẩu là người phải nộp thuế. Nếu doanh nghiệp mua hàng hóa để xuất khẩu nhưng sau đó lại tiêu thụ trong nước, thì cũng phải nộp thuế TTĐB cho phần hàng hóa đó.
Thuế TTĐB không áp dụng cho hàng hóa tạm nhập, tái xuất; hàng viện trợ phi thương mại; và hàng hóa không nhằm mục đích tiêu dùng trong nước.
Căn cứ tính thuế
Căn cứ tính thuế TTĐB gồm giá tính thuế và thuế suất. Giá tính thuế phụ thuộc vào bản chất của hàng hóa, dịch vụ và nguồn gốc (sản xuất trong nước hay nhập khẩu). Cụ thể:
-
Với hàng hóa sản xuất trong nước: giá tính thuế là giá bán chưa bao gồm thuế GTGT và TTĐB.
-
Với hàng hóa nhập khẩu: giá tính thuế là giá nhập khẩu cộng thuế nhập khẩu.
-
Với dịch vụ: là doanh thu chưa bao gồm các loại thuế khác.
Thuế suất TTĐB được quy định riêng cho từng mặt hàng. Ví dụ
-
Thuốc lá: 75%
-
Rượu từ 20 độ trở lên: 65%
-
Bia: 65%
-
Ô tô: dao động từ 35% đến 150% tùy loại
-
Kinh doanh casino: 35%
-
Dịch vụ karaoke, vũ trường: 30%
Một số loại hàng hóa như xăng, xì gà,ng mã có mức thuế suất riêng phù hợp với mục tiêu quản lý của Nhà nước.
Khấu trừ và hoàn thuế
Người nộp thuế có thể được khấu trừ hoặc hoàn thuế TTĐB trong một số trường hợp cụ thể. Khấu trừ được áp dụng khi nguyên liệu đầu vào đã nộp thuế TTĐB và dùng để sản xuất ra sản phẩm cũng thuộc diện chịu thuế. Ví dụ, doanh nghiệp sản xuất rượu sử dụng cồn đã nộp thuế thì được khấu trừ phần đó khi tính thuế sản phẩm.
Hoàn thuế TTĐB được áp dụng khi hàng hóa đã nộp thuế nhưng không tiêu dùng trong nước mà xuất khẩu ra nước ngoài. Doanh nghiệp cần cung cấp chứng từ hải quan và hóa đơn hợp lệ để làm thủ tục hoàn thuế.
Những điểm mới nổi bật
Luật sửa đổi năm 2022 bổ sung nhiều quy định quan trọng. Cụ thể, giá tính thuế đối với hàng hóa bán cho doanh nghiệp có quan hệ liên kết phải đảm bảo không thấp hơn mức bình quân thị trường. Điều này nhằm ngăn chặn việc chuyển giá, giảm nghĩa vụ thuế thông qua giao dịch nội bộ.
Ngoài ra, chính sách thuế mới khuyến khích sử dụng nhiên liệu sinh học bằng cách cho phép khấu trừ thuế TTĐB đối với xăng khoáng dùng để sản xuất xăng sinh học. Đây là bước đi quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.
Luật Thuế Tiêu Thụ Đặc Biệt đóng vai trò then chốt trong hệ thống chính sách thuế của Việt Nam. Hiểu rõ với thực hiện đúng các quy định không chỉ giúp doanh nghiệp tuân thủ pháp luật còn tận dụng được các lợi ích chính sách.
Trong bối cảnh kinh tế biến động cùng với hội nhập quốc tế sâu rộng vậy nên thuế TTĐB sẽ tiếp tục được điều chỉnh để phù hợp với xu hướng tiêu dùng định hướng phát triển quốc gia. Vì vậy cá nhân và tổ chức liên quan nên thường xuyên cập nhật thông tin pháp lý, chủ động rà soát hoạt động kinh doanh của mình để đảm bảo hiệu quả đúng quy định.