Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025: Định hình lại bộ máy hành chính nhà nước

Ngày 18 tháng 2 năm 2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua Luật Tổ chức Chính phủ số 63/2025/QH15. Có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 3 năm 2025. Luật này thay thế Luật Tổ chức Chính phủ số 76/2015/QH13 cùng các sửa đổi bổ sung trước đây. Từ đó đánh dấu bước tiến quan trọng trong hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý điều hành của Chính phủ.

1. Cấu trúc và thành viên của Chính phủ

Theo quy định tại Điều 2 của Luật, Chính phủ gồm

  • Thủ tướng Chính phủ: Người đứng đầu Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Quốc hội về hoạt động của Chính phủ và các nhiệm vụ được giao.

  • Các Phó Thủ tướng Chính phủ: Giúp Thủ tướng điều hành công việc của Chính phủ theo lĩnh vực được phân công.

  • Các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ: Người đứng đầu các Bộ, cơ quan ngang Bộ, chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực được phân công.

Cơ cấu số lượng thành viên Chính phủ do Thủ tướng trình Quốc hội quyết định. Việc thành lập, bãi bỏ Bộ, cơ quan ngang Bộ do Chính phủ trình Quốc hội quyết định.

mới

2. Nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ

Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể sau:

  • Tổ chức thi hành lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ tính mạng và tài sản của Nhân dân.

  • Quyết định việc thành lập, tổ chức lại, giải thể cơ quan thuộc Chính phủ; quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ.

  • Báo cáo Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ý kiến của Chính phủ về dự án luật, pháp lệnh do các cơ quan, tổ chức, đại biểu Quốc hội trình.

  • Thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu đối với các tài sản công thuộc sở hữu toàn dân, thực hiện chức năng chủ sở hữu phần vốn của Nhà nước tại doanh nghiệp có vốn nhà nước theo quy định của pháp luật.

3. Quyền hạn và trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ

Thủ tướng Chính phủ thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các nhiệm vụ, quyền hạn sau:

  • Quyết định các biện pháp cấp bách trong trường hợp cần thiết vì lợi ích quốc gia, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, bảo đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân.

  • Quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ trong trường hợp Chính phủ không họp được.

  • Chỉ đạo, điều hành công việc của Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ và cơ quan thuộc Chính phủ.

  • Đề xuất với Quốc hội về các dự án luật, pháp lệnh, nghị quyết liên quan đến tổ chức và hoạt động của Chính phủ.

4. Phân quyền, phân cấp và ủy quyền

Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 quy định rõ ràng về phân quyền, phân cấp và ủy quyền giữa các cơ quan nhà nước, nhằm đảm bảo sự chủ động, linh hoạt trong quản lý và điều hành:

  • Phân quyền: Quốc hội quy định nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong luật, nghị quyết, bảo đảm phù hợp với nguyên tắc phân định thẩm quyền.

  • Phân cấp: Việc giao cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân khác thực hiện một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn mà mình được giao theo quy định của pháp luật.

  • Ủy quyền: Việc giao cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền giao cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân khác thực hiện trong khoảng thời gian xác định một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn mà mình được giao theo quy định của pháp luật.

5. Hình thức hoạt động của Chính phủ

Chính phủ hoạt động theo hình thức họp thường kỳ mỗi tháng một phiên; họp chuyên đề, họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, theo yêu cầu của Chủ tịch nước hoặc của ít nhất một phần ba tổng số thành viên Chính phủ.

Trong trường hợp Chính phủ không họp, Thủ tướng Chính phủ quyết định gửi lấy ý kiến các thành viên Chính phủ bằng văn bản.

6. Quan hệ của Chính phủ với các cơ quan khác

Chính phủ phối hợp với các cơ quan khác trong việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của mình:

  • Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam: Chính phủ phối hợp với Ủy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của mình.

  • Cơ quan trung ương của tổ chức chính trị – xã hội: Chính phủ phối hợp với cơ quan trung ương của tổ chức chính trị – xã hội trong việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của mình.

  • Các cơ quan khác: Chính phủ phối hợp với các cơ quan khác trong việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của mình.

7. Hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp

Luật Tổ chức Chính phủ số 63/2025/QH15 có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 3 năm 2025. Luật Tổ chức Chính phủ số 76/2015/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 47/2019/QH14 và Luật số 20/2023/QH15 hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực thi hành.

Trong thời gian luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chưa được sửa đổi, bổ sung theo thời hạn quy định, để bảo đảm giải quyết việc phân quyền, phân cấp đối với một số lĩnh vực ưu tiên, cấp bách, giao Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh một số nhiệm vụ, quyền hạn và quy định khác có liên quan đến việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ đang được quy định trong các điều, khoản, điểm có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để thống nhất áp dụng.

Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025 là bước tiến quan trọng trong hoàn thiện bộ máy hành chính nhà nước, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý điều hành của Chính phủ. Quy định rõ ràng về cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ cùng các cơ quan nhà nước khác sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội bảo đảm an ninh quốc phòng rồi thì thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của đất nước.