Khi bắt đầu kinh doanh, câu hỏi đầu tiên thường được đặt ra là: ‘Tôi cần đăng ký ngành nghề gì để được phép hoạt động hợp pháp?’. Câu hỏi này tưởng đơn giản nhưng lại là gốc rễ của hàng loạt vấn đề pháp lý, kế toán thuế sau này. Bởi vì ngành nghề kinh doanh không chỉ đơn thuần là ghi cho có trong hồ sơ đăng ký, còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền hạn, nghĩa vụ với khả năng phát triển dài hạn của doanh nghiệp.
Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu kỹ lưỡng về ngành nghề đăng ký kinh doanh từ khái niệm, quy định pháp luật, danh mục ngành nghề đến các rủi ro khi hoạt động sai ngành hoặc chưa đăng ký ngành phù hợp.
Ngành nghề đăng ký kinh doanh là gì
Ngành nghề đăng ký kinh doanh là lĩnh vực cụ thể mà doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh khai báo khi đăng ký thành lập. Là cơ sở để nhà nước quản lý, cấp phép, cấp mã số thuế, cũng như giám sát quá trình hoạt động kinh doanh. Mỗi ngành nghề đều được mã hóa theo hệ thống ngành kinh tế quốc dân, giúp phân loại rõ ràng, minh bạch.
Hiểu đơn giản ngành nghề kinh doanh là tuyên ngôn chính thức về việc bạn làm gì, bán gì, cung cấp dịch vụ gì.
Quy định pháp lý về ngành nghề đăng ký kinh doanh
Luật Doanh nghiệp 2020 và Luật Đầu tư 2020 là hai văn bản pháp luật chính điều chỉnh việc đăng ký và hoạt động theo ngành nghề kinh doanh.
Nguyên tắc quan trọng nhất là: doanh nghiệp được tự do kinh doanh mọi ngành nghề mà pháp luật không cấm, nhưng phải đăng ký rõ ràng và chính xác ngành nghề đó.
Tuy nhiên, có ba nhóm ngành nghề cần lưu ý
-
Ngành nghề bị cấm kinh doanh (ví dụ: mại dâm, chất ma túy, pháo nổ…)
-
Ngành nghề kinh doanh có điều kiện (cần giấy phép con hoặc chứng chỉ hành nghề)
-
Ngành nghề tự do kinh doanh nhưng vẫn cần đăng ký mã ngành
Không đăng ký ngành nghề hoặc kinh doanh ngoài phạm vi cho phép đều có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí đình chỉ hoạt động.
Danh mục ngành nghề đăng ký kinh doanh
Danh mục ngành nghề được quy định tại Quyết định số 27/2018/QĐ-TTg về Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam, chia thành 4 cấp độ từ tổng quát đến chi tiết
-
Cấp 1 Gồm 21 ngành (nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng…)
-
Cấp 2 88 nhóm ngành
-
Cấp 3 242 nhóm ngành
-
Cấp 4 486 ngành chi tiết (sử dụng khi đăng ký kinh doanh)
Một số mã ngành phổ biến
-
5610 Dịch vụ ăn uống, nhà hàng
-
6201 Lập trình máy vi tính
-
4711 Bán lẻ trong siêu thị, cửa hàng tổng hợp
-
7410 Hoạt động thiết kế chuyên dụng
-
8559 Giáo dục khác chưa được phân vào đâu (dạy thêm, kỹ năng mềm…)
Bạn có thể tra cứu mã ngành phù hợp trên trang web dangkykinhdoanh.gov.vn hoặc tại Sở Kế hoạch và Đầu tư địa phương.
Ngành nghề kinh doanh có điều kiện
Hiện nay, Luật Đầu tư 2020 liệt kê hơn 200 ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Nghĩa là, ngoài việc đăng ký mã ngành, bạn còn phải đáp ứng thêm các điều kiện cụ thể về vốn, chứng chỉ hành nghề, an toàn lao động, phòng cháy chữa cháy hoặc xin giấy phép con từ cơ quan chức năng.
Ví dụ
-
Kinh doanh thực phẩm: cần giấy chứng nhận an toàn vệ sinh thực phẩm
-
Dịch vụ bảo vệ: cần giấy phép từ Bộ Công an
-
Kinh doanh dược phẩm: cần chứng chỉ hành nghề và giấy phép hoạt động
Bạn không được phép hoạt động ngay sau khi đăng ký nếu chưa đáp ứng đủ các điều kiện của ngành nghề đó.
Ngành nghề không cần đăng ký kinh doanh
Một số hoạt động nhỏ lẻ, không mang tính cố định hoặc có thu nhập thấp được pháp luật miễn trừ đăng kí ví dụ
-
Bán hàng rong, bán vé số
-
Buôn bán nhỏ không có địa điểm kinh doanh cố định
-
Làm nghề thủ công, dịch vụ đơn giản tại nhà
Tuy nhiên, nếu bạn thuê mặt bằng, sử dụng nhân viên, có thu nhập ổn định, thì vẫn nên đăng ký kinh doanh để tránh bị xử phạt.
Có được kinh doanh ngành nghề chưa đăng ký
Câu trả lời là không.
Theo quy định tại Nghị định 122/2021/NĐ-CP, việc kinh doanh ngành nghề chưa đăng ký có thể bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng đối với doanh nghiệp, từ 3 đến 5 triệu đồng đối với hộ kinh doanh. Đồng thời, bạn sẽ không được xuất hóa đơn VAT, không được tính chi phí hợp lệ, bị coi là hoạt động trái phép.
Nếu muốn mở rộng lĩnh vực, bạn cần làm thủ tục bổ sung ngành nghề kinh doanh trước khi triển khai.
Kinh doanh không đúng ngành nghề đăng ký
Đây là lỗi phổ biến thường xảy ra khi doanh nghiệp thay đổi mô hình hoặc sản phẩm mà quên cập nhật hồ sơ pháp lý. Hệ quả có thể bao gồm
-
Bị xử phạt hành chính
-
Không được khấu trừ thuế đầu vào
-
Không thể xin giấy phép con cho ngành nghề mới
-
Không thể ký hợp đồng hợp pháp với đối tác
Vì vậy, trước khi mở rộng ngành nghề, nên rà soát lại ngành nghề đã đăng ký và thực hiện thủ tục bổ sung nếu cần.
Xuất hóa đơn cho ngành nghề không đăng ký
Pháp luật không cấm xuất hóa đơn nhưng nếu hóa đơn liên quan đến ngành nghề chưa đăng ký, rủi ro là rất lớn
-
Không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng
-
Chi phí không được tính vào chi phí hợp lý khi quyết toán thuế
-
Bị truy thu thuế, phạt chậm nộp hoặc gian lận nếu bị kiểm tra
Tốt nhất, hãy đăng ký bổ sung ngành nghề trước khi xuất hóa đơn cho lĩnh vực đó.
Doanh nghiệp có bắt buộc đăng ký ngành nghề kinh doanh
Có. Việc đăng ký ngành nghề là bắt buộc và là một phần không thể thiếu trong hồ sơ thành lập doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh.
Khi thay đổi, mở rộng ngành nghề, bạn cần thực hiện thủ tục điều chỉnh nội dung đăng ký tại Phòng Đăng ký kinh doanh – Sở Kế hoạch và Đầu tư. Thủ tục bổ sung ngành nghề hiện nay rất đơn giản và có thể thực hiện trực tuyến trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp.
Ngành nghề đăng ký kinh doanh không chỉ là một thủ tục hành chính còn là nền tảng pháp lý giúp doanh nghiệp hoạt động đúng hướng, đúng pháp luật, phát triển bền vững. Nắm rõ danh mục ngành nghề, điều kiện cụ thể với trách nhiệm pháp lý liên quan là điều cần thiết với bất kỳ ai đang hoặc sắp bước chân vào con đường kinh doanh.
Nếu chưa chắc chắn ngành nghề mình đang kinh doanh đã hợp lệ hay chưa thì đừng ngần ngại kiểm tra lại rồi bổ sung sớm. Vì một bước đi sai ban đầu có thể khiến bạn trả giá rất đắt sau này đó.