Luật Hôn nhân Gia đình 2014 được coi là một trong những văn bản pháp luật có ảnh hưởng sâu rộng nhất đến đời sống cá nhân, gia đình với xã hội. Tuy nhiên để áp dụng luật này một cách hiệu quả thì chính phủ đã ban hành Nghị định 126/2014/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2014 nhằm hướng dẫn chi tiết cụ thể hóa các quy định quan trọng của Luật. Không chỉ có vai trò làm rõ các khái niệm pháp lý còn đưa ra các biện pháp thi hành cụ thể để bảo vệ quyền với lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức trong các mối quan hệ hôn nhân gia đình.
Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu sâu về nội dung với ý nghĩa của Nghị định 126 trong thực tiễn áp dụng Luật Hôn nhân Gia đình hiện hành.
Bối Cảnh Ra Đời Nghị Định 126
Sau khi Luật Hôn nhân Gia đình 2014 được thông qua nhu cầu hướng dẫn cụ thể về cách thức áp dụng các quy định của luật trong thực tế là rất cần thiết. Một số điều khoản trong luật được viết khái quát để đảm bảo tính linh hoạt tuy nhiên lại đòi hỏi phải có văn bản dưới luật giải thích rõ ràng để dễ thực hiện.
Nghị định 126/2014/NĐ-CP được Chính phủ ban hành nhằm mục tiêu cụ thể hóa các quy định của luật đồng thời cung cấp cơ sở pháp lý vững chắc cho các cơ quan có thẩm quyền khi xử lý các vấn đề liên quan đến hôn nhân, tài sản, con cái, các mối quan hệ gia đình khác.
Cấu Trúc Và Phạm Vi Điều Chỉnh
Nghị định 126 gồm 4 chương với 67 điều chia thành các nhóm nội dung lớn bao gồm
-
Áp dụng tập quán về hôn nhân và gia đình
-
Chế độ tài sản của vợ chồng
-
Giải quyết các việc hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài
-
Trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong thực hiện luật
Mỗi chương đều được xây dựng rõ ràng với các điều khoản cụ thể dễ hiểu, phù hợp để áp dụng trực tiếp trong thực tiễn.
Chế Độ Tài Sản Của Vợ Chồng: Cụ Thể Và Minh Bạch Hơn
Một trong những phần được người dân quan tâm nhiều nhất trong Luật Hôn nhân và Gia đình chính là quy định về chế độ tài sản của vợ chồng. Nghị định 126 đi sâu vào hai chế độ phổ biến: chế độ tài sản theo luật định và chế độ tài sản theo thỏa thuận.
Đối với chế độ theo luật định nghị định quy định rõ về các loại tài sản được coi là tài sản chung và tài sản riêng. Các vấn đề như xác định nguồn gốc tài sản, quyền sở hữu, nghĩa vụ chứng minh tài sản trong tranh chấp được quy định một cách rõ ràng.
Đặc biệt nghị định còn hướng dẫn cụ thể cách ghi nhận thỏa thuận về tài sản vào hợp đồng hôn nhân cũng như yêu cầu về công chứng, chứng thực để thỏa thuận này có giá trị pháp lý.
Hướng Dẫn Thực Hiện Hôn Nhân Có Yếu Tố Nước Ngoài
Trong thời kỳ hội nhập toàn cầu hóa ngày càng nhiều công dân Việt Nam kết hôn với người nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài. Đây là nhóm đối tượng đặc thù thường xuyên gặp phải khó khăn trong việc đăng ký kết hôn, giải quyết ly hôn, nuôi con nuôi hay tranh chấp tài sản xuyên biên giới.
Nghị định 126 quy định rõ thẩm quyền của các cơ quan hành chính trong việc xử lý hồ sơ hôn nhân có yếu tố nước ngoài. Trong đó các cơ quan như Sở Tư pháp, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được giao nhiệm vụ chủ trì xử lý hồ sơ, kiểm tra, xác minh thông tin và cấp giấy tờ pháp lý phù hợp.
Một điểm đáng chú ý là đối với các địa phương vùng biên giới, UBND cấp xã có thể được trao thẩm quyền đăng ký kết hôn giữa công dân Việt Nam thường trú tại khu vực biên giới và người nước ngoài có quốc tịch nước láng giềng cư trú hợp pháp tại khu vực tương ứng. Đây là điểm linh hoạt trong nghị định phù hợp với điều kiện địa phương và thực tiễn xã hội.
Áp Dụng Tập Quán: Tôn Trọng Văn Hóa Nhưng Không Trái Luật
Nghị định 126 cho phép áp dụng tập quán trong các vấn đề hôn nhân và gia đình, nhưng đặt ra điều kiện rằng tập quán đó phải lành mạnh, tiến bộ, không vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội. Ví dụ một số dân tộc thiểu số có các phong tục kết hôn truyền thống đặc biệt, nếu không gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân thì vẫn có thể được công nhận.
Điều quan trọng là các cơ quan chức năng có trách nhiệm lập danh mục tập quán được phép áp dụng trên địa bàn, kèm theo hướng dẫn cụ thể để đảm bảo tính minh bạch và thống nhất trong quá trình thực thi.
Trách Nhiệm Của Các Cơ Quan, Tổ Chức Trong Việc Thi Hành
Nghị định 126 không chỉ dừng lại ở việc quy định nội dung pháp lý còn xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan hành chính, tư pháp trong quá trình tổ chức thực hiện. Bộ Tư pháp giữ vai trò chủ trì xây dựng chính sách, hướng dẫn chuyên môn; trong khi Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm tổ chức thực hiện tại địa phương.
Ngoài ra nghị định còn yêu cầu các tổ chức xã hội, đoàn thể phối hợp tuyên truyền pháp luật về hôn nhân và gia đình để nâng cao nhận thức cho người dân, nhất là tại các khu vực miền núi, vùng sâu vùng xa nơi điều kiện tiếp cận thông tin còn hạn chế.
Ý Nghĩa Của Nghị Định 126 Trong Thực Tế
Nghị định 126/2014/NĐ-CP là cầu nối quan trọng giữa lý thuyết của Luật Hôn nhân và Gia đình và thực tiễn đời sống. Những quy định rõ ràng cụ thể của nghị định giúp các cơ quan nhà nước xử lý các hồ sơ liên quan đến hôn nhân, ly hôn, nuôi con nuôi, chia tài sản… một cách nhanh chóng hiệu quả lại đúng luật.
Bên cạnh đó nghị định cũng giúp người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình từ đó có cơ sở pháp lý để bảo vệ lợi ích chính đáng. Việc nắm vững nội dung của nghị định này là rất cần thiết, không chỉ với cán bộ pháp lý còn với bất kỳ ai đang hoặc sẽ bước vào cuộc sống hôn nhân.
Trong bối cảnh xã hội đang ngày càng phát triển thì nhu cầu tiếp cận pháp luật một cách cụ thể rõ ràng là điều tất yếu. Nghị định 126/2014/NĐ-CP đã và đang là một văn bản pháp lý quan trọng. Góp phần thực thi Luật Hôn nhân Gia đình một cách hiệu quả phù hợp với thực tế.
Việc tìm hiểu với áp dụng đúng các quy định của nghị định không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân còn giúp xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc cho xã hội công bằng tiến bộ. Nếu bạn đang tìm hiểu về pháp luật gia đình hay có những vướng mắc cần giải quyết thì đừng ngần ngại tìm đọc kỹ nghị định này hay nhờ đến sự tư vấn của chuyên gia pháp lý để có hướng đi đúng đắn nhé.