Việc quản lý thuế hiệu quả là nền tảng bảo đảm nguồn thu cho ngân sách nhà nước đồng thời tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng. Nhằm thực thi đầy đủ các quy định của Luật Quản lý thuế năm 2019 chính phủ đã ban hành Nghị định 126/2020/NĐ-CP. Văn bản này đóng vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa các quy định về quyền nghĩa vụ của người nộp thuế, cơ chế quản lý cũng như cách thức xử lý các vấn đề phát sinh liên quan đến thuế cùng các khoản thu ngân sách nhà nước khác.
Bối cảnh ban hành với phạm vi điều chỉnh
Luật Quản lý thuế năm 2019 có nhiều đổi mới so với các văn bản pháp luật trước đây, yêu cầu phải có nghị định hướng dẫn chi tiết để thực thi trên thực tế. Nghị định 126 ra đời trong bối cảnh các quy định cũ đã không còn phù hợp, đặc biệt với sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế số, mô hình kinh doanh xuyên biên giới, sự đa dạng hóa trong các nguồn thu của nhà nước.
Hướng dẫn thi hành nhiều nội dung của Luật Quản lý thuế như đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế, miễn giảm, xóa nợ tiền thuế, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính thuế. Đồng thời nghị định cũng quy định về trách nhiệm của các tổ chức cá nhân có liên quan đến công tác quản lý thuế.
Những nội dung trọng tâm của Nghị định 126
Đăng ký thuế, quản lý mã số thuế
Một trong những nội dung quan trọng được nhấn mạnh trong Nghị định là quy định về đăng ký thuế với cấp mã số thuế. Người nộp thuế có thể là cá nhân, tổ chức hay doanh nghiệp đều có nghĩa vụ đăng ký thuế trong thời hạn quy định. Trường hợp có thay đổi thông tin liên quan thì người nộp thuế phải thông báo đến cơ quan thuế để điều chỉnh.
Mã số thuế được sử dụng để định danh quản lý xuyên suốt các hoạt động kê khai, nộp thuế, hoàn thuế. Nghị định cũng quy định chi tiết về điều kiện phục hồi mã số thuế đối với trường hợp đã bị khóa do vi phạm.
Quản lý các khoản thu ngoài thuế
Không chỉ dừng lại ở việc hướng dẫn quản lý thuế Nghị định 126 còn mở rộng điều chỉnh đến các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước nhưng không mang tính chất thuế. Ví dụ như phí, lệ phí, tiền phạt vi phạm hành chính, các khoản thu hồi từ chi sai ngân sách. Là điểm mới so với các văn bản trước nhằm đảm bảo đồng bộ trong công tác quản lý tài chính công.
Các cơ quan được giao nhiệm vụ thu các khoản này phải gửi hồ sơ với thông tin cho cơ quan thuế để đảm bảo việc theo dõi, đôn đốc, cưỡng chế khi cần thiết. Giúp tăng cường hiệu lực quản lý giảm thiểu tình trạng thất thu ngân sách.
Quy định về miễn, giảm, gia hạn, xóa nợ thuế
Nghị định quy định cụ thể về các trường hợp được miễn, giảm, gia hạn nộp thuế, cũng như điều kiện để được khoanh nợ hay xóa nợ thuế. Cơ quan thuế sẽ căn cứ vào hồ sơ với lý do chính đáng để ra quyết định phù hợp. Các điều kiện bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh, hỏa hoạn hay sự kiện bất ngờ khác gây thiệt hại nghiêm trọng được xem là căn cứ chính để xem xét xử lý theo hướng hỗ trợ người nộp thuế.
Đối với những khoản nợ thuế phát sinh trước thời điểm Luật Quản lý thuế năm 2019 có hiệu lực thì nghị định quy định rõ nguyên tắc chuyển tiếp cùng cách xử lý. Tạo ra sự thống nhất trong hệ thống pháp luật hạn chế tình trạng khiếu nại tranh chấp trong thực tiễn áp dụng.
Trách nhiệm phối hợp của các bên liên quan
Một nội dung đáng chú ý khác là quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức trong công tác quản lý thuế. Ngoài cơ quan thuế các ngân hàng thương mại, Kho bạc Nhà nước, cơ quan cấp giấy phép kinh doanh, cơ quan công an, các tổ chức khác cũng có vai trò trong việc cung cấp thông tin, hỗ trợ nghiệp vụ phối hợp cưỡng chế thu nợ thuế.
Việc chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước không chỉ giúp tăng cường hiệu quả quản lý mà còn tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người nộp thuế, giảm thủ tục hành chính, chi phí tuân thủ.
Tác động thực tiễn khuyến nghị cho doanh nghiệp
Ngay sau khi có hiệu lực Nghị định 126 đã tác động mạnh đến cách doanh nghiệp tổ chức bộ máy kế toán thuế, lập kế hoạch tài chính xây dựng chiến lược tuân thủ pháp luật. Doanh nghiệp phải chủ động cập nhật quy định mới rà soát lại toàn bộ quy trình kê khai, đăng ký mã số thuế, chuẩn bị hồ sơ đúng chuẩn mực pháp lý.
Đối với các doanh nghiệp có mô hình kinh doanh qua mạng cung cấp dịch vụ số xuyên biên giới hay có các khoản thu không thường xuyên, việc nắm vững Nghị định 126 là điều kiện tiên quyết để tránh các rủi ro liên quan đến nghĩa vụ thuế.
Các doanh nghiệp cũng nên thường xuyên làm việc với cơ quan thuế để cập nhật tình hình nợ thuế, điều chỉnh sai sót kịp thời, tận dụng các cơ chế hỗ trợ như gia hạn, miễn giảm khi có đủ điều kiện hợp pháp.
Nghị định 126/2020/NĐ-CP là bước tiến lớn trong nỗ lực cải cách quản lý thuế ở Việt Nam. Với các quy định chi tiết, rõ ràng toàn diện nghị định không chỉ hỗ trợ cơ quan thuế nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật còn giúp người nộp thuế hiểu rõ hơn quyền nghĩa vụ của mình. Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng đa dạng với hội nhập thì việc tuân thủ đúng Nghị định 126 sẽ là yếu tố then chốt để doanh nghiệp phát triển bền vững, minh bạch tránh các rủi ro pháp lý không đáng có.