Trong đời sống hàng ngày không ít người có thể đã từng thực hiện hay chứng kiến các hành vi vi phạm pháp luật mà không hề nhận ra. Vi phạm pháp luật không chỉ là trộm cắp, đánh nhau hay phạm tội nghiêm trọng. Nhiều hành vi nhỏ nhưng trái với quy định của pháp luật cũng được xem là vi phạm và có thể bị xử phạt. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm vi phạm pháp luật, hậu quả của các hành vi này đặc biệt là các dạng hành vi không hành động với vi phạm trên không gian mạng.
Vi phạm pháp luật là gì
Vi phạm pháp luật là hành vi trái với quy định của pháp luật hiện hành. Hành vi này có thể do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện, cố ý hoặc vô ý nhưng đều gây ảnh hưởng đến trật tự xã hội, quyền lợi của người khác hay lợi ích của Nhà nước.
Hành vi vi phạm không nhất thiết phải là hành động tích cực như phá hoại hay tấn công. Có những vi phạm mang tính chất không hành động tức là người có nghĩa vụ không thực hiện trách nhiệm pháp lý mà mình phải làm. Ví dụ như không cấp cứu người bị nạn khi có khả năng, không đóng thuế đúng hạn, không tố giác tội phạm khi biết thông tin.
10 hành vi vi phạm pháp luật phổ biến
Dưới đây là danh sách 10 hành vi vi phạm pháp luật thường gặp trong thực tế bao gồm cả các hành vi xảy ra trong đời sống thực và trên không gian mạng.
Thứ nhất là trộm cắp tài sản. Là hành vi chiếm đoạt tài sản của người khác một cách trái phép là vi phạm pháp luật hình sự. Mức độ xử phạt tùy thuộc vào giá trị tài sản và hoàn cảnh thực hiện.
Thứ hai là vi phạm giao thông đường bộ. Bao gồm các hành vi như vượt đèn đỏ, không đội mũ bảo hiểm, lái xe khi đã uống rượu bia hay chạy quá tốc độ. Là những hành vi vi phạm hành chính có thể bị phạt tiền và tước bằng lái.
Thứ ba là bạo lực gia đình. Hành vi đánh đập, chửi bới, cưỡng ép tinh thần hay thể chất với người trong gia đình là vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình, có thể bị xử phạt hành chính hay truy cứu hình sự.
Thứ tư là tung tin sai sự thật trên mạng xã hội. Đăng tải thông tin không kiểm chứng, bịa đặt hay xúc phạm danh dự người khác trên mạng được xem là hành vi vi phạm pháp luật mạng có thể bị xử phạt hành chính hoặc hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.
Thứ năm là hành vi quấy rối tình dục nơi công cộng hoặc nơi làm việc. Dù không phải lúc nào cũng cấu thành tội phạm hình sự nhưng đây là hành vi vi phạm đạo đức xã hội và pháp luật về bình đẳng giới có thể bị xử lý kỷ luật hay phạt hành chính.
Thứ sáu là kinh doanh không phép. Mở cửa hàng, dịch vụ hay hoạt động buôn bán khi chưa có giấy phép kinh doanh là vi phạm pháp luật thương mại và bị xử phạt hành chính, nặng hơn có thể bị đình chỉ hoạt động.
Thứ bảy là hủy hoại tài sản công cộng. Hành vi viết bậy lên tường, phá hoại ghế đá công viên, đập phá tài sản trong khu dân cư là vi phạm hình sự hay hành chính tùy mức độ.
Thứ tám là sử dụng ma túy tàng trữ chất cấm. Là hành vi bị cấm tuyệt đối và bị xử lý nghiêm minh theo Bộ luật Hình sự. Người sử dụng có thể bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Thứ chín là trốn nghĩa vụ quân sự. Không chấp hành lệnh gọi nhập ngũ hay có hành vi gian dối để tránh nghĩa vụ là vi phạm pháp luật quốc phòng và có thể bị xử phạt hình sự.
Thứ mười là không cứu giúp người bị nạn trong tình huống có thể. Là một dạng hành vi vi phạm pháp luật không hành động. Dù không trực tiếp gây hại nhưng việc làm ngơ trước hoàn cảnh nguy cấp có thể bị coi là vi phạm pháp luật nếu có hậu quả nghiêm trọng.
Hành vi vi phạm pháp luật không hành động
Trong thực tế, không phải mọi hành vi vi phạm đều là do làm sai. Có những trường hợp người ta bị xem là vi phạm pháp luật chỉ vì không làm đúng nghĩa vụ. Được gọi là hành vi không hành động.
Ví dụ điển hình là việc không thực hiện nghĩa vụ đóng thuế, không tham gia nghĩa vụ quân sự khi được gọi, không tố giác tội phạm dù có đầy đủ thông tin. Những hành vi này tuy thụ động nhưng lại gây ảnh hưởng lớn đến trật tự và hiệu quả thực thi pháp luật.
Không hành động khi có nghĩa vụ phải làm được xem là thiếu trách nhiệm pháp lý có thể dẫn đến hình phạt tương ứng theo mức độ nghiêm trọng.
Hành vi vi phạm trên không gian mạng
Không gian mạng ngày càng trở thành nơi xảy ra nhiều hành vi vi phạm pháp luật phức tạp. Những vi phạm phổ biến bao gồm
-
Đăng tải nội dung xâm phạm đời tư, danh dự người khác
-
Lừa đảo qua mạng, giả mạo tài khoản ngân hàng hoặc thương hiệu
-
Phát tán phần mềm độc hại, tấn công hệ thống thông tin
-
Mua bán dữ liệu cá nhân mà không được phép
-
Tổ chức cá cược, đánh bạc online trái pháp luật
Việc xử lý hành vi vi phạm trên không gian mạng đòi hỏi công nghệ cùng sự phối hợp liên ngành. Pháp luật Việt Nam hiện đã có Luật An ninh mạng và các nghị định liên quan để xử lý các trường hợp này trong đó có cả biện pháp hành chính và hình sự.
Hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật
Hậu quả pháp lý là điều chắc chắn đối với mọi hành vi vi phạm. Tuy nhiên hậu quả xã hội và đạo đức đôi khi còn nghiêm trọng hơn. Người vi phạm có thể mất uy tín bị cô lập khỏi cộng đồng hay mất cơ hội nghề nghiệp.
Đối với vi phạm hành chính, hậu quả là phạt tiền, cảnh cáo, buộc khôi phục hiện trạng hay đình chỉ hoạt động. Đối với vi phạm hình sự, hậu quả có thể là bị kết án tù, cải tạo hay thậm chí bị phạt tử hình với các tội đặc biệt nghiêm trọng.
Ngoài ra còn có hậu quả dân sự như buộc bồi thường thiệt hại hay xin lỗi công khai hay thực hiện nghĩa vụ theo phán quyết của tòa án.
Vi phạm pháp luật không chỉ giới hạn ở những hành vi nghiêm trọng còn có thể bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt đôi khi là sự thờ ơ thiếu hiểu biết. Mỗi người cần chủ động học hỏi cập nhật quy định mới rồi cả điều chỉnh hành vi sống sao cho đúng luật có trách nhiệm với văn minh.
Nhận diện sớm hành vi vi phạm không chỉ giúp phòng tránh rắc rối pháp lý còn góp phần xây dựng môi trường sống an toàn tôn trọng lẫn nhau. Pháp luật không ở đâu xa mà ở trong từng quyết định với hành động hằng ngày của mỗi cá nhân.