Pháp luật là một trong những công cụ quản lý xã hội quan trọng nhất của Nhà nước. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu đúng và đầy đủ về pháp luật. Trong thực tế nhiều người vẫn có những quan niệm sai lầm thiếu chính xác dẫn đến việc áp dụng không đúng hay đánh giá sai vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội. Bài viết này sẽ chỉ ra một số phát biểu sai phổ biến khi nói về pháp luật từ đó giúp bạn đọc hiểu rõ hơn bản chất với chức năng của pháp luật để có cái nhìn đúng đắn khách quan hơn.
Pháp luật chỉ điều chỉnh hành vi của cá nhân
Đây là một trong những phát biểu sai thường gặp nhất. Trên thực tế pháp luật không chỉ điều chỉnh hành vi của cá nhân mà còn điều chỉnh hành vi của tổ chức doanh nghiệp cơ quan nhà nước và cả cộng đồng xã hội. Từ việc cá nhân ký hợp đồng mua bán hàng hóa đến doanh nghiệp đầu tư sản xuất kinh doanh hay cơ quan nhà nước ban hành quyết định hành chính tất cả đều nằm trong phạm vi điều chỉnh của pháp luật. Do đó cần hiểu rằng pháp luật có phạm vi bao trùm rất rộng không chỉ dừng lại ở hành vi cá nhân mà còn kiểm soát hành vi pháp lý của cả hệ thống xã hội.
Pháp luật luôn phản ánh ý chí của toàn thể nhân dân
Câu nói này nghe có vẻ đúng nhưng không hoàn toàn chính xác. Trong các nhà nước pháp quyền hiện đại đặc biệt là các nền dân chủ pháp luật được xem là sự thể hiện ý chí của nhân dân thông qua đại diện của họ trong cơ quan lập pháp. Tuy nhiên trong thực tế pháp luật thường phản ánh chủ yếu ý chí của lực lượng cầm quyền hoặc giai cấp thống trị trong xã hội ở từng giai đoạn lịch sử. Ý chí của toàn thể nhân dân chỉ được phản ánh khi có cơ chế dân chủ rộng rãi minh bạch và hệ thống giám sát quyền lực chặt chẽ. Như vậy không thể khẳng định một cách tuyệt đối rằng pháp luật luôn là tiếng nói của toàn thể nhân dân.
Pháp luật và đạo đức là một
Đây là sự nhầm lẫn phổ biến giữa hai hệ thống quy phạm xã hội có mối quan hệ chặt chẽ nhưng không đồng nhất. Đạo đức là hệ thống quy tắc mang tính tự nguyện xuất phát từ lương tâm xã hội không có chế tài cưỡng chế bằng quyền lực Nhà nước. Trong khi đó pháp luật là hệ thống quy phạm mang tính bắt buộc có hiệu lực pháp lý và được Nhà nước đảm bảo thi hành bằng các biện pháp cưỡng chế. Có nhiều hành vi được xã hội coi là trái đạo đức nhưng không vi phạm pháp luật chẳng hạn như nói dối trong quan hệ cá nhân hoặc thờ ơ với người khác gặp khó khăn. Ngược lại cũng có những hành vi vi phạm pháp luật nhưng trong hoàn cảnh nhất định vẫn được cộng đồng cảm thông như vượt đèn đỏ để cấp cứu người bệnh. Vì vậy cần phân biệt rõ pháp luật và đạo đức là hai lĩnh vực riêng biệt tuy có giao thoa nhưng không trùng nhau.
Pháp luật không bao giờ thay đổi
Khẳng định này hoàn toàn sai lầm. Pháp luật luôn được điều chỉnh và thay đổi để phù hợp với sự phát triển của xã hội. Khi xã hội có sự biến đổi về kinh tế chính trị văn hóa thì pháp luật cũng cần điều chỉnh theo để đảm bảo hiệu quả quản lý và ổn định trật tự xã hội. Thực tế cho thấy các đạo luật lớn như Luật Đất đai Luật Hôn nhân và Gia đình hay Bộ luật Hình sự đều trải qua nhiều lần sửa đổi bổ sung. Điều này cho thấy tính linh hoạt và tiến bộ của pháp luật hiện đại. Việc cho rằng pháp luật bất biến dẫn đến tâm lý bảo thủ không chấp nhận thay đổi và cản trở sự phát triển xã hội.
Pháp luật chỉ cần thiết cho những người làm luật
Đây là một quan niệm sai lầm rất phổ biến đặc biệt ở những người không làm trong lĩnh vực pháp lý. Trên thực tế pháp luật có vai trò thiết yếu với tất cả mọi người trong xã hội từ học sinh sinh viên người lao động công nhân viên chức đến doanh nhân cán bộ lãnh đạo. Mọi hành vi trong đời sống từ đi học đi làm tham gia giao thông ký hợp đồng kết hôn đến mua bán tài sản đều chịu sự điều chỉnh của pháp luật. Do đó ai cũng cần hiểu biết pháp luật để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bản thân và thực hiện nghĩa vụ công dân một cách đúng đắn. Việc thiếu kiến thức pháp luật có thể dẫn đến những rủi ro nghiêm trọng trong cuộc sống cá nhân và công việc.
Chỉ cần không vi phạm pháp luật là đủ
Câu nói này thể hiện một lối sống thực dụng bỏ qua yếu tố đạo đức xã hội. Pháp luật chỉ là mức tối thiểu của hành vi được phép trong khi đạo đức mới là chuẩn mực cao hơn mà xã hội mong muốn mỗi cá nhân hướng tới. Có nhiều hành vi tuy không bị pháp luật cấm nhưng vẫn bị xã hội phê phán như gian dối trong thi cử lừa dối trong quan hệ tình cảm lợi dụng kẽ hở pháp luật để trục lợi. Sống đúng pháp luật là cần thiết nhưng sống đẹp sống có trách nhiệm còn đòi hỏi mỗi người phải tuân thủ các giá trị đạo đức chuẩn mực xã hội. Một xã hội chỉ phát triển bền vững khi cả pháp luật và đạo đức cùng tồn tại và bổ sung cho nhau.
Pháp luật chỉ trừng phạt không mang tính nhân đạo
Đây là cách hiểu sai lệch về bản chất của pháp luật. Pháp luật không chỉ có chức năng trừng phạt mà còn có chức năng giáo dục phòng ngừa và bảo vệ. Trong lĩnh vực hình sự việc xử lý người phạm tội không chỉ nhằm trừng trị mà còn giúp họ cải tạo hoàn lương tái hòa nhập cộng đồng. Trong lĩnh vực dân sự pháp luật đóng vai trò điều chỉnh mối quan hệ giữa các bên trên nguyên tắc công bằng bình đẳng và tự nguyện. Ngoài ra pháp luật còn có chức năng bảo vệ quyền con người thúc đẩy sự tiến bộ xã hội và gìn giữ trật tự ổn định. Do đó nhìn nhận pháp luật một cách toàn diện và nhân văn là cần thiết để thấy được vai trò tích cực của nó trong đời sống xã hội.
Pháp luật là một lĩnh vực đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc chính xác. Những quan niệm sai lầm khi nói về pháp luật không chỉ làm hạn chế nhận thức pháp lý còn có thể dẫn đến hành vi sai trái trong thực tế. Vì vậy mỗi người dân cần trang bị cho mình kiến thức pháp luật cơ bản để sống với làm việc đúng luật đồng thời đóng góp vào xây dựng một xã hội công bằng văn minh tiến bộ. Sự hiểu biết đúng về pháp luật sẽ là nền tảng cho một cuộc sống ổn định an toàn có trách nhiệm.
Tag phát biểu nào sai khi nói về pháp luật