Quy phạm pháp luật là nền tảng điều chỉnh hành vi trong xã hội. Hiểu đúng về quy phạm pháp luật giúp bảo vệ quyền lợi nghĩa vụ, duy trì trật tự xã hội. Bài viết này sẽ trả lời các câu hỏi thường gặp về quy phạm pháp luật, bộ phận cấu thành, tính quy phạm phổ biến phân biệt với quy phạm xã hội.
1. Quy Phạm Pháp Luật Là Quy Tắc Xử Sự Như Thế Nào
Quy phạm pháp luật là quy tắc xử sự chung mang tính bắt buộc được nhà nước ban hành hay thừa nhận nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội trong phạm vi pháp luật. Nó quy định quyền nghĩa vụ của các chủ thể đồng thời quy định chế tài xử lý khi vi phạm.
Quy phạm pháp luật có tính phổ biến, bắt buộc được bảo đảm thực hiện bằng quyền lực của nhà nước.
2. Quy Phạm Pháp Luật Tồn Tại Trong Xã Hội Nào
Quy phạm pháp luật tồn tại trong xã hội có nhà nước pháp quyền, nơi nhà nước ban hành thực thi pháp luật. Tại đây quy phạm pháp luật là công cụ để nhà nước quản lý xã hội điều chỉnh các quan hệ xã hội nhằm bảo đảm trật tự, công bằng phát triển bền vững.
Xã hội không có nhà nước pháp quyền sẽ thiếu các quy phạm pháp luật hiệu quả gây ra tình trạng vô pháp luật hay luật rừng.
3. Bộ Phận Không Thể Thiếu Trong Quy Phạm Pháp Luật Là Gì
Bộ phận không thể thiếu trong cấu trúc quy phạm pháp luật là giả định, quy định, chế tài.
-
Giả định. Xác định điều kiện, tình huống mà quy phạm được áp dụng.
-
Quy định. Nội dung quy phạm, quyền nghĩa vụ được xác lập.
-
Chế tài. Biện pháp cưỡng chế hay hậu quả pháp lý khi vi phạm quy phạm.
Ba bộ phận tạo nên tính đầy đủ khả thi của quy phạm pháp luật.
4. Quy Phạm Pháp Luật Có Phải Là Quy Phạm Xã Hội
Quy phạm pháp luật với quy phạm xã hội đều là quy tắc xử sự nhưng có sự khác biệt cơ bản
| Tiêu chí | Quy phạm pháp luật | Quy phạm xã hội |
|---|---|---|
| Tính bắt buộc | Bắt buộc chung, có chế tài nhà nước | Bắt buộc về mặt xã hội, không có chế tài pháp lý |
| Cơ quan ban hành | Do nhà nước hay cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành | Do xã hội, cộng đồng, nhóm người tạo ra |
| Hình thức | Văn bản pháp luật, quy phạm bằng văn bản | Quy tắc đạo đức, tập quán, phong tục |
| Chế tài xử lý | Xử phạt hành chính, hình sự, dân sự | Phê phán, giáo dục, trách nhiệm xã hội |
| Phạm vi áp dụng | Phạm vi rộng, toàn quốc hay vùng lãnh thổ | Phạm vi hẹp, nhóm xã hội hay cộng đồng cụ thể |
Như vậy quy phạm pháp luật là một loại quy phạm xã hội nhưng có tính chất bắt buộc được bảo đảm bằng quyền lực nhà nước.
5. Tính Quy Phạm Phổ Biến Của Pháp Luật Là Gì
Tính quy phạm phổ biến của pháp luật là đặc điểm áp dụng chung cho tất cả các chủ thể trong phạm vi điều chỉnh của quy phạm, không giới hạn đối tượng hay trường hợp cụ thể.
Khác với các quy phạm cá biệt hay quy phạm áp dụng cho từng trường hợp riêng lẻ. Tính này đảm bảo pháp luật có tính nhất quán, công bằng mà hiệu lực trên toàn xã hội.
6. Các Yếu Tố Cấu Thành Quy Phạm Pháp Luật
Các yếu tố cấu thành quy phạm pháp luật bao gồm
-
Bộ phận giả định xác định điều kiện, tình huống để áp dụng quy phạm.
-
Bộ phận quy định xác lập quyền nghĩa vụ, hành vi được phép hay bị cấm.
-
Bộ phận chế tài quy định hậu quả pháp lý khi vi phạm.
Ngoài ra còn có các yếu tố hỗ trợ như nguyên tắc pháp luật, thể thức ban hành, phạm vi điều chỉnh.
Hiểu rõ về quy phạm pháp luật, bộ phận cấu thành, tính quy phạm phổ biến với sự khác biệt với quy phạm xã hội là nền tảng quan trọng để áp dụng pháp luật chính xác hiệu quả. Những kiến thức này giúp bảo vệ quyền lợi nghĩa vụ của cá nhân lẫn tổ chức góp phần xây dựng xã hội công bằng, trật tự.