Trong thời đại số, nhóm chat trở thành nơi giao tiếp quen thuộc để hội họp với trao đổi thông tin giữa bạn bè, gia đình, đồng nghiệp hay cộng đồng chung sở thích. Dù có vẻ đơn giản nhưng hoạt động trong nhóm chat vẫn cần tuân thủ một số quy định pháp lý với quy tắc văn minh để bảo đảm quyền riêng tư, an toàn hiệu quả giao tiếp. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm về luật nhóm chat cùng xác định hành vi đúng, hành vi vi phạm, trách nhiệm khi phát sinh tranh chấp cũng như cách xây dựng một văn hóa ứng xử lành mạnh trong môi trường online.
Luật nhóm chat là gì và cơ sở pháp lý
Nhóm chat, nhóm trên mạng xã hội như Messenger của Facebook, không có luật được ban hành riêng. Tuy nhiên mọi hành vi trong nhóm đó đều phải tuân thủ những quy định pháp luật hiện hành như luật An ninh mạng, luật Báo chí, luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, luật Sở hữu trí tuệ, luật Dân sự, luật Hình sự…
Thực chất, khi tham gia nhóm trò chuyện, người dùng đã mặc định chấp thuận bộ quy tắc do chủ nhóm đề ra. Những nội dung bắt buộc như cấm chia sẻ tin giả, không xúc phạm người khác, bảo vệ dữ liệu cá nhân, cấm đăng nội dung vi phạm bản quyền đều có cơ sở pháp lý rõ ràng. Do đó nhóm chat cần vận hành theo hai cấp độ quy định như một là nội quy nhóm do người quản lý thiết lập, hai là luật pháp nói chung mà người nào vi phạm đều chịu xử lý.
Vai trò và lợi ích của bộ quy tắc trong nhóm chat
Bộ quy tắc nhóm chat có vai trò định hướng hành vi thiết lập văn hóa ứng xử tạo môi trường an toàn và minh bạch. Cụ thể như sau
-
Giúp tránh hiểu nhầm và xung đột giữa các thành viên
-
Bảo vệ quyền ngôn luận, quyền riêng tư của mọi người tham gia
-
Góp phần hạn chế spam, quảng cáo lén lút, vi phạm bản quyền hoặc tôn giáo, sắc tộc
-
Hỗ trợ hiệu quả điều phối nội dung trong nhóm lớn như cộng đồng học tập, chia sẻ kiến thức, làm việc
Khi người dùng nhận thức rõ vai trò của quy tắc thì tương tác giữa các thành viên không chỉ trơn tru mà còn mang lại chất lượng thông tin cao hơn.
Các hành vi bị cấm theo quy định pháp luật
Một số hành vi trong nhóm chat có thể bị xử lý theo luật hiện hành nếu vi phạm nghiêm trọng
1 Vi phạm luật An ninh mạng
-
Đăng tin sai sự thật, tin bịa đặt gây hoang mang xã hội
-
Kích động bạo lực, thù hằn dân tộc, tôn giáo
-
Xúc phạm lãnh đạo, cơ quan Nhà Nước
2 Vi phạm bản quyền
-
Sao chép, chia sẻ trái phép văn bản, hình ảnh, video có bản quyền mà không được cấp phép
3 Vi phạm quyền riêng tư
-
Công khai hình ảnh, thông tin cá nhân người khác mà không có sự đồng ý
4 Phân biệt đối xử, xúc phạm
-
Dùng lời lẽ tục tĩu, miệt thị, gây tổn thương về giới tính, tôn giáo, sắc tộc…
Nếu hành vi đủ yếu tố cấu thành tội phạm, cá nhân có thể bị xử lý hành chính hoặc hàng triệu đến hàng chục triệu đồng như luật An ninh mạng, luật Báo chí, luật Sở hữu trí tuệ.
Phân biệt quy tắc nội bộ nhóm và quy định pháp luật
Mỗi nhóm chat nên xây dựng một bộ nội quy rõ ràng, ví dụ quy định tránh spam, quảng cáo, đề nghị nội dung tương tác, cách xử lý khi vi phạm.
Quy tắc nội bộ là sự cam kết của thành viên với mục đích giữ môi trường lành mạnh. Nếu vi phạm, người quản lý có quyền cảnh báo, nhắc nhở, tạm dừng quyền chat thậm chí loại thành viên ra khỏi nhóm. Đây là những biện pháp xã hội hóa, không mang tính cưỡng chế bởi luật pháp.
Ngược lại, nếu hành vi vi phạm nội dung pháp luật, cá nhân có thể bị người tố cáo ra cơ quan chức năng. Khi đó hệ thống tư pháp có quyền điều tra xử phạt hành chính hay khởi tố hình sự nếu đủ yếu tố phạm tội. Vì vậy vai trò của quy tắc nội bộ và luật pháp bổ trợ cho nhau để đảm bảo quyền và trách nhiệm trong môi trường mạng.
Cách xây dựng bộ nội quy nhóm chat
Để tạo ra quy tắc hiệu quả bạn có thể
-
Xác định mục đích nhóm như học tập, cộng đồng sở thích, hỗ trợ khách hàng…
-
Đặt ra danh sách hành vi được phép và không được phép
-
Xác định mức xử lý khi vi phạm bao gồm nhắc nhở, cảnh báo, mời ra khỏi nhóm
-
Gợi ý văn hóa ứng xử phù hợp. Ví dụ sử dụng lời lẽ tích cực, tôn trọng khi tranh luận
-
Ghi rõ địa chỉ hoặc hướng dẫn liên hệ nếu muốn phản ánh vi phạm nghiêm trọng
Một bộ nội quy rõ ràng, hẹp nhưng dễ hiểu sẽ tạo môi trường nhóm thân thiện, hiệu quả và bền lâu.
Trách nhiệm của quản trị viên và thành viên
Quản trị viên (admin) đóng vai trò then chốt. Họ setup nội quy, phê duyệt thành viên, xử lý vi phạm theo đúng quy định. Tuy nhiên admin cũng cần minh bạch trong các quyết định lắng nghe phản hồi từ thành viên để điều chỉnh linh hoạt.
Thành viên cần
-
Tôn trọng nội quy và không gian chung
-
Kiểm tra thông tin trước khi chia sẻ
-
Khi thấy hành vi vi phạm nên báo admin để xử lý kịp thời
-
Tham gia xây dựng môi trường tích cực bằng cách chia sẻ ý kiến mang tính xây dựng
Sự kết hợp giữa trách nhiệm tập thể và quyền quản trị dân chủ tạo điều kiện để nhóm chat vận hành hiệu quả.
Nhóm chat không đơn thuần là nơi trao đổi thông tin còn là không gian xã hội trong môi trường số. Luật nhóm chat không phải là bộ luật được ban hành nhưng là sự kết tinh giữa quy định pháp luật hiện hành và nội quy nội bộ do cộng đồng chung xây dựng. Khi mọi người đều tuân thủ nội quy rõ ràng thì chịu trách nhiệm về lời nói với hành động trong môi trường mạng, nhóm chat sẽ trở thành nơi hữu ích, an toàn và nhiều giá trị. Nhà nước quy định khung chung để bảo vệ quyền của mọi người còn cộng đồng nhóm tự xây dựng không gian văn minh thì đây chính là sự kết hợp tinh tế giữa luật pháp với văn hóa ứng xử mạng.