Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật tại Việt Nam luôn cần được rà soát cập nhật liên tục để bảo đảm tính hợp lý phù hợp với thực tiễn xã hội. Trong quá trình này việc ban hành các quyết định bãi bỏ văn bản cũ là bước quan trọng giúp gỡ bỏ những quy định lỗi thời hay trái với luật mới. Nếu không được bãi bỏ đúng lúc những văn bản này có thể gây nhầm lẫn cho cơ quan áp dụng pháp luật ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của công dân.
Một quyết định bãi bỏ được ban hành sẽ có tác dụng pháp lý chính thức loại bỏ hiệu lực của văn bản trước đó đồng thời góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật minh bạch và nhất quán.
Cơ sở pháp lý để ra quyết định bãi bỏ
Việc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật phải dựa trên quy định của luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật cùng với các văn bản hướng dẫn có liên quan. Cơ quan có thẩm quyền chỉ được bãi bỏ những văn bản do chính mình ban hành hay những văn bản thuộc thẩm quyền quản lý nếu có sự phân cấp từ cấp trên.
Đối với từng cấp từ trung ương đến địa phương việc ban hành quyết định bãi bỏ cần được thực hiện đúng trình tự đảm bảo không vượt thẩm quyền với nội dung phải phù hợp với quy định pháp luật hiện hành.
Các hình thức bãi bỏ văn bản
Văn bản có thể bị bãi bỏ toàn bộ nếu không còn phù hợp hay bị bãi bỏ một phần khi chỉ một số điều khoản không còn áp dụng được. Quyết định bãi bỏ cần ghi rõ nội dung cụ thể điều khoản nào bị bãi bỏ thời điểm bắt đầu hết hiệu lực cùng điều khoản nào vẫn được giữ nguyên.
Có thể bãi bỏ bằng nghị định thông tư hay quyết định hành chính tùy thuộc vào hình thức văn bản ban đầu với cơ quan ban hành.
Quy trình soạn thảo ban hành quyết định bãi bỏ
Bước đầu tiên là rà soát hệ thống văn bản hiện hành xác định những văn bản không còn phù hợp.
Sau đó cơ quan chuyên môn sẽ lập hồ sơ đề xuất kèm theo bản dự thảo quyết định bãi bỏ trình lãnh đạo cơ quan xem xét. Hồ sơ phải nêu rõ lý do nội dung bãi bỏ phạm vi với đối tượng ảnh hưởng cũng như hiệu lực dự kiến.
Tiếp theo dự thảo được gửi xin ý kiến từ các phòng ban bộ phận liên quan trong nội bộ cơ quan hay từ các cơ quan ngang cấp nếu văn bản có tác động rộng.
Sau khi hoàn chỉnh dự thảo lãnh đạo cơ quan sẽ ký ban hành quyết định chính thức bãi bỏ văn bản. Cần được công bố công khai để người dân tổ chức với doanh nghiệp biết và thực hiện đúng theo pháp luật.
Những nội dung cần có trong một quyết định bãi bỏ
Mỗi quyết định bãi bỏ phải có đầy đủ quốc hiệu tiêu ngữ tên loại văn bản số hiệu ngày ban hành tên cơ quan ban hành phần nội dung chính xác với phần điều khoản thi hành.
Trong nội dung văn bản cần nêu rõ tên văn bản bị bãi bỏ ngày ban hành số hiệu cơ quan ban hành văn bản đó lý do bãi bỏ cùng thời điểm quyết định bắt đầu có hiệu lực.
Nếu bãi bỏ một phần cần ghi rõ cụ thể điều khoản hay nội dung nào không còn được áp dụng tránh gây hiểu nhầm khi thực thi pháp luật.
Công bố hiệu lực của quyết định bãi bỏ
Sau khi được ký quyết định bãi bỏ cần được công khai thông qua cổng thông tin điện tử hay công báo để đảm bảo mọi cá nhân tổ chức đều có thể tiếp cận thực hiện đúng.
Thời điểm có hiệu lực được ghi rõ trong quyết định thường là sau ngày công bố hay theo mốc thời gian nhất định để các bên liên quan có thời gian chuẩn bị.
Một số ví dụ thực tiễn về quyết định bãi bỏ
Chính phủ đã từng ban hành nghị định bãi bỏ hàng loạt thông tư hướng dẫn của các bộ ngành không còn phù hợp với luật mới trong lĩnh vực đầu tư doanh nghiệp giáo dục.
Một số tỉnh thành cũng đã tổ chức rà soát ban hành quyết định bãi bỏ các quyết định quy phạm trước đó của ủy ban nhân dân khi tổ chức lại đơn vị hành chính hay thay đổi chính sách địa phương.
Đã góp phần làm sạch hệ thống văn bản giảm gánh nặng thủ tục hành chính giúp người dân doanh nghiệp dễ dàng tuân thủ pháp luật hơn.
Lưu ý trong áp dụng giám sát thực hiện quyết định bãi bỏ
Sau khi quyết định bãi bỏ được ban hành các cơ quan chuyên môn cần cập nhật thông tin điều chỉnh quy trình công việc để phù hợp với tình trạng pháp lý mới.
Việc theo dõi kiểm tra thực hiện cần được giao cho cơ quan tư pháp hay cơ quan pháp chế có chuyên môn để đảm bảo các văn bản bị bãi bỏ không còn được áp dụng trong thực tiễn.
Đồng thời người dân tổ chức cũng cần theo dõi các công bố chính thức để kịp thời điều chỉnh hành vi của mình tránh vi phạm pháp luật do áp dụng nhầm văn bản đã bị bãi bỏ.
Quyết định bãi bỏ văn bản quy phạm pháp luật là một phần thiết yếu của công tác hoàn thiện hệ thống pháp luật. Việc thực hiện đúng quy trình minh bạch đúng thẩm quyền sẽ giúp tăng cường pháp chế giảm thiểu rủi ro pháp lý bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người dân tổ chức.