Thơ Nôm Đường luật là thể thơ mang đặc trưng Đường luật nhưng được viết bằng chữ Nôm, tức là chữ viết của người Việt. Đây là một sự kết hợp giữa thơ Đường luật của Trung Quốc với ngôn ngữ dân tộc của Việt Nam. Thể thơ này có một số đặc điểm riêng biệt rất quan trọng trong văn học dân tộc, đặc biệt là trong giai đoạn thế kỷ 18 đến thế kỷ 19.
Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về thơ Nôm Đường luật, đặc điểm của thể thơ này, các yếu tố tiếp thu từ thơ Đường cùng sự phát triển của thể thơ này qua các tác phẩm của các thi nhân nổi tiếng.
1. Thơ Nôm Đường Luật Là Gì
Thơ Nôm Đường luật là thể thơ được viết bằng chữ Nôm theo quy tắc của Đường luật trong thơ Trung Quốc. Đường luật là những quy định về số chữ, niêm luật, bằng trắc trong mỗi câu thơ, tạo nên nhịp điệu, âm hưởng đặc trưng cho thơ.
Đặc điểm của thơ Nôm Đường luật
-
Chữ Nôm: Là chữ viết dùng để ghi tiếng Việt, khác với chữ Hán (chữ Trung Quốc).
-
Đường luật: Là các quy định chặt chẽ về cấu trúc của thơ bao gồm việc chia câu thành 7 chữ (thất ngôn) hoặc 5 chữ (ngũ ngôn) và tuân theo các quy tắc về niêm luật, bằng trắc.
Do sự ảnh hưởng của văn học Trung Quốc, thơ Nôm Đường luật được coi là một cách tiếp thu và cải biên các nguyên lý thơ của thơ Đường vào ngôn ngữ và văn hóa dân tộc Việt Nam.
2. Đặc Điểm Của Thơ Nôm Đường Luật
Thơ Nôm Đường luật có nhiều đặc điểm nổi bật, chủ yếu là sự kết hợp giữa quy tắc thơ Đường luật và ngôn ngữ Việt Nam
1. Tuân theo cấu trúc chặt chẽ
-
Mỗi bài thơ Nôm Đường luật thường được viết theo thể thất ngôn bát cú (8 câu, mỗi câu 7 chữ) hoặc lục bát với quy định về bằng trắc rất khắt khe.
-
Các bài thơ này thường có niêm luật rất chặt chẽ, có sự đối xứng giữa các câu, sự xen kẽ giữa bằng và trắc trong mỗi câu thơ.
2. Bố cục cân đối
-
Thường tuân theo nguyên tắc tứ tuyệt, tức là chia thành 4 đoạn với 2 câu đầu có thể đưa ra vấn đề, 2 câu tiếp theo phát triển, 2 câu cuối có thể đưa ra kết luận hoặc suy ngẫm.
3. Chất thơ lục bát hoặc thất ngôn
-
Cấu trúc câu thơ có thể là thất ngôn (7 chữ/câu) hoặc lục ngôn (6 chữ/câu), tùy vào thể thơ được sử dụng.
-
Các câu thơ đều phải tuân theo quy tắc về thanh điệu và vần điệu.
3. Yếu Tố Tiếp Thu Của Thơ Nôm Đường Luật
Thơ Nôm Đường luật không chỉ kế thừa các nguyên tắc của thơ Đường mà còn mang đậm ảnh hưởng của văn hóa và ngôn ngữ Việt Nam
1. Tiếp thu từ thơ Đường
-
Thơ Đường của Trung Quốc có ảnh hưởng sâu sắc đối với thơ Nôm Đường luật. Thơ Đường luật chú trọng đến các yếu tố như niêm luật, bằng trắc, vần điệu.
-
Những thi nhân Việt Nam đã tiếp thu các quy tắc này, đồng thời biến tấu chúng sao cho phù hợp với âm điệu và ngữ pháp của tiếng Việt.
2. **Ảnh hưởng của văn hóa dân tộc
-
Các tác giả viết thơ Nôm Đường luật đã kết hợp các hình ảnh, điển tích, tư tưởng dân tộc vào thơ, tạo nên sự phát triển độc đáo của thể thơ này trong văn học Việt Nam.
-
Các chủ đề trong thơ Nôm Đường luật không chỉ phản ánh tình cảm cá nhân mà còn đề cập đến những vấn đề lớn như nhân tình thế thái, đạo lý, tình yêu nước.
4. Thơ Nôm Đường Luật Thất Ngôn Xen Lục Ngôn
Một số thi nhân đã sáng tạo ra thể thơ Nôm Đường luật thất ngôn xen lục ngôn. Đây là một sự pha trộn giữa hai thể thơ: thất ngôn (7 chữ) và lục ngôn (6 chữ). Cấu trúc này mang đến sự đổi mới trong cách diễn đạt và nhịp điệu của bài thơ.
Ví dụ về thất ngôn xen lục ngôn
-
Câu 1: 7 chữ.
-
Câu 2: 6 chữ.
-
Câu 3: 7 chữ.
-
Câu 4: 6 chữ.
-
… Và cứ thế, xen kẽ giữa thất ngôn và lục ngôn.
Cách kết hợp này tạo ra sự nhẹ nhàng, mềm mại và dễ dàng chuyển đi các tư tưởng và tình cảm trong thơ.
5. Thơ Nôm Đường Luật Hồ Xuân Hương
Hồ Xuân Hương là một trong những thi nhân nổi bật với việc sáng tác thơ Nôm Đường luật. Bà không chỉ là một thi nhân nổi tiếng mà còn là người đã đem lại cho thể thơ Nôm Đường luật một sắc thái rất đặc biệt và riêng biệt.
Đặc điểm thơ Hồ Xuân Hương
-
Thơ Hồ Xuân Hương thường sử dụng biểu tượng và ngôn từ mạnh mẽ, phản ánh sự cảm thấu sâu sắc về xã hội và cuộc sống.
-
Bà cũng thể hiện khả năng sáng tạo xuất sắc khi vận dụng thơ Nôm Đường luật để biểu đạt những tư tưởng, cảm xúc đầy sắc bén, đặc biệt trong những bài thơ trào phúng hoặc ngụ ngôn.
6. Một Số Bài Thơ Nôm Đường Luật
Một số bài thơ Nôm Đường luật nổi tiếng có thể kể đến
-
“Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi.
-
“Quê hương” của Tố Hữu.
-
“Chí khí anh hùng” của Nguyễn Du.
Những tác phẩm này không chỉ thể hiện tài năng của các thi nhân mà còn là những bài học về nghệ thuật thơ ca và tình yêu đất nước.
7. So Sánh Giữa Thơ Đường Luật và Thơ Nôm Đường Luật
Mặc dù cả thơ Đường luật và thơ Nôm Đường luật đều tuân theo những quy tắc về niêm luật, bằng trắc, nhưng thơ Nôm Đường luật mang trong mình ngôn ngữ dân tộc Việt Nam, do đó nó có sự biến tấu và phong phú hơn so với thơ Đường luật.
-
Thơ Đường luật thường sử dụng chữ Hán và thể hiện sự trong sáng và tinh tế của văn hóa Trung Hoa.
-
Thơ Nôm Đường luật sử dụng chữ Nôm, có sự linh hoạt trong cách thể hiện tình cảm, nhân sinh quan, nghệ thuật dân tộc của người Việt.
Thơ Nôm Đường luật là một thể thơ đặc biệt trong văn học cổ điển Việt Nam. Thể hiện sự giao thoa giữa văn hóa Trung Quốc với văn hóa dân tộc Việt Nam. Thơ này không chỉ có giá trị về nghệ thuật còn là báu vật phản ánh tình cảm, tư tưởng và lịch sử của người Việt qua các thế hệ.
Tag: khái niệm lã nhâm thìn thức lớp 10 khuyến đời