Trong hệ thống pháp luật của mỗi quốc gia chúng ta thường nghe đến hai thuật ngữ quan trọng là luật thành văn và luật bất thành văn. Nếu luật bất thành văn là các quy tắc với chuẩn mực không được ghi nhận trong văn bản pháp lý nhưng vẫn có giá trị điều chỉnh hành vi xã hội thì luật thành văn lại là những quy định pháp lý cụ thể ghi chép hệ thống hóa thành các văn bản pháp luật chính thức. Trong lịch sử pháp lý của Việt Nam luật thành văn đã có vai trò quan trọng trong điều chỉnh các hoạt động xã hội từ những bộ luật đầu tiên của đất nước cho đến các quy định pháp lý hiện đại. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm luật thành văn cùng với những bộ luật đầu tiên trong lịch sử Việt Nam.
1. Luật Thành Văn Là Gì
Luật thành văn là những quy định pháp lý ghi chép hệ thống hóa trong các văn bản pháp luật chính thức có giá trị bắt buộc đối với mọi công dân với tổ chức trong xã hội. Những bộ luật này ban hành công nhận bởi nhà nước nhằm điều chỉnh hành vi của con người bảo vệ quyền lợi nghĩa vụ của các bên liên quan.
Khác với luật bất thành văn, luật thành văn viết thành các văn bản rõ ràng có thể là các hiến pháp, luật, nghị định, quy chế hay các văn bản quy phạm pháp luật khác. Những quy định này có tính pháp lý cao được các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thi hành bảo vệ.
2. Bộ Luật Thành Văn Đầu Tiên Của Đại Việt
Bộ luật thành văn đầu tiên của Đại Việt (trước đây là Việt Nam) là Bộ luật Hình sự của Nhà Lý. Bộ luật này soạn thảo ban hành dưới thời kỳ Lý Thái Tổ vào khoảng thế kỷ 11. Là một bộ luật quan trọng trong lịch sử pháp lý của Việt Nam có ý nghĩa to lớn trong thiết lập trật tự ổn định cho xã hội Đại Việt thời bấy giờ.
Xây dựng dựa trên các nguyên tắc pháp lý của Trung Quốc nhưng đã chỉnh sửa áp dụng phù hợp với hoàn cảnh với đặc thù của Đại Việt. Bộ luật của Nhà Lý bao gồm các quy định về hình phạt, trách nhiệm hình sự, các vấn đề liên quan đến hành vi phạm pháp. Mặc dù không còn tồn tại nguyên vẹn nhưng bộ luật này cho là đã đặt nền móng cho hình thành hệ thống pháp luật của Đại Việt góp phần phát triển các bộ luật sau này.
3. Bộ Luật Thành Văn Đầu Tiên Của Nước Ta Là Gì
Bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta sau khi thống nhất đất nước là Bộ luật Hình sự năm 1945 ban hành sau khi Cách mạng tháng Tám thành công từ đó Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Là một mốc quan trọng trong lịch sử pháp lý của Việt Nam vì nó đánh dấu xây dựng một hệ thống pháp luật hiện đại phù hợp với yêu cầu của xã hội mới cùng các nguyên tắc pháp lý của một nhà nước độc lập.
Bộ luật Hình sự năm 1945 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì không chỉ quy định các hình thức xử lý tội phạm mà còn khẳng định sự công bằng bình đẳng của công dân trước pháp luật. Mở đường cho các bộ luật cùng quy định pháp lý khác trong nền pháp lý hiện đại của Việt Nam.
4. Bộ Luật Thành Văn Biên Soạn Dưới Thời Trần
Trong lịch sử Việt Nam một trong những bộ luật thành văn quan trọng biên soạn dưới triều đại Nhà Trần là Bộ luật Trần (Hoàng triều luật lệ) ban hành vào thời kỳ Trần Thái Tông vào khoảng thế kỷ 13. Bộ luật này là một trong những bộ luật có ảnh hưởng sâu rộng có vai trò lớn trong duy trì trật tự xã hội dưới triều đại Trần.
Bộ luật Trần chủ yếu tập trung vào quy định các tội phạm và hình phạt trong đó bao gồm những hình thức xử lý rất nghiêm khắc đối với các hành vi phạm pháp. Phản ánh một xã hội thời kỳ phong kiến với hệ thống phân tầng rất rõ rệt với sự quản lý rất chặt chẽ từ phía triều đình.
Bộ luật Trần xây dựng không chỉ dựa trên các mô hình pháp lý của Trung Quốc mà còn có sự điều chỉnh sao cho phù hợp với đặc thù của Đại Việt. Là một trong những dấu ấn của Nhà Trần trong xây dựng một hệ thống pháp luật mang tính quốc gia có thể quản lý điều hành mọi lĩnh vực trong xã hội.
5. Vai Trò Của Bộ Luật Thành Văn Trong Lịch Sử Pháp Lý Việt Nam
Bộ luật thành văn có vai trò rất quan trọng trong xây dựng duy trì trật tự xã hội đặc biệt là trong giai đoạn phong kiến. Những bộ luật đầu tiên của Đại Việt như bộ luật thời Lý, bộ luật Trần không chỉ có tác dụng điều chỉnh hành vi phạm pháp mà còn giúp củng cố quyền lực của nhà vua bảo vệ ổn định xã hội duy trì sự công bằng trong các mối quan hệ trong xã hội phong kiến.
Từ bộ luật Hình sự năm 1945 cho đến các bộ luật hiện đại ngày nay các bộ luật thành văn luôn đóng vai trò là nền tảng pháp lý vững chắc cho mọi hoạt động của xã hội. Những bộ luật này giúp bảo vệ quyền lợi của công dân đảm bảo công lý tạo ra một môi trường pháp lý ổn định cho sự phát triển của đất nước.
Luật thành văn là một trong những nền tảng quan trọng của hệ thống pháp lý với vai trò điều chỉnh các hành vi trong xã hội đảm bảo trật tự công bằng. Các bộ luật thành văn đầu tiên của Đại Việt từ Bộ luật thời Lý đến Bộ luật Trần đã giúp xây dựng nền móng cho hệ thống pháp lý của Việt Nam góp phần duy trì sự ổn định trong xã hội phong kiến. Đến nay hệ thống pháp luật Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ với các bộ luật hiện đại như Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự nhằm phục vụ cho nhu cầu quản lý phát triển bảo vệ quyền lợi của công dân trong xã hội hiện đại.