Trong bối cảnh nền kinh tế ngày càng đòi hỏi minh bạch chính xác thì hoạt động thẩm định giá đóng vai trò then chốt trong nhiều lĩnh vực từ định giá tài sản công đến hỗ trợ đầu tư tư nhân. Đáp ứng yêu cầu đổi mới đó hệ thống pháp luật Việt Nam đã có bước chuyển mạnh mẽ với việc ban hành Luật Giá năm 2023 cùng hàng loạt văn bản hướng dẫn thi hành có hiệu lực từ tháng bảy năm 2024. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu đầy đủ cập nhật nhất về các quy định mới trong lĩnh vực thẩm định giá.
Nền tảng pháp lý được hoàn thiện
Luật Giá năm 2023 được Quốc hội thông qua vào giữa năm và chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 7 năm 2024. So với các phiên bản trước đó, luật mới đã mở rộng phạm vi điều chỉnh làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan đồng thời đề cao tính minh bạch và trách nhiệm trong quá trình thẩm định giá. Đây được xem là một bước tiến lớn trong việc điều tiết thị trường giá cả tại Việt Nam.
Bên cạnh đó để đảm bảo luật có thể triển khai hiệu quả trên thực tế, Chính phủ đã ban hành các nghị định và thông tư hướng dẫn chi tiết, trong đó có hai nghị định nổi bật là Nghị định 78 và Nghị định 85. Các văn bản này quy định rõ tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp với thủ tục hành nghề với trình tự cấp phép cũng như cơ chế kiểm tra giám sát.
Những nội dung đáng chú ý trong luật
Điểm mới đầu tiên là việc quy định rõ hơn về tiêu chuẩn hành nghề của thẩm định viên. Theo đó cá nhân muốn hành nghề thẩm định giá phải có trình độ chuyên môn phù hợp hoàn thành chương trình đào tạo do Bộ Tài chính quy định và được cấp chứng chỉ hành nghề hợp lệ. Bên cạnh chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp cũng được đặt ở vị trí trung tâm yêu cầu thẩm định viên phải trung thực, khách quan chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả công việc của mình.
Một điểm đáng chú ý khác là việc siết chặt điều kiện hoạt động đối với doanh nghiệp thẩm định giá. Theo quy định mới, doanh nghiệp chỉ được phép cung cấp dịch vụ thẩm định giá khi có ít nhất năm thẩm định viên hành nghề đầy đủ hồ sơ hợp lệ. Đồng thời doanh nghiệp phải đăng ký hoạt động tại Bộ Tài chính và cập nhật đầy đủ thông tin trên hệ thống quản lý quốc gia.
Ngoài ra, luật mới cũng đưa ra quy định cụ thể về hồ sơ, quy trình và phương pháp thẩm định. Ba cách tiếp cận chính gồm tiếp cận thị trường tiếp cận chi phí với tiếp cận thu nhập được nhấn mạnh với yêu cầu rõ ràng về tài liệu chứng minh phân tích lập luận. Thẩm định viên cần trình bày kết quả theo mẫu chuẩn đính kèm các tài liệu chứng minh nguồn thông tin, mục đích sử dụng và lập luận giá trị hợp lý.
Cơ chế giám sát và xử lý vi phạm
Luật Giá năm 2023 và các nghị định liên quan cũng đề cập rõ đến cơ chế kiểm tra tuân thủ pháp luật trong lĩnh vực thẩm định giá. Theo đó, cơ quan nhà nước có thẩm quyền được phép tiến hành kiểm tra định kỳ hoặc đột xuất các doanh nghiệp thẩm định giá bao gồm kiểm tra hồ sơ, quy trình thẩm định và báo cáo tài chính liên quan. Nếu phát hiện sai phạm sẽ áp dụng hình thức xử phạt hành chính hoặc thu hồi giấy phép hành nghề tùy mức độ.
Ngoài ra, người sử dụng dịch vụ thẩm định giá có quyền yêu cầu cung cấp đầy đủ thông tin về thẩm định viên, phương pháp sử dụng và cơ sở pháp lý của giá trị thẩm định. Điều này giúp tăng tính minh bạch và tạo niềm tin với các bên liên quan trong giao dịch hay đấu giá hay xác định giá trị tài sản công.
Ứng dụng luật vào thực tiễn
Tác động lớn nhất của luật mới là tạo hành lang pháp lý rõ ràng cho các hoạt động liên quan đến định giá tài sản công, doanh nghiệp, bất động sản, tài sản vô hình và các giao dịch đầu tư. Từ các vụ mua bán sáp nhập đến các thương vụ chuyển nhượng tài sản, việc có kết quả thẩm định giá được thực hiện đúng quy định sẽ giúp hạn chế rủi ro và tạo cơ sở vững chắc để ra quyết định.
Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thẩm định giá cần nhanh chóng rà soát lại điều kiện hoạt động bổ sung hồ sơ thẩm định viên hoàn tất thủ tục hành nghề trước thời hạn quy định. Nếu không đáp ứng điều kiện tối thiểu theo quy định mới, doanh nghiệp sẽ bị đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép từ ngày 1 tháng 7 năm 2025.
Đối với các cá nhân hành nghề cần chủ động tham gia các khóa đào tạo cập nhật nắm rõ thông tư hướng dẫn giữ vững đạo đức nghề nghiệp để đảm bảo kết quả thẩm định khách quan, minh bạch có giá trị thực tế.
Định hướng sắp tới
Ngoài việc hoàn thiện luật và hướng dẫn thi hành, Bộ Tài chính còn có kế hoạch xây dựng hệ thống dữ liệu giá quốc gia từ đó cung cấp nguồn thông tin tin cậy cho hoạt động thẩm định. Việc số hóa và tập trung thông tin cũng sẽ giúp giảm thời gian tìm kiếm dữ liệu đồng thời nâng cao năng lực dự báo và phân tích xu hướng giá.
Trong tương lai, khi hệ thống dữ liệu được tích hợp và các quy định pháp luật được vận hành ổn định, thẩm định giá sẽ trở thành công cụ hỗ trợ ra quyết định hiệu quả trong nhiều lĩnh vực đặc biệt là đầu tư công với cả cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước và thị trường bất động sản.
Luật thẩm định giá mới nhất là bước tiến quan trọng trong nâng cao chất lượng hoạt động định giá tài sản tại Việt Nam. Với những quy định rõ ràng cụ thể chặt chẽ hơn nên luật mới sẽ giúp củng cố niềm tin của xã hội vào kết quả thẩm định đồng thời bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Tuy nhiên để luật đi vào cuộc sống hiệu quả mỗi cá nhân và tổ chức liên quan cần chủ động cập nhật tuân thủ với thực hiện nghiêm túc theo quy định. Chỉ khi đó thẩm định giá mới thực sự trở thành nền tảng cho một thị trường minh bạch, công bằng phát triển bền vững.