Trong xã hội hiện đại pháp luật đóng vai trò là trụ cột quản lý điều tiết các mối quan hệ xã hội. Trong đó tuân thủ pháp luật là một hành vi quan trọng phản ánh ý thức trách nhiệm của mỗi công dân đối với cộng đồng và đất nước. Tuân thủ pháp luật không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý còn là biểu hiện của đạo đức, văn hóa với lòng tự trọng trong đời sống xã hội.
Khái niệm tuân thủ pháp luật là gì
Tuân thủ pháp luật là hành vi của cá nhân với tổ chức không thực hiện các hành vi bị pháp luật nghiêm cấm. Khác với các hình thức thực hiện pháp luật khác như thi hành sử dụng hay áp dụng với tuân thủ là hình thức thụ động. Nó yêu cầu người dân kiềm chế hành vi không vi phạm các quy định đã được pháp luật quy định rõ ràng. Tức là nếu một hành vi đã bị cấm trong luật thì chỉ cần không thực hiện nó, người đó đã được coi là đang tuân thủ pháp luật.
Nguyên tắc tôn trọng tuân thủ pháp luật
Tuân thủ pháp luật không thể diễn ra tùy tiện hay theo cảm tính. Nó phải được xây dựng dựa trên một số nguyên tắc nhất định.
Trước hết là nguyên tắc phổ quát. Mọi người không phân biệt địa vị, nghề nghiệp, giới tính hay tôn giáo đều có nghĩa vụ tuân thủ pháp luật như nhau. Luật không dành riêng cho một nhóm người nào mà là ràng buộc chung trong xã hội.
Thứ hai là nguyên tắc tự nguyện. Dù tuân thủ pháp luật là nghĩa vụ bắt buộc nhưng hành vi tuân thủ cần phát sinh từ nhận thức chủ động không phải vì sợ bị xử phạt. Khi công dân có ý thức tự giác, pháp luật mới thực sự phát huy được hiệu quả giáo dục định hướng hành vi.
Thứ ba là nguyên tắc không loại trừ. Không ai có quyền đứng trên pháp luật. Kể cả cơ quan nhà nước hay cán bộ lãnh đạo đều phải tuân thủ quy định pháp luật như mọi công dân bình thường.
Ví dụ về tuân thủ pháp luật trong đời sống
Tuân thủ pháp luật được thể hiện ở mọi nơi, mọi lúc. Một số ví dụ tiêu biểu có thể kể đến như
Khi tham gia giao thông người điều khiển phương tiện không vượt đèn đỏ với không đi sai làn cũng không uống rượu bia trước khi lái xe. Những hành vi tưởng chừng rất đơn giản nhưng lại góp phần lớn duy trì trật tự giao thông.
Trong lĩnh vực môi trường người dân không vứt rác ra nơi công cộng, không chặt phá rừng trái phép, không xả thải xuống sông hồ. Là cách tuân thủ luật bảo vệ môi trường đồng thời bảo vệ sự sống chung của xã hội.
Tại trường học học sinh không đánh nhau, không gian lận trong thi cử, không sử dụng chất cấm. Các em đã thực hiện đúng quy định của pháp luật về giáo dục với đạo đức học đường.
Tại công sở cán bộ công chức không nhận hối lộ không lạm dụng chức vụ quyền hạn vì mục đích cá nhân. Họ đang tuân thủ quy định của luật phòng chống tham nhũng với quy tắc ứng xử nghề nghiệp.
Tuân thủ pháp luật trong tiếng Anh
Trong tiếng Anh khái niệm tuân thủ pháp luật được diễn đạt là legal compliance. Thường xuất hiện trong văn bản pháp lý hay hợp đồng hay quy định nội bộ của tổ chức đặc biệt trong các công ty đa quốc gia hay khi doanh nghiệp tham gia thị trường quốc tế.
Tại sao cần tuân thủ pháp luật
Có nhiều lý do khiến việc tuân thủ pháp luật trở nên cần thiết không thể thay thế.
Thứ nhất là để bảo vệ quyền lợi chính đáng của cá nhân. Khi một người tuân thủ luật họ không bị xử phạt không bị truy tố có thể yên tâm sống làm việc trong khuôn khổ an toàn.
Thứ hai là duy trì trật tự xã hội. Nếu ai cũng tuân thủ pháp luật thì các mối quan hệ xã hội sẽ vận hành ổn định mà không có tranh chấp không phát sinh hành vi vi phạm gây rối loạn.
Thứ ba là để phát triển đất nước. Một quốc gia pháp quyền cần người dân biết tôn trọng luật pháp. Tạo nên môi trường sống minh bạch công bằng khuyến khích đầu tư nâng cao chất lượng cuộc sống.
Cuối cùng là để xây dựng con người văn minh. Tuân thủ pháp luật không chỉ là nghĩa vụ mà còn là biểu hiện của phẩm chất đạo đức. Người có thói quen sống trong khuôn khổ pháp lý là người sống có kỷ cương biết tôn trọng người khác có trách nhiệm với cộng đồng.
Công dân tuân thủ pháp luật khi từ chối điều gì
Một trong những biểu hiện sâu sắc nhất của tuân thủ pháp luật là biết từ chối những hành vi sai trái. Khi ai đó yêu cầu một công dân thực hiện việc làm vi phạm pháp luật, công dân có quyền từ chối.
Ví dụ người dân từ chối ký tên vào đơn khiếu nại sai sự thật từ chối cung cấp thông tin sai lệch từ chối làm chứng giả trong phiên tòa. Những hành vi này là minh chứng rõ nét cho việc tuân thủ luật pháp dù không phải là hành động tích cực nhưng vẫn là bảo vệ giá trị của luật pháp.
Từ chối không chỉ là bảo vệ bản thân mà còn giúp ngăn chặn cái sai lây lan còn là một cách làm cao cả cần được tôn vinh trong xã hội văn minh pháp quyền.
Tuân thủ pháp luật là một trong những hành vi quan trọng bậc nhất để duy trì sự ổn định công bằng phát triển của xã hội. Dù là hành vi thụ động nhưng lại thể hiện rõ ràng ý thức với phẩm chất của con người có trách nhiệm. Mỗi người dân từ học sinh, sinh viên đến cán bộ, công nhân viên đều cần tuân thủ pháp luật trong công việc, cuộc sống với giao tiếp hằng ngày. Chính là con đường để xây dựng một đất nước vững mạnh, kỷ cương, văn minh.