Trong thời đại cách mạng công nghệ 4.0 nơi mà mỗi cá nhân có thể tương tác, chia sẻ, học tập, kinh doanh, giải trí chỉ bằng một thiết bị kết nối mạng thì khái niệm môi trường số đã trở thành một phần không thể tách rời trong đời sống hàng ngày. Cùng với đó vấn đề tuân thủ pháp luật với đạo đức pháp luật trong môi trường số trở nên cấp thiết với quan trọng hơn bao giờ hết.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của hai khái niệm này, tại sao chúng lại có vai trò quan trọng trong thế giới số, cách mỗi người cần hành xử để góp phần xây dựng một không gian mạng văn minh, an toàn phát triển.
1. Tuân thủ pháp luật trong môi trường số là gì
Tuân thủ pháp luật trong môi trường số là việc mỗi cá nhân, tổ chức chủ động thực hiện đúng các quy định của pháp luật hiện hành khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng. Môi trường số ở đây bao gồm internet, mạng xã hội, các nền tảng kỹ thuật số, ứng dụng di động, website, mọi hệ thống công nghệ kết nối.
Các hành vi cần tuân thủ có thể kể đến như
-
Không đăng tải thông tin sai sự thật gây hoang mang xã hội
-
Không phát tán phần mềm độc hại cũng như không xâm nhập trái phép vào hệ thống mạng của tổ chức khác
-
Không sử dụng trái phép dữ liệu cá nhân của người khác
-
Không vi phạm bản quyền nội dung số như sách điện tử, âm nhạc, hình ảnh, video
-
Thực hiện khai báo đầy đủ và chính xác trong các giao dịch điện tử
Pháp luật hiện hành tại Việt Nam đã có nhiều văn bản quy định rõ về các hành vi trên điển hình như Luật An ninh mạng, Luật Công nghệ thông tin, Luật Giao dịch điện tử, Luật Sở hữu trí tuệ cùng các nghị định xử phạt hành chính trong lĩnh vực thông tin truyền thông.
2. Đạo đức pháp luật trong môi trường số là gì
Nếu tuân thủ pháp luật là phần cứng mang tính cưỡng chế thì đạo đức pháp luật trong môi trường số là phần mềm, mang tính tự giác, thể hiện qua thái độ ứng xử văn minh, tôn trọng cộng đồng, tôn trọng giá trị con người khi tham gia vào thế giới số.
Đạo đức pháp luật trong môi trường số thể hiện qua
-
Không dùng từ ngữ xúc phạm, lăng mạ khi tranh luận trên mạng
-
Không chia sẻ những nội dung nhạy cảm, phản cảm, trái thuần phong mỹ tục
-
Tôn trọng quyền riêng tư và đời sống cá nhân của người khác
-
Không lan truyền tin đồn, thông tin chưa được kiểm chứng
-
Cảnh giác trước những trò đùa độc hại, những thử thách nguy hiểm mang tính kích động
Đây không chỉ là vấn đề đạo đức cá nhân mà còn là sự bảo vệ an toàn thông tin giữ gìn uy tín cá nhân với doanh nghiệp trong thời đại mà dấu vết kỹ thuật số có thể tồn tại mãi mãi trên internet.
3. Vì sao cần tuân thủ pháp luật và đạo đức trong môi trường số
3.1. Bảo vệ chính mình
Khi bạn tuân thủ đúng luật sẽ tránh được rủi ro về pháp lý như bị xử phạt, kiện tụng hay mất quyền truy cập các nền tảng. Đồng thời việc hành xử có đạo đức giúp bạn duy trì hình ảnh cá nhân, thương hiệu, mối quan hệ xã hội lành mạnh.
3.2. Góp phần xây dựng cộng đồng mạng an toàn
Một cá nhân có ý thức sẽ giúp không gian mạng trở nên tích cực. Khi mọi người đều hành xử đúng mực, không gian số sẽ giảm bớt thông tin độc hại, không còn bạo lực mạng hay tin giả tràn lan.
3.3. Tạo điều kiện cho phát triển kinh tế số
Sự tuân thủ và minh bạch pháp lý là điều kiện tiên quyết để các hoạt động thương mại điện tử, khởi nghiệp công nghệ rồi cả chuyển đổi số diễn ra thuận lợi. Khi niềm tin được xây dựng, thị trường kỹ thuật số mới có thể phát triển bền vững.
4. Thực trạng tại Việt Nam
Tại Việt Nam tỷ lệ người dân sử dụng internet và mạng xã hội rất cao đặc biệt trong giới trẻ. Tuy nhiên nhận thức về trách nhiệm pháp lý với đạo đức trên không gian mạng còn chưa đầy đủ.
Không ít trường hợp bị xử phạt vì phát tán tin sai sự thật về dịch bệnh, xúc phạm danh dự người khác trên Facebook, sử dụng hình ảnh mà không xin phép, chia sẻ thông tin cá nhân của người khác lên mạng mà không được đồng ý…
Việc một số người coi môi trường mạng là vô hình mà không ai kiểm soát được là sai lầm nghiêm trọng. Thực tế mọi hành vi trên mạng đều để lại dấu vết và đều có thể bị xử lý theo quy định của pháp luật.
5. Cần làm gì để nâng cao ý thức tuân thủ và đạo đức số?
a. Tự học và cập nhật kiến thức pháp luật
Nắm vững các văn bản luật cơ bản liên quan đến môi trường số. Thường xuyên theo dõi các tin tức pháp lý, chính sách mới trên cổng thông tin chính phủ, các trang báo chính thống.
b. Hành xử có văn hóa
Trước khi chia sẻ điều gì hãy kiểm chứng nguồn thông tin. Trước khi bình luận điều gì hãy đặt mình vào vị trí người nhận. Hãy nghĩ đến hệ quả lâu dài kể cả khi một hành vi nhỏ tưởng chừng vô hại.
c. Chia sẻ trách nhiệm cộng đồng
Khi thấy ai đó có hành vi vi phạm hãy nhắc nhở hoặc báo cáo đến nền tảng mạng xã hội, cơ quan quản lý. Khi gặp thông tin giả hãy chia sẻ thông tin đúng để trung hòa định hướng dư luận tích cực.
Tuân thủ pháp luật với thực hiện đạo đức pháp luật trong môi trường số không chỉ là nghĩa vụ của cá nhân còn là nền tảng cho một cộng đồng mạng lành mạnh, tiến bộ, nhân văn. Cũng là tiêu chí thể hiện văn hóa, trí tuệ với trách nhiệm công dân trong thời đại số.
Mỗi người cần trở thành một công dân số đúng nghĩa không chỉ am hiểu công nghệ còn vững vàng trong kiến thức pháp luật với đạo đức góp phần cùng xã hội xây dựng không gian số đáng tin cậy, an toàn bền vững.