Một xã hội chỉ thật sự ổn định phát triển bền vững khi mỗi công dân đều có ý thức sống làm việc theo pháp luật. Tuy nhiên không phải ai cũng có điều kiện tiếp cận, hiểu với thực hiện đúng các quy định pháp luật trong đời sống hằng ngày. Vì vậy công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong hình thành nếp sống văn minh, trật tự công bằng trong cộng đồng.
Ở nước ta tuyên truyền pháp luật không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước còn là công việc mang tính cộng đồng cần sự chung tay của các tổ chức chính trị xã hội, đoàn thể và từng cá nhân. Trong bài viết này chúng ta sẽ cùng tìm hiểu tuyên truyền pháp luật là gì, tại sao nó quan trọng với cần làm gì để nâng cao hiệu quả công tác này trong thực tiễn.
Khái niệm và vai trò của tuyên truyền pháp luật
Tuyên truyền pháp luật là quá trình truyền đạt các nội dung pháp lý đến người dân bằng nhiều phương thức khác nhau như tuyên truyền trực tiếp, truyền thông đại chúng, tài liệu in ấn hoặc hoạt động tương tác cộng đồng. Mục tiêu của hoạt động này là giúp người dân hiểu đúng nắm chắc biết cách áp dụng pháp luật trong cuộc sống.
Phổ biến pháp luật là một bộ phận của tuyên truyền pháp luật mang tính hệ thống và bài bản hơn. Nó thường đi kèm với hoạt động giáo dục pháp luật hỗ trợ pháp lý tư vấn pháp luật đặc biệt với những nhóm đối tượng yếu thế như người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số, người dân vùng sâu vùng xa.
Vai trò của tuyên truyền pháp luật thể hiện rõ ở ba phương diện. Thứ nhất giúp tăng cường nhận thức pháp lý từ đó nâng cao tinh thần thượng tôn pháp luật trong cộng đồng. Thứ hai giảm thiểu các hành vi vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết. Thứ ba tạo điều kiện để người dân tham gia giám sát phản biện xây dựng chính sách pháp luật phù hợp với thực tiễn.
Thực trạng tuyên truyền pháp luật ở cơ sở
Trong những năm qua công tác tuyên truyền pháp luật đã có nhiều bước tiến quan trọng. Các địa phương đã xây dựng kế hoạch tuyên truyền định kỳ tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề phát huy vai trò của báo đài, mạng xã hội và loa phát thanh cơ sở. Một số mô hình hay như câu lạc bộ pháp luật, tổ tư vấn pháp luật cộng đồng, phiên tòa giả định… đã chứng minh tính hiệu quả và sức lan tỏa mạnh mẽ.
Tuy nhiên vẫn còn nhiều tồn tại cần khắc phục. Ở nhiều nơi hoạt động tuyên truyền còn mang tính hình thức thiếu chiều sâu. Nội dung tuyên truyền còn khô khan xa rời thực tiễn. Đội ngũ tuyên truyền viên không ổn định, thiếu kỹ năng sư phạm và truyền thông. Đặc biệt việc tiếp cận pháp luật của người dân vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa còn nhiều hạn chế do rào cản ngôn ngữ, điều kiện đi lại và hạ tầng thông tin.
Ngoài ra sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong công tác tuyên truyền chưa thật sự đồng bộ. Nhiều đơn vị chỉ làm theo kế hoạch mà thiếu sự gắn kết với nhu cầu thực tế của người dân. Chính điều này làm giảm tính hiệu quả và bền vững của hoạt động tuyên truyền pháp luật.
Những mô hình tuyên truyền hiệu quả
Hiện nay nhiều địa phương đã chủ động triển khai các mô hình tuyên truyền pháp luật sáng tạo gần dân lại thiết thực. Một trong những mô hình tiêu biểu là tổ tự quản pháp luật tại thôn bản, nơi người dân tự chọn ra đại diện để truyền đạt thông tin pháp luật qua các buổi sinh hoạt định kỳ.
Một số nơi khác tổ chức hội thi tìm hiểu pháp luật dưới hình thức sân khấu hóa kết hợp biểu diễn văn nghệ và tiểu phẩm pháp lý. Đây là cách tiếp cận gần gũi dễ nhớ dễ hiểu tạo hứng thú cho người nghe khơi dậy tinh thần học hỏi.
Các trường học cũng là môi trường lý tưởng để phổ biến pháp luật thông qua các tiết sinh hoạt chủ đề, hoạt động ngoại khóa, tủ sách pháp luật học đường. Khi được tiếp cận pháp luật từ sớm, thế hệ trẻ sẽ hình thành nền tảng tư duy pháp lý vững chắc góp phần xây dựng xã hội văn minh trong tương lai.
Giải pháp nâng cao chất lượng tuyên truyền pháp luật
Để công tác tuyên truyền pháp luật thật sự phát huy hiệu quả trong thực tiễn cần có những giải pháp đồng bộ và lâu dài. Trước hết cần đổi mới nội dung và hình thức tuyên truyền theo hướng gần dân, dễ hiểu, dễ áp dụng. Cần cụ thể hóa các tình huống pháp lý gắn liền với đời sống từ đó tạo sự liên hệ trực tiếp giữa quy định pháp luật và thực tiễn.
Tiếp theo là đào tạo bồi dưỡng đội ngũ tuyên truyền viên pháp luật một cách bài bản. Họ không chỉ cần kiến thức pháp lý vững mà còn cần kỹ năng truyền đạt với thuyết phục lắng nghe cộng đồng. Nên có chính sách khuyến khích hỗ trợ để thu hút những người có tâm huyết tham gia công tác này.
Một giải pháp không thể thiếu là ứng dụng công nghệ thông tin trong tuyên truyền. Cần xây dựng các nền tảng số, video hoạt họa, infographic pháp luật… để giúp người dân dễ tiếp cận hơn. Mạng xã hội cũng là kênh truyền thông mạnh mẽ nếu biết sử dụng đúng cách.
Cuối cùng cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, đoàn thể trong tuyên truyền pháp luật. Mỗi bên cần hiểu rõ vai trò và trách nhiệm của mình cùng xây dựng kế hoạch cụ thể sát thực tiễn có cơ chế giám sát đánh giá hiệu quả rõ ràng.
Tuyên truyền pháp luật là công việc không thể thiếu trong quá trình xây dựng Nhà nước pháp quyền phát triển xã hội bền vững. Là cầu nối giữa chính sách với cuộc sống, giữa quy định pháp luật và hành vi ứng xử hằng ngày của mỗi người dân.
Một xã hội biết tôn trọng pháp luật, nơi mọi người hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình sẽ là nền tảng cho sự ổn định, công bằng, văn minh. Chính vì vậy mỗi người mỗi tổ chức đều cần góp phần vào công cuộc này không chỉ bằng lời nói mà bằng chính hành động trong đời sống hằng ngày.