Trong hệ thống pháp luật Việt Nam việc hiểu rõ về văn bản áp dụng quy phạm pháp luật cùng hệ thống quy phạm pháp luật là vô cùng quan trọng để áp dụng pháp luật đúng đắn hiệu quả. Bài viết này sẽ cung cấp những kiến thức cơ bản về các loại văn bản pháp luật, cách nhận biết phân biệt văn bản có quy phạm pháp luật cũng như cách xác định văn bản áp dụng quy phạm pháp luật.
Văn Bản Áp Dụng Quy Phạm Pháp Luật Là Gì
Văn bản áp dụng quy phạm pháp luật là những văn bản do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành, trong đó chứa đựng các quy phạm pháp luật hay áp dụng các quy phạm pháp luật đã được ban hành để điều chỉnh các quan hệ xã hội cụ thể.
Nói cách khác là các văn bản mang tính bắt buộc chung, quy định các nguyên tắc, quyền nghĩa vụ, trách nhiệm của các chủ thể trong xã hội, nhằm điều chỉnh hành vi đảm bảo trật tự pháp luật.
Ví dụ Luật, Nghị định, Thông tư, Quyết định của các cơ quan nhà nước là những văn bản phổ biến có quy phạm pháp luật.
Hệ Thống Quy Phạm Văn Bản Pháp Luật
Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam được xây dựng theo một cấu trúc phân cấp đảm bảo tính thống nhất với hiệu lực pháp lý bao gồm
-
Hiến pháp là văn bản pháp luật cao nhất, nguyên tắc cơ bản điều chỉnh toàn bộ hệ thống pháp luật, hoạt động của nhà nước.
-
Luật, Bộ luật, Pháp lệnh. Các văn bản do Quốc hội ban hành quy định các lĩnh vực trọng yếu trong xã hội.
-
Nghị quyết của Quốc hội: Có giá trị pháp lý trong một số lĩnh vực cụ thể.
-
Nghị định. Văn bản do Chính phủ ban hành để hướng dẫn thi hành luật, pháp lệnh.
-
Thông tư. Văn bản do các bộ ngành ban hành nhằm hướng dẫn chi tiết các quy định của luật, nghị định.
-
Quyết định, Chỉ thị. Văn bản có tính chất hướng dẫn hay điều hành trong phạm vi thẩm quyền của cơ quan ban hành.
Mỗi loại văn bản có phạm vi áp dụng cùng thẩm quyền khác nhau tạo thành một hệ thống pháp luật đồng bộ, chặt chẽ.
Văn Bản Nào Là Quy Phạm Pháp Luật
Một văn bản được coi là quy phạm pháp luật khi đáp ứng các tiêu chí sau
-
Được ban hành bởi cơ quan có thẩm quyền.
-
Có nội dung quy định chung bắt buộc thực hiện áp dụng cho các đối tượng tương tự.
-
Điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính phổ biến, có tính lặp lại.
-
Có tính bắt buộc, nếu vi phạm sẽ bị xử lý theo pháp luật.
Ví dụ Luật Giao thông đường bộ quy định chung về quyền, nghĩa vụ người tham gia giao thông; Nghị định hướng dẫn xử phạt vi phạm hành chính; Thông tư hướng dẫn chi tiết về điều kiện cấp phép kinh doanh.
Ngược lại các văn bản mang tính quyết định hành chính cụ thể cho một trường hợp, cá nhân hay tổ chức không được xem là văn bản quy phạm pháp luật.
Cách Xác Định Văn Bản Áp Dụng Quy Phạm Pháp Luật
Để xác định một văn bản có phải là văn bản áp dụng quy phạm pháp luật hay không cần căn cứ vào
-
Cơ quan ban hành: Văn bản phải do cơ quan có thẩm quyền theo quy định pháp luật ban hành.
-
Hình thức, tên gọi của văn bản: Văn bản có hình thức với tên gọi phù hợp như Luật, Nghị định, Thông tư…
-
Nội dung: Văn bản chứa đựng các quy định chung, mang tính chất điều chỉnh các quan hệ xã hội.
-
Phạm vi điều chỉnh: Văn bản áp dụng cho nhóm đối tượng tương tự, không chỉ áp dụng cho một trường hợp cá biệt.
-
Tính bắt buộc: Văn bản có hiệu lực pháp lý bắt buộc thi hành, có chế tài xử lý khi vi phạm.
Nếu một văn bản đáp ứng các tiêu chí trên, nó được xem là văn bản quy phạm pháp luật có thể áp dụng để giải quyết các vấn đề pháp lý phát sinh.
Vai Trò Của Văn Bản Áp Dụng Quy Phạm Pháp Luật
Văn bản áp dụng quy phạm pháp luật đóng vai trò
-
Điều chỉnh hành vi của các chủ thể trong xã hội.
-
Xác định quyền nghĩa vụ của cá nhân, tổ chức.
-
Bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.
-
Làm cơ sở cho việc giải quyết tranh chấp, xử lý vi phạm.
Việc hiểu rõ với sử dụng đúng các văn bản quy phạm pháp luật giúp bảo vệ quyền lợi, nghĩa vụ hợp pháp đảm bảo công bằng trong xã hội.
Văn bản áp dụng quy phạm pháp luật với hệ thống quy phạm pháp luật là nền tảng quan trọng trong hoạt động pháp lý quản lý xã hội. Việc nhận biết với hiểu đúng các loại văn bản này giúp áp dụng pháp luật chính xác, đồng bộ, hiệu quả.