Việc viên chức, công chức tham gia thành lập hay quản lý hoặc góp vốn vào doanh nghiệp là vấn đề được nhiều người quan tâm. Theo quy định của pháp luật Việt Nam có những hạn chế nhất định đối với công chức, viên chức trong hoạt động kinh doanh nhằm đảm bảo tính công bằng với minh bạch và tránh xung đột lợi ích.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về quy định pháp lý liên quan đến quyền thành lập doanh nghiệp, góp vốn vào công ty của viên chức cùng công chức và cơ quan nhà nước.
1. Viên Chức, Công Chức Có Được Thành Lập Doanh Nghiệp Không
Theo Điều 17 Luật Doanh nghiệp 2020, những đối tượng không được thành lập và quản lý doanh nghiệp bao gồm
- Cán bộ, công chức theo quy định của Luật Cán bộ, công chức 2008.
- Viên chức theo quy định của Luật Viên chức 2010.
- Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng trong Quân đội Nhân dân Việt Nam.
- Sĩ quan, hạ sĩ quan chuyên nghiệp trong Công an Nhân dân Việt Nam.
Như vậy, cả công chức và viên chức đều không được thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH, công ty cổ phần, công ty hợp danh.
2. Tại Sao Viên Chức, Công Chức Không Được Thành Lập Doanh Nghiệp
Việc hạn chế công chức, viên chức tham gia kinh doanh xuất phát từ các lý do sau
- Công chức, viên chức làm việc trong cơ quan nhà nước có quyền ra quyết định hoặc ảnh hưởng đến chính sách quản lý, nếu đồng thời điều hành doanh nghiệp có thể dẫn đến xung đột lợi ích.
- Nếu công chức, viên chức tham gia kinh doanh thì họ có thể lợi dụng quyền hạn để ưu tiên cho doanh nghiệp của mình hoặc gây bất lợi cho doanh nghiệp khác.
- Công chức, viên chức nhận lương từ ngân sách nhà nước nên nếu tham gia kinh doanh có thể ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc và đạo đức công vụ.
3. Viên Chức, Công Chức Có Được Góp Vốn Thành Lập Công Ty Không
Viên chức và công chức không được thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp, nhưng có quy định khác nhau về việc góp vốn vào công ty
3.1. Đối Với Công Chức
Theo Điều 20 Luật Phòng, chống tham nhũng 2018, công chức không được góp vốn vào doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH hoặc công ty hợp danh nếu giữ chức vụ quản lý nhà nước về ngành nghề mà doanh nghiệp đang hoạt động.
Cụ thể
- Không được góp vốn thành lập công ty TNHH, công ty cổ phần, công ty hợp danh, doanh nghiệp tư nhân.
- Không được góp vốn vào doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực mình trực tiếp quản lý.
Như vậy công chức không thể tham gia vào hoạt động kinh doanh một cách trực tiếp hay gián tiếp.
3.2. Đối Với Viên Chức
Viên chức không bị cấm hoàn toàn việc góp vốn vào doanh nghiệp, nhưng không được trực tiếp điều hành, quản lý công ty.
Viên chức có thể
- Góp vốn vào công ty cổ phần, công ty TNHH nhưng không được giữ chức danh Giám đốc, Tổng giám đốc, Chủ tịch Hội đồng thành viên hoặc Chủ tịch Hội đồng quản trị.
- Mua cổ phần của công ty nhưng chỉ với tư cách là nhà đầu tư, không tham gia điều hành.
4. Cơ Quan Nhà Nước Có Được Thành Lập Doanh Nghiệp Không
Theo Luật Doanh nghiệp 2020, cơ quan nhà nước không được thành lập doanh nghiệp để kinh doanh thu lợi riêng. Tuy nhiên, nhà nước vẫn có thể tham gia vào hoạt động kinh doanh thông qua các hình thức sau:
- Doanh nghiệp nhà nước (DNNN): Các công ty có 100% vốn nhà nước hoặc nhà nước nắm cổ phần chi phối (trên 50%). Ví dụ: Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
- Công ty có vốn góp của nhà nước: Nhà nước có thể đầu tư vào các doanh nghiệp nhưng không trực tiếp quản lý hoạt động kinh doanh.
Mặc dù vậy, các cơ quan nhà nước không thể tự thành lập công ty để kinh doanh độc lập, tránh việc sử dụng tài sản công không minh bạch.
5. Hậu Quả Nếu Viên Chức, Công Chức Vi Phạm Quy Định Về Thành Lập Doanh Nghiệp
Nếu một công chức hoặc viên chức thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp trái quy định có thể bị xử lý như sau
- Bị buộc thôi việc hoặc kỷ luật theo quy định của Luật Công chức, Luật Viên chức.
- Nếu bị phát hiện vi phạm thì doanh nghiệp có thể bị đình chỉ hoạt động và thu hồi giấy phép.
- Nếu lợi dụng chức vụ để thu lợi bất chính từ doanh nghiệp, có thể bị truy tố theo Luật Hình sự.
Trên thực tế, nhiều công chức, viên chức đã tìm cách lách luật bằng cách nhờ người thân đứng tên công ty. Tuy nhiên, nếu bị phát hiện vẫn có thể bị xử lý theo quy định pháp luật.
Theo quy định hiện hành
- Công chức và viên chức đều không được thành lập hoặc quản lý doanh nghiệp.
- Viên chức có thể góp vốn vào công ty nhưng không được trực tiếp điều hành.
- Công chức bị cấm góp vốn vào doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực mình quản lý.
- Cơ quan nhà nước không được tự thành lập doanh nghiệp để kinh doanh thu lợi riêng.
Nếu bạn đang là công chức hoặc viên chức và có ý định đầu tư vào doanh nghiệp thì cần tìm hiểu kỹ quy định pháp luật để tránh vi phạm và chịu các hình thức xử lý kỷ luật không mong muốn.