Giao thông đường bộ là lĩnh vực liên quan trực tiếp đến đời sống hàng ngày của hàng triệu người dân. Những thay đổi trong chính sách pháp luật giao thông luôn thu hút sự quan tâm của toàn xã hội đặc biệt là khi liên quan đến quyền nghĩa vụ cùng mức xử phạt với người tham gia giao thông. Trong bối cảnh thực tiễn đặt ra yêu cầu mới về đảm bảo an toàn giao thông thì Luật Trật tự An toàn giao thông đường bộ năm 2024 đã được ban hành và sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 1 tháng 1 năm 2025.
Luật mới không chỉ thay đổi về hình thức còn có những nội dung đột phá trong cách tiếp cận điều chỉnh hành vi tham gia giao thông. Từ những quy định về người điều khiển phương tiện cùng trách nhiệm của cơ quan chức năng đến các chế tài xử phạt với biện pháp quản lý mới như hệ thống trừ điểm giấy phép lái xe. Dễ thấy tất cả đều hướng tới một hệ thống giao thông an toàn, minh bạch, nghiêm minh hơn.
Tách Luật Giao Thông Thành Hai Đạo Luật Riêng Biệt
Trước đây, Luật Giao thông đường bộ 2008 bao gồm cả nội dung về cơ sở hạ tầng cũng như điều chỉnh hành vi người tham gia giao thông. Tuy nhiên từ năm 2025, lĩnh vực này sẽ được điều chỉnh bởi hai đạo luật độc lập:
-
Luật Đường bộ: quy định về kết cấu hạ tầng, quản lý phương tiện, vận tải, đầu tư phát triển giao thông đường bộ.
-
Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ: điều chỉnh trực tiếp hành vi của người tham gia giao thông, quy tắc điều khiển phương tiện, xử phạt vi phạm đảm bảo an toàn giao thông.
Việc phân chia hai luật riêng biệt được kỳ vọng sẽ giúp phân công rõ ràng trách nhiệm giữa các cơ quan quản lý, đồng thời tạo thuận lợi trong việc triển khai giám sát thực thi pháp luật.
Những Quy Định Mới Đáng Chú Ý Trong Luật 2024
Hệ Thống Trừ Điểm Giấy Phép Lái Xe
Một trong những điểm nổi bật của Luật 2024 là áp dụng cơ chế quản lý hành vi người lái thông qua hệ thống điểm trên giấy phép lái xe. Mỗi người lái sẽ có 12 điểm trong năm. Mỗi hành vi vi phạm giao thông sẽ bị trừ một số điểm nhất định. Khi hết điểm, người vi phạm buộc phải tham gia kiểm tra lại kiến thức pháp luật giao thông để được phục hồi quyền lái xe.
Cơ chế này giúp tăng tính răn đe, hạn chế tình trạng vi phạm tái diễn nhiều lần như hiện nay. Đồng thời, hệ thống điểm còn là công cụ để phân loại tài xế an toàn với kém an toàn trong quá trình đánh giá cấp đổi bằng lái.
Quy Định Mới Với Trẻ Em Trên Phương Tiện Giao Thông
Luật 2024 quy định chi tiết hơn về việc đảm bảo an toàn cho trẻ em khi tham gia giao thông. Người điều khiển xe ô tô không được để trẻ em dưới 10 tuổi ngồi ghế trước, trừ khi xe chỉ có một hàng ghế. Khi chở trẻ bằng xe máy, người lớn phải sử dụng đai an toàn hoặc ghế ngồi dành riêng cho trẻ em, tránh tình trạng trẻ ngồi một mình phía sau không có điểm tựa an toàn.
Đây là một điểm mới nhân văn xuất phát từ thực tế đáng báo động khi nhiều vụ tai nạn có liên quan đến trẻ em do người lớn chủ quan hoặc thiếu kiến thức bảo vệ con em khi di chuyển.
Cấm Tuyệt Đối Điều Khiển Phương Tiện Khi Có Nồng Độ Cồn
Luật mới nhấn mạnh nguyên tắc không khoan nhượng với rượu, bia trong giao thông. Người điều khiển phương tiện, dù là xe đạp, xe máy hay ô tô, đều không được phép có nồng độ cồn trong máu hoặc hơi thở. Không có mức độ ngoại lệ hoặc giới hạn an toàn như trước đây. Chỉ cần có cồn, người vi phạm sẽ bị xử phạt nghiêm theo quy định.
Chính sách này thể hiện quyết tâm kéo giảm tai nạn do rượu bia – nguyên nhân gây chết người hàng đầu trong các vụ va chạm giao thông nghiêm trọng.
Tăng Cường Trách Nhiệm Của Người Tham Gia Giao Thông
Luật quy định rõ người tham gia giao thông có trách nhiệm không chỉ với bản thân mà còn với cộng đồng. Bên cạnh việc tuân thủ luật lệ, người dân cần hỗ trợ khi xảy ra sự cố, cung cấp thông tin, hợp tác với lực lượng chức năng. Những hành vi như bỏ chạy khỏi hiện trường, không cứu giúp người bị nạn, chống đối người thi hành công vụ sẽ bị xử phạt nặng hơn.
Đây là bước tiến trong việc xây dựng văn hóa giao thông văn minh, khuyến khích tinh thần trách nhiệm ý thức cộng đồng.
Các Biện Pháp Xử Phạt Nghiêm Khắc Hơn
Luật mới đi kèm với những quy định về xử phạt tăng nặng trong các hành vi phổ biến như:
-
Vượt đèn đỏ: có thể bị phạt lên tới 2 triệu đồng với bị trừ điểm bằng lái.
-
Không đội mũ bảo hiểm: phạt đến 600.000 đồng với người điều khiển và người ngồi sau.
-
Sử dụng điện thoại khi lái xe máy: phạt từ 1 đến 2 triệu đồng, kèm theo trừ điểm.
-
Điều khiển xe máy khi có nồng độ cồn: bị phạt cao nhất lên đến 4 triệu đồng và tước quyền sử dụng bằng lái trong thời gian dài.
Việc tăng chế tài xử phạt hướng đến việc thay đổi hành vi, nâng cao ý thức tuân thủ của người dân chứ không chỉ là biện pháp ngăn chặn tức thời.
Trách Nhiệm Của Cơ Quan Quản Lý Và Cộng Đồng
Luật 2024 cũng phân định rõ trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc ban hành chính sách, tổ chức thực hiện, tuyên truyền giáo dục pháp luật và thanh tra, xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, tổ chức xã hội, nhà trường và mỗi người dân cũng có vai trò trong việc tạo dựng một môi trường giao thông an toàn và thân thiện.
Chỉ khi mọi chủ thể cùng phối hợp thì pháp luật mới phát huy được hiệu quả trong thực tế. Giảm thiểu tai nạn với thiệt hại do vi phạm giao thông gây ra.
Luật Trật tự An toàn giao thông đường bộ 2024 là một bước ngoặt quan trọng trong hành trình xây dựng một nền giao thông hiện đại, an toàn, có trách nhiệm. Những điểm mới trong luật không chỉ mang tính pháp lý còn phản ánh một sự thay đổi trong cách tiếp cận quản lý từ thụ động xử phạt sang chủ động phòng ngừa với giáo dục ý thức.