Thừa kế tài sản trong gia đình là một vấn đề quan trọng khá thường xuyên phát sinh trong đời sống pháp lý. Khi một người qua đời tài sản của họ cần phải được chia cho những người thân theo di chúc hay theo pháp luật. Không chỉ liên quan đến quyền lợi tài sản còn có ý nghĩa quan trọng đối với các mối quan hệ gia đình nhất là trong trường hợp không có di chúc hợp pháp.
Bài viết này sẽ làm rõ các quy định về thừa kế tài sản trong gia đình bao gồm thừa kế tài sản của cha mẹ, thừa kế khi vợ hay chồng mất với thừa kế tài sản của anh chị em theo pháp luật Việt Nam hiện hành.
Luật Thừa Kế Tài Sản Trong Gia Đình
Thừa kế tài sản trong gia đình được quy định trong Bộ luật Dân sự năm 2015 của Việt Nam. Theo đó, thừa kế tài sản có thể thực hiện qua di chúc hay theo pháp luật nếu không có di chúc hợp pháp. Quy trình thừa kế theo pháp luật sẽ xác định rõ những người thừa kế cùng cách thức chia tài sản cho họ.
1. Thừa Kế Tài Sản Của Cha Mẹ
Khi một người qua đời, tài sản của cha mẹ sẽ được chia cho những người thừa kế hợp pháp của người đã chết. Theo pháp luật, con cái là những người thừa kế đầu tiên. Dưới đây là cách phân chia tài sản khi cha mẹ mất:
-
Hàng thừa kế thứ nhất: Bao gồm vợ/chồng, con cái, cha mẹ của người đã chết. Nếu có vợ/chồng con cái tài sản sẽ được chia cho họ theo tỷ lệ hợp lý. Con cái (kể cả con nuôi) có quyền thừa kế như nhau.
-
Quyền thừa kế của cha mẹ: Nếu người chết chưa có vợ/chồng hoặc con cái, tài sản sẽ được chia cho cha mẹ của người đã mất. Trong trường hợp cha mẹ đều đã mất, tài sản sẽ được chia cho các anh chị em của người đã chết.
2. Thừa Kế Khi Vợ Hoặc Chồng Mất
Trong trường hợp vợ hoặc chồng qua đời mà không để lại di chúc hợp pháp, tài sản sẽ được chia cho những người thừa kế theo pháp luật.
-
Hàng thừa kế thứ nhất: Nếu vợ/chồng mất còn con cái thì tài sản sẽ được chia đều giữa vợ/chồng còn lại với con cái. Nếu không có con cái, tài sản sẽ chia cho cha mẹ hay người thân còn sống của người đã chết.
-
Quyền thừa kế của vợ/chồng: Vợ/chồng có quyền thừa kế tài sản của người đã mất. Tuy nhiên, phần thừa kế của vợ/chồng có thể bị chia theo tỷ lệ và phụ thuộc vào các yếu tố như con cái, cha mẹ, các mối quan hệ huyết thống khác.
3. Thừa Kế Tài Sản Của Anh Chị Em
Khi không có di chúc hoặc người thừa kế trực tiếp (vợ/chồng, con cái, cha mẹ), tài sản của người đã mất sẽ được chia cho anh chị em ruột trong gia đình.
-
Hàng thừa kế thứ hai: Nếu không còn người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất, tài sản sẽ được chia cho anh chị em ruột của người đã chết. Mỗi người trong số này sẽ có quyền thừa kế như nhau.
Tuy nhiên, việc phân chia tài sản trong trường hợp này có thể sẽ gặp phải tranh chấp nếu không có sự thống nhất giữa các anh chị em hay giữa những người có quyền thừa kế khác. Nếu xảy ra tranh chấp, các bên có thể yêu cầu tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật.
Quy Trình Chia Tài Sản Thừa Kế
Dù tài sản thừa kế được phân chia theo di chúc hay pháp luật, quy trình thừa kế tài sản phải thực hiện qua các bước nhất định.
1. Xác Định Di Chúc hoặc Quyền Thừa Kế Pháp Luật
Trước tiên, cần xác định xem người đã chết có để lại di chúc hợp pháp hay không. Nếu có di chúc, tài sản sẽ được phân chia theo các điều khoản trong di chúc. Nếu không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp, tài sản sẽ được chia theo pháp luật.
2. Kiểm Tra Các Điều Kiện Thừa Kế
-
Nếu có di chúc, cần xác minh rằng di chúc đó là hợp pháp có giá trị pháp lý.
-
Nếu không có di chúc cần xác định các hàng thừa kế với cả tỷ lệ phân chia tài sản theo các hàng thừa kế theo quy định của pháp luật.
3. Chia Tài Sản
Tài sản sẽ được chia cho những người thừa kế hợp pháp theo thứ tự tỷ lệ quy định. Trong trường hợp có tranh chấp, các bên có thể yêu cầu tòa án giải quyết.
4. Giải Quyết Tranh Chấp
Nếu có tranh chấp giữa các người thừa kế về tài sản, họ có thể yêu cầu tòa án phân xử phân chia tài sản thừa kế theo quy định của pháp luật.
Việc phân chia tài sản trong gia đình khi một thành viên qua đời là một vấn đề pháp lý quan trọng ảnh hưởng đến quyền lợi của các bên liên quan. Thừa kế tài sản của cha mẹ, vợ hay chồng hay anh chị em đều có quy định rõ ràng theo Bộ luật Dân sự 2015.